De onderwijsinspectie zou prioriteit moeten geven aan haar kwaliteitsbeoordelende taak én ze zou haar toezicht weer moeten starten op de school. Dat adviseert de Onderwijsraad. De PO-Raad vindt het van groot belang dat er goed en zorgvuldig wordt gekeken naar wat nodig is om de kwaliteit van ons onderwijs te borgen en hoe we het stelsel van toezicht daarop duurzaam inrichten.  

Onderwijsraad doet drie aanbevelingen 

Het ministerie van OCW vroeg de Onderwijsraad om een advies in het kader van de evaluatie van de Wet openbaar toezicht (WOT). Woensdag verscheen Essentie van extern toezicht. De Raad doet daarin drie aanbevelingen: 

1. Geef de kwaliteitsbeoordelende taak van de onderwijsinspectie prioriteit boven haar kwaliteitsbevorderende taak – Beoordelen én bevorderen zijn verenigbaar binnen het takenpakket van de Inspectie, maar die laatste taak is wat de Onderwijsraad betreft ondergeschikt. Dat zou ook moeten worden vastgelegd in de WOT.   

2. Neem wettelijke deugdelijkheidseisen als uitgangspunt voor toezicht – De deugdelijkheidseisen vormen een objectief uitgangspunt voor het toezicht op onderwijskwaliteit. In het huidige toezicht bestaat wat de Raad betreft teveel ruimte voor interpretatie bij de vertaalslag van deugdelijkheidseisen naar de standaarden voor basiskwaliteit. 

3. Kwaliteitsonderzoeken op scholen moeten centraal staan in het toezicht – De Onderwijsinspectie zou leraren, staf en schoolleiders moeten betrekken. De Inspectie moet onderzoek op bestuursniveau blijven doen voor beoordeling van de kwaliteitszorg, want dat is de verantwoordelijkheid van het bestuur. Maar toezicht op bestuursniveau zou, zo beveelt de Onderwijsraad aan, pas na de beoordeling van onderwijskwaliteit op schoolniveau moeten gebeuren. Dit is een omkering van de huidige werkwijze.   

Onderwijs gebaat bij continuïteit in toezicht 

Onderwijsbesturen zijn verantwoordelijk voor de onderwijskwaliteit binnen hun schoolorganisaties. De Inspectie begint haar kwaliteitsonderzoeken sinds een paar jaar dan ook bij het bestuur.  

De PO-Raad is voorstander van het huidige bestuursgerichte toezicht. Dat sluit aan bij de verantwoordelijkheid van besturen en hun rol in de kwaliteitszorg. Daarbij is goed zicht op de onderwijskwaliteit van de schoolpraktijk uiteraard van groot belang. Kwaliteitsonderzoeken in scholen, zoals de Inspectie die nu ook al uitvoert, zijn belangrijk om zicht te krijgen op de praktijk. Ze moeten echter geen afbreuk doen aan het principe van het bestuursgerichte toezicht. De afgelopen jaren hebben we steeds beter zicht op wat bijdraagt aan een goed samenspel tussen besturen en scholen. De huidige werkwijze bestaat amper vijf jaar. Het is te vroeg om conclusies te trekken over deze manier van toezicht houden in het onderwijs. Bovendien is het onderwijsveld met de uitdagingen waar het voor staat gebaat bij continuïteit. 

Onderwijskwaliteit vergt heldere eisen, maar niet alles is meetbaar 

Heldere deugdelijkheidseisen, direct gerelateerd aan onderwijskwaliteit en met een duidelijke wettelijke basis, zijn belangrijk voor het toezicht op onderwijskwaliteit.  

Die eisen liggen er en het is belangrijk dat de wettelijke basis helder is. De verwachtingen die we van alle scholen hebben wat betreft de basis van onderwijskwaliteit moet helder zijn. De PO-Raad wil er echter voor waken dat de set eisen wordt uitgebreid in een poging om meer grip te krijgen op onderwijskwaliteit. Onderwijskwaliteit gaat om meer dan in meetbare deugdelijkheidseisen is te vangen. De brede opdracht waar besturen en scholen voor staan bevatten veel elementen die vooral merkbaar en zichtbaar zijn in de school. Welbevinden van leerlingen bijvoorbeeld: dat blijkt moeilijk te meten en te volgen, maar hoort wel bij die brede opdracht van het onderwijs. Het onderwijsveld moet zich buigen over de uitdaging daar beter grip op te krijgen, zonder te vervallen in het afvinken van lijstjes met eisen.   

Zelf kwaliteit bevorderen 

De sector zelf is verantwoordelijk om de onderwijskwaliteit continu te versterken, zoals de Onderwijsraad stelt. De PO-Raad is het daar zeer mee eens. Daar werken we samen met onze leden en andere partijen in de sector hard aan, zoals blijkt uit recente initiatieven als de nieuwe Code goed bestuur, verdere professionalisering, visitaties, onze kennisgroepen en de Benchmark PO&VO. Het zijn allemaal initiatieven die de sector zelf neemt. Ook in de nieuwe strategie van de PO-Raad, waar momenteel aan wordt gewerkt, staat die gezamenlijke verantwoordelijkheid centraal.