Hoe kan het Rijk sturen om de kwaliteit van het funderend onderwijs, waaronder de kansengelijkheid, te vergroten? Dat is de centrale vraag in het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) ‘Koersen op kwaliteit en kansengelijkheid’. In het rapport roepen de onderzoekers het Rijk en de onderwijssectoren op om samen een consistente visie te ontwikkelen op het onderwijsstelsel. De PO-Raad steunt deze oproep, maar is kritisch op de koers die het kabinet lijkt in te slaan.    

Het rapport identificeert twee grote knelpunten bij de sturing op onderwijskwaliteit en kansengelijkheid: er is onvoldoende zicht op kwaliteit en het ontbreekt bij het Rijk aan een heldere sturingsvisie. Uiteenlopende beelden over de rolverdeling tussen de overheid en de sector leiden tot ongemak, een gevoel van sturingsoverload en beleidsresistentie, zo blijkt uit het rapport. 

De PO-Raad onderschrijft die analyse van het IBO-rapport. Voorzitter Freddy Weima: ‘We zien inderdaad dat de manier waarop nu wordt gestuurd tot problemen leidt in de sector. Er heerst onduidelijkheid, de administratieve lasten zijn hoog en soms worden lokale initiatieven overruled door centraal beleid.’ 

De PO-Raad erkent dat het belangrijk is om meer zicht te krijgen op onderwijskwaliteit, en benadrukt dat hier al goede stappen in zijn gezet. Bijvoorbeeld met het model Regie op Onderwijskwaliteit, de Sectorrapportage en het model ‘Stel schooleigen doelen’. In de vorig jaar vastgestelde strategische agenda hebben schoolorganisaties uit het primair onderwijs de gezamenlijke ambities voor kwaliteit en kansen voor kinderen geformuleerd.

Betrokken of verstorend? 

,,Laten we duidelijk zijn: de PO-Raad gaat graag in gesprek over het stelsel, maar waar het kabinet spreekt van een betrokken overheid, zien wij dat de sturingsoverload sinds het aantreden van het huidige kabinet eerder is toegenomen dan afgenomen”, aldus Weima.  

In plaats van structureel te investeren in het onderwijs, zijn er veel nieuwe losse subsidieregelingen bijgekomen. Recentelijk sprak een van onze beleidsadviseurs nog over de sturing vanuit het kabinet via talloze, onwerkbare doelfinancieringen. Weima merkt op dat het noemenswaardig is dat de subsidieregeling basisvaardigheden toch van start is gegaan terwijl het Adviescollege Toetsing Regeldruk adviseerde om de regeling niet vast te stellen. Ook de uitbreiding van inspectietoezicht met meer inspecteurs, zwaardere sancties en onverwachte bezoeken zullen door de schoolteams als extra belastend ervaren worden.  

Voor de PO-Raad staat de maatschappelijke opgave van het primair onderwijs centraal. Weima: ,,Onderwijskwaliteit en kansengelijkheid zijn grote vragen waar politiek, onderwijs en wetenschap iets te doen staat. In het IBO wordt terecht gepleit voor heldere en gedragen doelen voor het onderwijs. Daar is goede centrale regie voor nodig, maar ook voldoende ruimte voor de sector om daar invulling aan te geven.” 

Het is overigens opmerkelijk dat er in dit interdepartementaal onderzoek met geen woord wordt gerept over de samenhang van het onderwijsstelsel met kinderopvang en (jeugd)zorg, terwijl daar écht kansen liggen. Ook de samenhang met het mbo en hoger onderwijs staat op het spel als specifiek voor het funderend onderwijs een eigen sturingsmodel wordt uitgewerkt.

Verantwoordelijkheid nemen

Goed bestuur betekent verantwoordelijkheid nemen. Als sector primair onderwijs nemen we die verantwoordelijkheid, ook rondom de grote uitdagingen. Juist als het moeilijk wordt is het belangrijk om de verbinding te blijven zoeken, de rust te bewaren en met doordachte oplossingen te komen. Dat mogen leraren, schoolleiders en andere onderwijsprofessionals van hun schoolbestuur verwachten, en dat verwacht de sector ook van het kabinet.  

De PO-Raad en haar leden bespreken graag met het ministerie en partners hoe we zo goed mogelijk invulling geven aan onze gezamenlijke maatschappelijke opdracht: goed onderwijs voor ieder kind.