Door eerst in te zetten op veiligheid en structuur kan het team van De Poolster de leerlingen nu bieden wat ze nodig hebben om echt tot leren te komen.

Het transitieproces op De Poolster in Lelystad begon eigenlijk bij Juf Els van groep 7/8. Ze gaf in een klein lokaal les aan een groep van 32 leerlingen, die zo dicht op elkaar zaten dat het niet langer werkbaar was. ‘Omdat de niveauverschillen binnen de groep heel groot waren, wilde ik bijvoorbeeld coöperatief leren invoeren en de kinderen meer laten samenwerken. Maar daar moet je wel ruimte voor hebben.’ Dus stapte ze naar schooldirecteur Albert van Wijk en nam hem aan zijn arm mee om te laten zien wat ze bedoelde.

Lang verhaal kort, de muur ging eruit. Daarna wilden andere docenten dat óók. Want Els Meerdink was niet de enige leerkracht die het jaarklassensysteem als een korset ervoer en signaleerde dat haar leerlingen in dat systeem overvraagd werden. Die leerlingen (zo’n 200, waarvan bijna 50 in de Taalklas) waren zo divers als je maar krijgen kan en de niveauverschillen waren eenvoudigweg te groot om in een jaarklassensysteem te werken.

Keten van veranderingen

Er kwam een keten van veranderingen op gang. Eerst werd een organisatievorm van ontwikkeling vastgesteld, de Betere Basisschool, waarbij leraren aan de basis van de schoolontwikkeling staan. Vervolgens werd de sociale veiligheid gewaarborgd, met de methodiek Sociaal Sterke Groep. Tijdens een tweedaagse sprak het team een collectieve ambitie uit: We gaan voor unitonderwijs, waarbij iedere ontwikkeling in het teken staat van het individuele kind.

Inmiddels kun je het onderwijs op De Poolster in Lelystad weliswaar scharen onder de noemer ‘unitonderwijs’, maar daarmee doe je het concept tekort. Het team aarzelt zelfs om het überhaupt een concept te noemen. (’We zijn nog volop in ontwikkeling,’ zeggen ze). Maar als het dan toch een naam moet hebben, noem het dan ‘vraaggestuurd onderwijs’.

Er is een duidelijke collectieve ambitie: het bedienen van de kinderen vanuit de leerbehoefte die zij hebben. Binnen die ambitie hebben alle teamleden de ruimte om dat op hun eigen manier vorm te geven. Dat zorgt dat het team gezien, gewaardeerd en niet overvraagd wordt.

Het concept van De Poolster

De Poolster werkt met vier heterogene units, waarvan één Taalunit met leerlingen van de Taalklassen. Elke dag begint met ‘leesfeest’, tussen 8.30 en 9.00 uur, waarbij de kinderen een half uur oefenen met lezen. Dat gebeurt groepsdoorbroken, de leerlingen uit de bovenbouw zijn tutor voor de jongste leerlingen. Het leesfeest is ook bedoeld als rustmoment, om de kinderen in de ‘leermodus’ te krijgen.

Er wordt veel gewerkt met coöperatieve werkvormen. Elke week wordt er in het team een werkvorm besproken en vervolgens in de klas geoefend. Door de positieve leerhouding van de leerkrachten is er onder de leerlingen ook een opvallend positieve, actieve leerhouding ontstaan: de kinderen willen het echt goed doen en helpen elkaar daarbij.

Vraaggestuurd onderwijs

‘Wat heeft dit kind nodig?’ is de leidende vraag in het onderwijs van De Poolster, zowel in het reguliere onderwijs als in de Taalklassen. De leerlingen werken binnen een duidelijke structuur aan hun dag- en weektaken, passend bij hun niveau. Ze overleggen met de leerkracht of en in welke rol ze naar de instructie komen (de ‘brenger’ weet er veel van en kan medeleerlingen helpen, de ‘haler’ kan het nog niet goed genoeg en heeft hulp nodig). Op die manier worden leerlingen gestimuleerd om zelf de regie te nemen over hun ontwikkeling.

Meer lezen?

Nieuwsgierig geworden? De Vinckhuysenschool is één van de scholen die geportretteerd is in de brochure 'Conceptscholen - elkaar stimuleren tot leren'. Daarin lees je meer over hoe het onderwijs op deze school aansluit op de visie van orthopedagoog Luc Stevens en invulling geeft aan 21ste eeuwse vaardigheden, de inrichting van het gebouw, lestijden en veel meer. De portretten worden afgewisseld met informatieblokken met meer algemene informatie over conceptscholen vanuit verschillende invalshoeken. 

Waarin De Poolster goed is

1. Aansluiten bij de behoefte van leerlingen - De Poolster probeert met haar aanpak de intrinsieke motivatie bij de leerlingen zo veel mogelijk te stimuleren. Dat gebeurt onder meer door coöperatieve werkvormen, het zichtbaar bijhouden van vorderingen (middels een datamuur met een ‘ik oefen en ik kan’-blad) en met coachende feedback gesprekjes, waarbij de leraren ook goed kijken naar aspecten als gedrag en leerhouding. Het effect is dat de leerlingen worden ‘aangezet’, ze zijn echt gemotiveerd om te leren.
2. Snelle sprongen - De school heeft in korte tijd een enorme vooruitgang geboekt. De afgelopen jaren ging de school van een situatie van onveiligheid (wat zijn weerslag had op de leerlingen) naar een situatie met gemotiveerde leerlingen en oplopende resultaten. Alle seinen gingen van rood naar groen. De school bereikte dat door te focussen op sociale veiligheid en kwaliteit.
3. Continu in ontwikkeling - De leerintentie bij het team blijft hoog en de school blijft zoeken naar nog andere en betere manieren om de leerlingen te bedienen. Er is veel ruimte voor reflectie en er wordt snel bijgestuurd als bijvoorbeeld een nieuwe werkvorm toch niet bevalt.