Adviespunt

De bevordering van burgerschap van leerlingen – of algemener: de sociale en maatschappelijke vorming van jonge mensen – is een klassieke taak van het onderwijs. Scholen hechten daar veel waarde aan. Dat ook de samenleving dit ziet als een belangrijke taak van het onderwijs, wordt onderstreept door de onderwijswetten, waarin de bevordering van burgerschap is opgenomen als taak voor het funderend onderwijs en het beroepsonderwijs.

Die opdracht is niet altijd gemakkelijk. Om goed burgerschapsonderwijs te realiseren, vragen verschillende zaken aandacht, zo is de afgelopen jaren duidelijk geworden. Denk bijvoorbeeld aan de deskundigheid van docenten, passend lesmateriaal, voldoende tijd en ondersteuning, en een gezamenlijk gevoel van eigenaarschap van leraren en schoolleiding.

In de kern gaat het om twee belangrijke onderliggende vragen:

  1. Wat is goed burgerschapsonderwijs?
  2. En wat zijn de bouwstenen die we nodig hebben om dat te bereiken?

Deze publicatie geeft op een praktijkgerichte manier antwoord op deze vragen. In negen punten – de zogenoemde IJkpunten – is samengevat wat de kenmerken zijn van goed burgerschapsonderwijs en wat er nodig is om die op school te realiseren.

Wat zijn IJkpunten voor goed burgerschapsonderwijs?

De in deze publicatie beschreven IJkpunten kunnen worden gezien als de belangrijkste kenmerken van goed burgerschapsonderwijs. Dat wil zeggen dat goed burgerschapsonderwijs aan deze kenmerken voldoet. Scholen die werken aan de ontwikkeling van goed burgerschapsonderwijs kunnen de IJkpunten gebruiken als checklist’.

Deze publicatie geeft geen antwoord op de vraag hoe scholen burgerschapsonderwijs moeten invullen. Daarvoor zijn twee redenen:

  • Burgerschapsonderwijs gaat (ook) over visies op mens en samenleving, en over waarden. Omdat we in Nederland hebben afgesproken (zie artikel 23 van de grondwet) dat scholen daar eerst en vooral zelf over gaan, past het niet om algemene uitspraken te doen over wat de school zou ‘moeten’.
  • Het is niet mogelijk om burgerschapsonderwijs in te vullen op een algemene, voor alle scholen passende manier. Burgerschap gaat over hoe mensen met elkaar samenleven, en burgerschapsonderwijs is erop gericht dat leerlingen de competenties verwerven die daarvoor nodig zijn. Welke competenties dat zijn, verschilt van school tot school. Wat de school leerlingen wil leren over het samenleven van mensen, hangt bijvoorbeeld samen met de steeds veranderende actualiteit (welke vragen doen zich voor?), met de situatie waarin leerlingen opgroeien (welke plaats heeft burgerschap in hun leven, wat willen leerlingen leren, wat hebben zij nodig en wat heeft de samenleving nodig?) en met de idealen die de school wil overbrengen (wat ziet de school als ‘goed samenleven’?).

Download de ijkpunten

Wij zijn Stichting School & Veiligheid. Wij ondersteunen scholen bij het bevorderen van een sociaal veilig klimaat. Dit doen wij door:

Creëer een sociaal veilige sfeer op school

Blijf op de hoogte

Meld je aan voor onze nieuwsbrief
en ontvang iedere maand actuele informatie
over sociale veiligheid op school.