De groei van het gespecialiseerd onderwijs stelt de sector voor grote uitdagingen. Om toch meer leerlingen thuisnabij onderwijs te kunnen bieden, roepen de PO-Raad en Sectorraad Gespecialiseerd Onderwijs in een brief aan de formatietafel op tot een bekostigingssystematiek die bijdraagt aan inclusief onderwijs, minder bureaucratie en een ondersteuningsbudget dat past bij de huidige realiteit. Daarin worden we gesteund door Leerlingenbelang-VSO, Jeugdzorg Nederland en Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland.

Ten opzichte van 2011 – het peiljaar voor de bekostiging van samenwerkingsverbanden – zien we een stevige groei van het totaal aantal leerlingen in cluster 3 en 4 van het gespecialiseerd onderwijs. Door de aanhoudende groei komen we nu zelfs ruim boven het niveau van 2011 uit.

Freddy Weima (voorzitter PO-Raad) en Alain van de Haar (directeur-bestuurder Sectorraad GO) verwoorden in de brief hun zorgen over deze ontwikkeling: ''Steeds meer kinderen krijgen extra ondersteuning binnen cluster 3 en 4, maar het landelijke budget voor ondersteuning blijft achter. Het hele funderend onderwijs ervaart momenteel de gevolgen hiervan. Door de integrale begroting voor passend onderwijs bij samenwerkingsverbanden, betekent de groei van het gespecialiseerd onderwijs dat er minder geld beschikbaar is om ondersteuning binnen het regulier onderwijs mogelijk te maken.'' 

Rechtstreekse bekostiging van het gespecialiseerd onderwijs

Om de beweging naar inclusief onderwijs mogelijk te maken bepleiten Van de Haar en Weima een bekostigingssystematiek die bijdraagt aan wat we willen: ''passend en inclusief onderwijs voor alle leerlingen én minder bureaucratie''. Dit kan door rechtstreekse en gemaximeerde bekostiging van het gespecialiseerd onderwijs, met daaraan gekoppeld de doelstelling om het aantal leerlingen geleidelijk te verminderen. Vanuit de ruimte die ontstaat kan het gespecialiseerd onderwijs ambulante begeleiding binnen reguliere scholen vormgeven. 

Weima en Van de Haar constateren dat reguliere scholen vaak al vroegtijdig weten welke leerlingen extra ondersteuning nodig hebben, maar het hen aan tijd, aandacht en expertise ontbreekt om deze zelf te bieden. ''Door te werken met een eigen rechtstreekse bekostiging van het gespecialiseerd onderwijs kan het zijn expertisefunctie voor de rest van het onderwijs versterken en inclusief onderwijs bevorderen.''

Aanpassing van ondersteuningsbudget naar huidige realiteit

Samenwerkingsverbanden ontvangen een budget dat is gebaseerd op het kostenniveau van leerlingenzorg in 2011. Het aantal leerlingen in cluster 3 en 4 binnen het gespecialiseerd onderwijs is ten opzichte van peiljaar 2011 echter fors toegenomen. Dit is de meest kostbare vorm van onderwijs met ondersteuning. 

Door deze ontwikkeling blijft er bij de samenwerkingsverbanden steeds minder budget over voor de ondersteuning van leerlingen binnen het regulier onderwijs. Om deze dynamiek te doorbreken moet een volgend kabinet de budgetten aanpassen aan de huidige realiteit.

Vereenvoudiging van de TLV-procedures

Van de Haar en Weima constateren dat er op dit moment een ingewikkelde procedure voor kinderen is bij wie het reguliere onderwijs geen perspectief meer kan bieden en het (v)so of sbo meer geëigend is voor hun ontwikkeling. ''En daar waar maatwerk en samenwerking leidend zouden moeten zijn, wordt via deze structuur te vaak een alles-of-niets- oplossing geboden: de leerling zit óf in het regulier onderwijs óf in het gespecialiseerd onderwijs.''

Om dit op te lossen moet de TLV-procedure sterk vereenvoudigd worden – zowel voor een eerste TLV-aanvraag als voor hernieuwde TLV-aanvraag – en moet er een landelijke standaard komen.

Capaciteitsbekostiging van Jeugdzorgplus en JJI noodzakelijk

Jeugdzorgplus- en JJI-instellingen worden op dit moment in een hoog tempo om- en afgebouwd naar kleinschalige voorzieningen. Deze transitie ondersteunen we, maar wij vinden het belangrijk dat er voor een kleine groep van deze leerlingen (voor de meest complexe doelgroepen) een vorm van gespecialiseerde zorg- en onderwijsvoorzieningen beschikbaar blijft, waar ze altijd direct terecht kunnen. Daarom pleiten we voor het in stand houden van enkele van deze landelijke voorzieningen, inclusief de systematiek van capaciteitsbekostiging.