Primair onderwijs teert in op de financiële reserves
Het primair onderwijs heeft in 2019 een negatief financieel resultaat geboekt van ongeveer €130 miljoen en dus flink ingeteerd op de reserves. Dat blijkt uit de jaarcijfers over 2019 die door de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) zijn gepubliceerd. De jaarcijfers lijken positief uit te vallen, maar schoolbesturen ontvingen in 2019 geld dat in 2020 volledig aan de medewerkers werd uitgekeerd.
Het financieel resultaat van alle schoolbesturen in het primair onderwijs (exclusief samenwerkingsverbanden) lijkt op het eerste gezicht in 2019 toegenomen met €190 miljoen. Dit geeft echter een vertekend beeld. De schoolbesturen in het primair onderwijs ontvingen in 2019 geld dat pas per 1 februari 2020 kon worden uitgegeven. Als we de baten en lasten tegen elkaar wegstrepen, dan hebben schoolbesturen in het primair onderwijs gezamenlijk een negatief financieel resultaat geboekt van ongeveer €130 miljoen (€190 miljoen minus €320 miljoen).
De baten van €320 miljoen bestaan uit twee delen. Het primair onderwijs heeft in 2019 ongeveer €170 miljoen ontvangen in het kader van de indexering van de personele bekostiging. De schoolbesturen ontvingen daarnaast €150 miljoen uit het convenant aanpak lerarentekort van 1 november 2019. Deze middelen zijn per 1 februari 2020 aan de medewerkers uitgekeerd in het kader van de nieuwe cao voor het primair onderwijs. Alle medewerkers ontvingen op dat moment twee extra eenmalige uitkeringen (naast een structurele loonsverhoging).
De jaarverslaggevingsvoorschriften maakt het echter niet mogelijk om baten en lasten uit verschillende kalenderjaren tegen elkaar weg te strepen. Hierdoor is €320 miljoen in 2019 geboekt als inkomsten en dit bedrag wordt in 2020 als extra uitgaven geboekt. Minister Arie Slob (onderwijs) heeft, onder andere in de reservebrief van 29 juni 2020, er al op gewezen dat het resultaat van 2019 hierdoor fors hoger uit lijkt te vallen dan het in werkelijkheid is.
McKinsey
Uit de cijfers blijkt dat schoolbesturen het afgelopen jaar hebben ingeteerd op hun reserves. De PO-Raad heeft de afgelopen jaren hierover met veel schoolbesturen gesproken. De sectororganisatie vindt het dan ook een goede ontwikkeling, maar krijgt ook het beeld dat schoolbesturen moeten interen op hun reserves om de kwaliteit van het onderwijs zoveel mogelijk op peil te houden. Dat beeld wordt versterkt door het rapport ‘Een verstevigd fundament voor iedereen’, dat onderzoeksbureau McKinsey & Company eerder dit jaar presenteerde. Uit het rapport blijkt dat het beschikbare geld voor het primair en voortgezet onderwijs niet voldoende is om de door politiek en samenleving gestelde ambities te realiseren. De onderzoekers van McKinsey zien dat de resultaten van het onderwijs onder druk staan: scholen presteren minder goed en de verschillen tussen scholen worden groter. Uit het onderzoek blijkt dat forse structurele investeringen van de regering nodig zijn voor een verbeterslag van het onderwijs. De PO-Raad blijft daar op aandringen.
De actuele duiding door minister Slob van de financiële positie van het primair onderwijs verschijnt begin december als de Inspectie van het Onderwijs de Financiële Staat van het Onderwijs presenteert.