Lesobservatie-instrument: Digitale gesprekscyclus

logo digitale gesprekscyclus

Lesobservatie-instrument gebaseerd op bekwaamheidsdossier en competenties.

Doel

De Digitale Gesprekscyclus (hierna DDGC) is een toegankelijk ‘cloud based’ systeem waarin voor en door iedere leraar binnen een schoolbestuur een gespreks-/bekwaamheidsdossier kan worden bijgehouden met digitaal in te vullen lesobservatieformulieren. Behalve de leraar zelf en de leidinggevende kunnen ook anderen worden uitgenodigd om een lesobservatie in te vullen over de betreffende leraar (360° feedback).  Van de diverse afnames kunnen overzichten worden gegenereerd op school en/of bestuursniveau.

Wat wordt gemeten

De DDGC omvat een breed aanbod verschillende gevalideerde lesobservatie instrumenten.  Deze inhoud is ontleend aan hetgeen vrij verkrijgbaar is, bijvoorbeeld via erkende beroepsverenigingen, en wordt continu geactualiseerd door de medewerkers van DDGC. Het bevat onder andere om lesobservatie instrumenten voor 21th century skills, effectieve direct instructie, onderwijscoöperatie, Jenaplan, SBL, KBA (KPO), Montessori, Dalton, Competentie Thermometer, etc. De inhoudelijke verantwoordelijkheid voor deze instrumenten ligt bij de oorspronkelijke ontwikkelaars.

Naast het bovenstaande aanbod staan in DDGC ook door hen zelf ontwikkelde observatie instrumenten. De ontwikkeling en validatie daarvan is uitgevoerd door de wetenschappelijk medewerkers in dienst van DDGC en vervolgens getoetst door externe partijen.

Het is ook mogelijk om zelf ontwikkelde lesobservatie instrumenten toe te voegen.

Vanwege de overzichtelijkheid wordt in de rest van dit schrijven specifiek ingegaan op de door DDGC zelf in eigen beheer ontwikkelde en gevalideerde observatie instrumenten.

Deze betreffende zelf ontwikkelde en gevalideerde observatielijsten in DDGC zijn gebaseerd op de herijkte bekwaamheidseisen, te weten pedagogisch, vakdidactisch en vakinhoudelijk bekwaam (vigerende wetgeving). De lijsten zijn uitgewerkt op de niveaus start-, basis- en vakbekwaam. Eerder ontwikkelde observatielijsten op basis van het SBL model met zeven competenties zijn en blijven voor gebruikers ook beschikbaar.

Aan de inhoudelijke totstandkoming en regelmatige periodieke bijstellingen van DDGC liggen diverse bronnen ten grondslag, waaronder de Bekwaamheidseisen Onderwijsgevend Personeel, Leren zichtbaar maken, Wat écht werkt, Wat werkt op school, de wet BIO en het Toezichtkader van de Inspectie. De organisatie achter DDGC is dezelfde organisatie die ook De Competentie Thermometer heeft ontwikkeld (zie elders in de Wijzer over Zien en Kijken). De inhoudelijke materialen en kennis zijn over en weer gedeeld. Het supportcentrum van DDGC geeft de gebruiker gedetailleerde informatie en verantwoording over de achtergrond van de observatielijsten in het observatiesysteem[3]. Het systeem biedt de gebruiker de mogelijkheid om per observatie te bepalen welke onderdelen centraal staan. Het is tevens mogelijk om eigen observatiepunten toe te voegen.

Proces

De observatie vindt bij voorkeur plaats in de vaste groep van de leraar overeenkomstig een standaard afnameprocedure. Die standaard afnameprocedure wordt aangereikt vanuit het instrument. Een dergelijke volledige observatie duurt een half uur. Het standaardiseren in tijd (duur van de observatie) en inhoud (dezelfde lesonderdelen) van de afname zorgt ervoor dat de betrouwbaarheid van de observatie toeneemt. Met oog op het verkrijgen van een betrouwbaar resultaat wordt aangeraden om meerdere lesobservaties per jaar te doen. Tijdens het voorbereidingsgesprek en door middel van een e-mail wordt de leraar geïnformeerd over de wijze waarop de observatie dient plaats te vinden, uit welke onderdelen deze bestaat en op welke wijze hij zich hierop kan voorbereiden. De observatie kan direct in de klas digitaal worden ingevuld vanaf ieder soort apparaat (tablet, laptop, pc) met een internetverbinding.

De begeleiding bij  ingebruikname van DDGC bestaat uit drie dagdelen verdeeld over ongeveer drie tot vier weken. De eerste twee delen richten zich op het inrichten van het systeem, inclusief de keuze uit de diverse observatie instrumenten en het doel en de plaats in de gesprekscyclus en/of het bekwaamheidsdossier. Het laatste dagdeel richt zich op de instructie aan de leidinggevenden (of andere observanten) wat betreft het praktisch gebruik van het observatiesysteem. De begeleiding bij de implementatie is verplicht om succesvol gebruik te kunnen waarborgen.

Relatie met andere instrumenten

Behalve observatielijsten beschikt DDGC over tal van andere functionaliteiten die modulair zijn in te schakelen. Het systeem biedt volledige ondersteuning bij de HR gesprekscyclus en talentmanagement: doelstellingengesprek, voortgangsgesprek en beoordelingsgesprek, maar daarnaast ook functioneringsgesprek, bekwaamheidsdossier, persoonlijk ontwikkelingsplan (POP), competentieprofielen  en 360 graden feedback. Voor de nagenoeg alle onderwijs gerelateerde en ondersteunende functies beschikken wij over de meest recente competentieprofielen in onze database (schoolleider, intern begeleider, etc).

DDGC is AFAS partner en kan behalve aan dat systeem ook gekoppeld worden aan tal van andere bronsystemen voor het ophalen van gebruikersgegevens, zoals bijvoorbeeld NMBRS en Office365 – meer en andere koppelingen op aanvraag ook mogelijk.

Externe validering

Het systeem is in de praktijk onderzocht op wetenschappelijke betrouwbaarheid door de medewerkers van DDGC met deze specifieke vaardigheden (sociale wetenschappers, onderwijskundigen). Als gevolg van nieuwe inzichten en ontwikkelingen en als gevolg van wijzigingen in wet- en regelgeving, wordt het systeem voortdurend aangepast. Er heeft statistische analyse plaatsgevonden om te bepalen of de observatie-items van de verschillende aandachtsgebieden (bekwaamheden) samen een betrouwbare en niet te veel overlappende samenstelling vormen. Het instrument kan differentiëren tussen de in de cao onderscheiden niveaus start-, basis- en vakbekwaam. De normgegevens waarop deze groepen zijn gebaseerd zijn representatief en groot genoeg. Bij het scoren van lerarengedrag wordt zowel het zichtbare gedrag gescoord (nominale scoring) als de mate van getoonde beheersing (ordinale scoring). De uiteindelijke rapportage (digitaal of pdf) geeft vervolgens de feitelijke score per observatiepunt en gemiddeld per bekwaamheid van de leraar aan. Er is tevens vrije ruimte om opmerkingen en ontwikkelsuggesties toe te voegen.

Het validatieproces van DDGC dat heeft plaatsgevonden in samenwerking met De Competentie Thermometer is extern getoetst door diverse gebruikersgroepen (besturen en onderwijsbegeleidingsdiensten) en tevens door een universiteit in opdracht van de onderwijsinspectie. Zie voor het positieve resultaat hiervan bijvoorbeeld de publicaties ‘’Op naar betere lesobservaties’’ in Didactief (december 2016) en ‘’Het doel van zelfevaluatie is dat je je als school ontwikkelt’’ in Kader Primair (april 2017).

Tijdsbeslag en kosten

  • Tijdsduur lesobservatie: een half uur;
  • Aantal observatiepunten (afhankelijk van gekozen instrument): ongeveer 40 – 70;
  • Jaarabonnement € 15,- per medewerker per jaar, exclusief BTW – onbeperkt gebruik;
  • Duur ingebruikname: drie dagdelen contacttijd verdeeld over drie tot vier weken (inrichting en instructie bij een volledig bestuur);
  • Indicatie eenmalige kosten (begeleiding bij ingebruikname)
    • +/- € 400,- voor een enkele school;
    • +/- € 2000,- voor een bestuur met meerdere scholen en +/- 250 medewerkers;
    • +/- € 3500,- voor een groot bestuur met +/- 700 medewerkers;
  • De feitelijke kosten zijn afhankelijk van de specifieke invulling van de implementatie (reisafstand, eigen competenties invoeren, koppeling salarispakket, aantal trainingen, etc.)

Overige informatie

  • De verwerking van persoonsgegevens geschiedt altijd op een manier die in overeenstemming is met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (Verordening EU 2016/679);
  • DDGC kan ook worden ingezet voor andere functies dan leraar (i.e. schoolleider, intern begeleider, ondersteuning, etc);
  • Zie www.ddgc.nl voor meer informatie;
  • AFAS partner inclusief koppeling gebruikersbeheer en ook andere koppelingen mogelijk.

Lesobservatie-instrument: Digitale Gesprekscyclus