Lesobservatie-instrument: Model voor Effectief Lesgeven (Marzano Research)

Lesobservatie-instrument met gecombineerde invalshoeken

Doel

Het model voor effectief lesgeven biedt een kader (inhoud) en werkwijze (proces) om een basis te realiseren van kwalitatief goed onderwijs voor alle leerlingen door heel de school heen. Binnen het model voor effectief lesgeven worden alle leraren aangesproken in hun zone van naaste ontwikkeling. Dit versterkt én de individuele kwaliteit van leraren én (door de inhoudelijke lijn van het model) de integrale onderwijskwaliteit van het systeem school.

Dr. Robert Marzano deed onderzoek naar wat werkt om leerprestaties te verbeteren. Hij vertaalde deze onderzoeksresultaten naar een model voor Effectief Lesgeven. Dit (evidence informed) model geeft zicht op effectieve onderwijsstrategieën & gedrag (domein 1), biedt een kader om gezamenlijk effectieve lessen te plannen en voor te bereiden (domein 2 ). Daarnaast biedt het leraren een ijkpunt bij het reflecteren op en verder ontwikkelen van hun handelen (domein 3 ) en geeft het handvatten om via coaching te werken aan collegialiteit en professionaliteit (domein 4). Op deze grondslag kan het model gebruikt worden om observaties en discussies over lesgeven aan te scherpen en vanuit leiderschap te werken aan kwaliteitsontwikkeling in het primair proces.

Wat wordt gemeten?

Het model bestaat uit 41 elementen die in drie categorieën uiteen vallen:

Routineonderdelen: vijf elementen die betrekking hebben op het vaststellen en communiceren van leerdoelen, het bijhouden van vorderingen van leerlingen, het vieren van successen van leerlingen en het opstellen en handhaven van regels en routines.
Inhoudspecifieke lesonderdelen: 18 elementen helpen leerlingen om te gaan met nieuwe kennis (bijvoorbeeld door de inhoud te verdelen in ‘hapklare brokken’), het laten oefenen en verdiepen van hun kennis van nieuwe leerstof (bijvoorbeeld door het onderzoeken van overeenkomsten en verschillen) en het opstellen en toetsen van hypotheses over nieuwe kennis.
Activiteiten ter plekke: elementen waarvan een leraar misschien niet gepland had ze te gebruiken in een bepaalde les of op een bepaald moment, maar die handig zijn achter de hand te hebben. Zoals het betrekken van leerlingen bij de les, het signaleren van het naleven van regels & routines of het gebrek daaraan, het opbouwen van een relatie met leerlingen en het communiceren van hoge verwachtingen voor alle leerlingen.

Al deze elementen worden gemeten op een 5 puntsschaal. Toewijzing van de schaalwaarde gebeurt op basis van een concrete beschrijving van het gewenste leraargedrag (leraarbewijs) en leerlingbewijs.

Proces

Een school kan op verschillende manieren aan de slag met het model voor Effectief Lesgeven.

De Reflectieve leraar Een leraar kan het model voor Effectief Lesgeven van Marzano Reserach gebruiken om gericht te kijken naar zijn professioneel handelen, hierop te reflecteren, in gesprek te gaan met collega’s en bepalen welke vaardigheden vanuit de 41 elementen verder ontwikkeld kunnen worden.

Coaching & Reflectie. Het model voor effectief Lesgeven biedt houvast voor een coach om gerichte feedback te geven en de precieze stappen te bepalen die leraren kunnen zetten om hun expertise in het lesgeven op basis van de 41 elementen te vergroten.

Supervisie Leidinggevenden kunnen aan de hand van het model voor effectief Lesgeven in de klassen het lesgeven observeren en bespreken en op basis daarvan onderwijskundige sterktes en zwaktes in kaart brengen en hier hun handelen op afstemmen.

Gebruikers kunnen steeds kiezen om te werken met alle 41 elementen uit het model of een cluster van elementen kiezen.

Het model is een ontwikkelingsgericht kwaliteitsinstrument, waarin de motor voor verandering wordt gecreëerd door professionele ontwikkeling, reflectie en organisatie/kwaliteitsontwikkeling in alignement te brengen.

Relatie met andere instrumenten

Het Model voor Effectief Lesgeven vormt het uitgangspunt om de schoolontwikkeling te versterken door de focus te leggen op de professie van de leraar. Voorbeelden van interventies die hieraan gekoppeld kunnen worden zijn onder andere:

Het verzorgen van inhoudelijke studiedagen en lessenstudies over de onderdelen uit het model
Het verzorgen van de training Reflectieve leraar waarin leraren leren hoe zij kunnen reflecteren op hun lesgeven aan de hand van het model voor Effectief lesgeven.
Het opleiden en begeleiden van coaches om collega’s goed te ondersteunen bij deze werkwijze en het coachen van leraren.
Het opleiden en begeleiden van directies bij het creëren van een reflectief klimaat en het gebruik van het model als basis voor beheersing van de onderwijskwaliteit (Hoogbetrouwbare scholen)

Externe validering

Het model en de bijbehorende werkwijze is ontwikkeld door dr. Robert Marzano en zijn medewerkers van het Marzano research Lab en gebaseerd op uitkomsten van meta-analyse. Het instrumentarium is kwalitatief gevalideerd door case-study.

Het instrument is op de domeinen van het Toetsingskader van de PO-Raad verantwoord. Voor een nadere toelichting kan je contact opnemen met de ontwikkelaar.

Tijdsbeslag en kosten

Het tijdsbeslag is afhankelijk van de keuzes van de school. Bij gebruik van dit instrument bij beoordelen bestaat dit voor de leraar uit continue werken aan ontwikkeldoelen en doelgerichte feedback verzamelen. 10 minuten kijken naar een les aan de hand van het model kan al een meerwaarde opleveren. Werken met het Model voor Effectief Lesgeven kan met de boeken van dr. Robert Marzano. Dit kan ook via een op maat traject ‘Focus op Professie’ vanuit Marzano Research (Bazalt, RPCZ, OA, HCO,).

Meer informatie

Diverse uitgaven van www.bazalt.nl: De Kunst & Wetenschap van het Lesgeven (Bazalt 2011), De Reflectieve Leraar, Bouwen aan excellentie (Bazalt, 2013), Coaching & Reflectie, Excellent worden en blijven (Bazalt, 2013) , Hoogbetrouwbare Scholen, Vijf niveaus van beheersing van de onderwijskwaliteit (Bazalt, 2015)

Lesobservatie-instrument: Model voor Effectief Lesgeven (Marzano Research)