Het nieuwkomersonderwijs wordt opgeschaald om gevluchte Oekraïense kinderen een goede plek te bieden. Daartoe zetten scholen en gemeenten tijdelijke voorzieningen op, die vanaf vandaag operationeel zijn in onder andere Arnhem en Ederveen. Enkele honderden leerlingen volgen hier voor het eerst weer les, na een opening door Minister Wiersma voor Primair en Voortgezet Onderwijs.

Ook op andere tijdelijke locaties kunnen kinderen en jongeren lessen volgen, zoals in Eindhoven en Hengelo. In Amstelveen krijgen Oekraïense leerlingen sinds vorige al week les in zo’n tijdelijke onderwijsvoorziening. 

Taallessen, mentaal welzijn en vaklessen

De tijdelijke voorzieningen zijn bedoeld voor zowel leerlingen van de basisschool als middelbare school. Ze worden opgezet in regio’s waar op bestaande nieuwkomersscholen of in speciale klassen onvoldoende plek is. Het heeft de sterke voorkeur dat deze leerlingen in het nieuwkomersonderwijs en niet in het regulier onderwijs terecht komen, vanwege de specialistische expertise en het passende aanbod. Deze tijdelijke voorzieningen vallen onder dat nieuwkomersonderwijs. Leerlingen krijgen daar een derde van de tijd les in de Nederlandse taal en er is een derde van de tijd zorgvuldige aandacht voor het mentale welzijn. Daarbij krijgen ze ondersteuning bij het verwerken van trauma’s en is er extra ruimte voor spelen, beweging en sport. Dat is belangrijk, want goed leren lukt pas als je goed in je vel zit en je veilig voelt. De overige tijd wordt besteed aan vaklessen, zoals rekenen en wiskunde.

Band met het thuisland

Afhankelijk van wat de leerlingen nodig hebben, wordt een deel van de lessen gegeven in het Oekraïens of Engels. Sommige leerlingen volgen daarbij ook digitaal lessen van hun Oekraïense school. Op die manier worden de leerlingen wegwijs in Nederland en behouden ze hun band met hun thuisland. Op de locatie in Eindhoven volgen de kinderen voorlopig het Oekraïense lesprogramma, totdat er sprake van is dat zij voor een langere periode in Nederland blijven. Waar mogelijk worden ook docenten uit Oekraïne ingezet, zoals in Arnhem.

De tijdelijke onderwijsvoorzieningen blijven in ieder geval tot de zomer open.

Uitdagingen

Het is fijn om te zien dat de organisatie van tijdelijke voorzieningen goed van de grond komt en dat de hele onderwijssector zich inzet om de kinderen uit Oekraïense zo goed mogelijk onderwijs te bieden, maar de situatie vraagt (wederom) veel van de sector. Zo zoeken scholen naar nieuwe locaties, moet in korte tijd de kennis over nieuwkomersonderwijs worden gedeeld, leraren worden gezocht, gevonden en opgeleid en moeten veel vragen worden beantwoord. Dat alles pakken scholen op naast hun kerntaak: lesgeven. De PO-Raad maakt zich zorgen over de extra werkdruk die de situatie met zich meebrengt, vooral tegen de achtergrond van een fors lerarentekort en het feit dat de coronapandemie pas net achter de rug is.

Het nieuwkomersonderwijs is bezig met topsport. Daar wordt expertise geboden die hard nodig, maar ook schaars is. Ook op de nieuwe locaties is behoefte aan ambulante begeleiders om de scholen te begeleiden bij de complexe taken rondom het organiseren van de tijdelijke voorzieningen. Die extra krachten moeten worden gevonden in een zeer krappe arbeidsmarkt om te voorkomen dat wordt geschoven met personeel. Dan zou de oplossing voor de ene school namelijk een probleem creëren voor de andere.

Maatwerkbekostiging voor scholen

Scholen die aan Oekraïense leerlingen en andere nieuwkomers onderwijs geven en de tijdelijke onderwijsvoorzieningen organiseren, kunnen hiervoor bekostiging krijgen, via de zogenoemde Nieuwkomersbekostiging. Deze is afhankelijk van het aantal nieuwkomers op een school. De reguliere nieuwkomersbekostiging wordt vier keer per jaar uitgekeerd op basis van vier peildata. Omdat het aantal Oekraïense leerlingen op een school snel kan veranderen, kunnen scholen vanaf nu maandelijks doorgeven aan hoeveel nieuwkomers ze lesgeven. De bekostiging wordt daarop aangepast en is daarmee voor de scholen beter op maat.

Informatie voor scholen en gemeenten

Scholen en gemeenten die vragen hebben over het onderwijs aan Oekraïense leerlingen kunnen voortaan terecht op www.onderwijsvooroekraine.nl. Daar heeft de Rijksoverheid veel informatie verzameld over bijvoorbeeld het organiseren van lessen, het inzetten van leraren uit Oekraïne en over lesmateriaal. De informatie is onder meer afkomstig van LOWAN (die gespecialiseerd is in nieuwkomersonderwijs), de PO-Raad, VO-raad en gemeenten.