De Professor Burgerschool van Stichting VierTaal is een openbare school in Amsterdam-Nieuw-West voor dove en slechthorende leerlingen. De kinderen komen met busjes naar school en blijven de hele dag in de veilige schoolomgeving. Een gemiste kans, vindt de school: meer verbinding met de buurt zou de leerlingen beter voorbereiden op het voortgezet onderwijs en hun verdere leven.

Daarom wil de Professor Burgerschool ontdekkend, onderzoekend én ontwerpend leren stimuleren met een ontdeklab. Daarmee zou de school meerdere vliegen in een klap slaan. Juist voor dove en slechthorende leerlingen is visuele ondersteuning bij het leerproces belangrijk. In het lab kunnen ze dingen ervaren, waardoor de leerstof beter beklijft. Ook kunnen de leerlingen in een ontdeklab zelf de mogelijkheden van ICT ervaren. De verbinding met de wijk zou het leren in het ontdeklab betekenisvoller kunnen maken.

De bovenschoolse innovatiecoaches van schoolbestuur VierTaal, Hulsebos en Kos, dienden een innovatievraag in om de mogelijkheden te onderzoeken. Het voornaamste doel was om het eigenaarschap van de leerlingen te stimuleren. Maar om dat te bereiken, zouden eerst de leraren meer eigenaarschap moeten tonen. 

Niet alleen het eigenaarschap bij leerlingen kreeg een impuls, ook de leraren laten nu meer eigenaarschap en betrokkenheid zien. Ze weten beter hoe ze het ontdeklab kunnen inzetten voor hun onderwijs en durven de methode vaker los te laten. Er is weer energie!

De concrete opbrengsten van de innovatievraag op een rij

• Leraren maken meer gebruik van de mogelijkheden van het ontdeklab.  
• Het team kijkt meer naar de omgeving van de school en komt zelf met initiatieven voor mogelijke samenwerkingen.
• Er liggen drie ideeën waarmee de leraren en leerlingen samen aan de slag gaan: een samenwerking met een koffiebar/ yogastudio, een project voor senioren en een actie om zwerfvuil in de buurt aan te pakken.

> Bekijk de praatplaat over het proces en het resultaat bij Viertaal eens. Mogelijk haal je er inspiratie uit.

Tips

Zelf aan de slag met een ontdeklab? Dit zijn de tips van VierTaal:

• Ga er niet vanuit dat collega’s meteen enthousiast zijn. Neem het team mee in waaróm je iets wil en luister naar eventuele bezwaren. Soms moet je vertragen om daarna te kunnen versnellen. 
• Deel niet alleen het resultaat maar ook de weg ernaartoe; laat zien dat niet alles in één keer goed gaat en geef collega’s de ruimte om te experimenteren en fouten te maken.  
• Met alleen goede ideeën ben je er niet, besteed ook tijd en aandacht aan de borging van het proces. Zorg er dus voor dat er mensen met verschillende kwaliteiten in een projectteam zitten.

De Professor Burgerschool maakte een intensief traject door, waarin veel aandacht was voor het vergroten van de betrokkenheid in het team. Het normaal zo wendbare, kleine team van de Professor Burgerschool stond namelijk niet meteen in de juichstand, merkten de bovenschoolse innovatiecoaches van VierTaal. De corona-crisis werkte niet mee, maar ook daarna vonden de leraren het lastig om tijd vrij te maken voor het ontdeklab.  

Innovatiecoach Richard Hulsebos: “Leraren houden graag vast aan de lesmethode, terwijl je de leerdoelen ook prima kunt verwerken in andere activiteiten. De activiteiten in het ontdeklab hoeven dus geen extra tijd te kosten binnen het rooster.” Om dat te bewijzen, deelden Hulsebos en Kos tijdens een (online)studiedag de stelling: 'Over een half jaar laten wij één dag per week de methode los’. Leraren bedachten zoveel mogelijk redenen waarom dat níet zou lukken, om vervolgens elkaars argumenten te ontkrachten. “Toen viel het kwartje dat je onderzoekend leren prima kunt inpassen in je al bestaande programma”, zegt Hulsebos. 

Op zoek naar de why

Achter alle praktische bezwaren ontdekten de innovatiecoaches Hulsebos en Kos nog een reden waarom collega’s niet in actie kwamen: ze waren onvoldoende doordrongen van het waaróm. Werk aan de winkel dus! Onder begeleiding van de PO-Raad ging Hulsebos met het team aan de slag. Er volgde een aantal bijeenkomsten, waaronder een LEGO® SERIOUS PLAY®-sessie. Hulsebos had goede ervaringen met die aanpak, maar door de online vorm (vanwege corona) had de sessie niet het beoogde effect.

Post-its

Net voor de tweede lockdown volgde het team een design thinking-sessie. Die bijeenkomst leverde wél een mooi resultaat op. Hulsebos: We hebben verschillende werkvormen ingezet om collega’s te stimuleren om out of the box te denken. Met behulp van post-its moesten ze associëren. Toen kwam het team in beweging en kwamen de ideeën.” 

Gamification

Met gamificatie-tool Seppo maakte Hulsebos een digitale speurtocht om kansen voor samenwerking in beeld te brengen. Het team borduurde daarop voort; leraren gingen ook zelf de wijk in om inspiratie op te doen. Hier kwamen drie concrete ideeën uit voort. Bij de uitwerking daarvan betrekt de school de leraren, klassenassistenten en de leerlingen zelf.

Website

Parallel aan het uitwerken van deze ideeën bouwt Hulsebos een website voor het ontdeklab, samen met de leerlingen. Deze website moet het ontdeklab zichtbaar maken in de directe omgeving van de school zodat mensen er vragen kunnen stellen en verzoeken kunnen indienen.

Vertragen om te versnellen

Terugkijkend op het hele proces, in april 2021, is Hulsebos tevreden met wat er bereikt is. “Het gaat nu pas echt concreet worden, maar er is iets in gang gezet. Er is nu zoveel energie in het team! Binnenkort zetten we de stap naar buiten, binnen de mogelijkheden die er nu zijn.” Hulsebos heeft ook zelf veel geleerd tijdens de innovatievraag. “Het grootste inzicht is dat je mensen mee moet nemen in waarom je iets gaat doen. Soms moet je vertragen om daarna weer te kunnen versnellen. Ik ben zelf iemand van de ideeën en de actie, maar minder van de inbedding en de borging. Het is fijn als je mensen bij het project betrekt die daar wel op gericht zijn.”