Nieuws

Onderwijsraad: Kwaliteit van publiek onderwijs onder druk

De kerntaak van het verzorgen van algemeen toegankelijk en kwalitatief goed onderwijs raakt steeds meer uit handen van publiek bekostigde scholen. Dat constateert de Onderwijsraad in zijn vandaag gepubliceerde advies over privaat onderwijsaanbod. De verstrengeling van publiek en privaat onderwijs is een risico voor de onderwijskwaliteit, ziet ook de PO-Raad. Het publieke karakter van het onderwijs moet beter beschermd worden. Daar hoort adequate bekostiging bij. 

Zorg over toegankelijkheid, kwaliteit en professionele zeggenschap

De Onderwijsraad constateert niet alleen een groei van het private onderwijsaanbod zelf, maar ook dat dit zichtbaarder wordt binnen publiek bekostigd onderwijs. Het is reden tot zorg over toegankelijkheid, kwaliteit en professionele zeggenschap, aldus de raad. Die adviseert het publieke karakter van het onderwijs beter te beschermen. Daarin hebben zowel overheid als schoolbesturen en scholen een taak. 

Zo hoog mogelijk diploma 

Meer dan een kwart van de leerlingen in het funderend onderwijs maakt gebruik van (betaald) aanvullend onderwijs. Dat heeft twee redenen: Allereerst willen ouders een zo hoog mogelijk diploma voor hun kind. Ze zijn bereid daarin stevig te investeren. Dit is een verschijnsel dat vaak speelt in onderwijsstelsels met een sterke selectie en differentiatie, ziet de Raad. “Ook rondom belangrijke overgangsmomenten (overgang po-vo, red.) ervaren ouders druk om extra aanbod in te kopen.” 

Maatschappelijke doelen ondergesneeuwd 

Dat sluit aan bij de tweede reden dat privaat onderwijs groeit: ouders zijn ontevreden over de mogelijkheden in het publiek bekostigd onderwijs. ,,De maatschappelijke doelen van het onderwijs zijn ondergesneeuwd geraakt”, aldus de onderzoekers. ,,Waardoor bijvoorbeeld gelijkere onderwijskansen en sociale cohesie minder goed bereikt kunnen worden.”  

Ouderbijdrage  

De Raad wijst ook op de rol van de vrijwillige ouderbijdrage in het licht van gelijkere onderwijskansen. Die vrijwillige ouderbijdrage zou, zo adviseert de raad de overheid, losgekoppeld moeten worden van het individuele kind. De bijdrage van ouders zou gemaximeerd moeten worden. Ook adviseert de raad om de mogelijkheden voor een lokaal of regionaal onderwijsfonds te onderzoeken. Minder bedeelde scholen kunnen daarop een beroep doen om activiteiten voor hun leerlingen te bekostigen. De PO-Raad waakt ervoor dat kinderen niet beperkt worden in hun ontwikkelingsmogelijkheden in (het aanbod van) het publiek bekostigd onderwijs. 

Kansrijker en voldoende bekostigd onderwijs

Dit Onderwijsraadadvies toont voor de PO-Raad aan dat Nederland toe is aan een kansrijker onderwijsstelsel, met een latere selectie en meer flexibiliteit. Een stelsel dat de kansengelijkheid vergroot tussen kinderen van hoogopgeleide en laagopgeleide ouders. Ook laat dit het gevolg zien van wat het McKinsey-rapport schetste: het beschikbare geld voor primair en voortgezet onderwijs is niet voldoende om de door politiek en samenleving gestelde ambities te realiseren.  

De Raad stelt dat de kwaliteit van het onderwijs onder druk staat. Privaat aanbod lijkt noodzakelijk te worden en raakt vervlochten met het publiek bekostigd onderwijs. Als gevolg hiervan verliest het publiek bekostigd onderwijs aan waarde als primaire leercontext, volgens de raad. Ook zijn aanbieders van aanvullend onderwijs niet altijd gekwalificeerd om onderwijstaken over te nemen.  

Taak voor overheid en onderwijs 

Dit Onderwijsraadadvies schetst dat het private aanbod onbelemmerd heeft kunnen doorgroeien, mede omdat de overheid niet ingreep. Maar er ligt ook een verantwoordelijkheid bij schoolbesturen: zij moeten het publieke karakter van het onderwijs op hun scholen bewaken. De PO-Raad heeft begrip voor keuzes die besturen hierin maken, bijvoorbeeld in het kader van het Nationaal Programma Onderwijs. De Onderwijsraad constateert dat dat NPO leidt tot intensivering van ‘aanvullend onderwijs’. Scholen moeten immers in twee jaar tijd de NPO-gelden inzetten om leervertraging door corona in te lopen. Maar er is een personeelstekort. Scholen kiezen daarom geregeld voor samenwerking met private partijen als huiswerkbegeleidingsbureaus (15%) en bedrijfsleven (7%). We gaan met onze leden hierover in gesprek.