Het onderwijs in begrijpend lezen naar een hoger niveau tillen, dat is het doel van de kwaliteitswaaier Effectief Onderwijs in Begrijpend Lezen. Hoe kunnen scholen optimaal gebruikmaken van de kwaliteitswaaier, en hoe is deze tot stand gekomen? Aan het woord Mirjam Snel, voorzitter van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs en Cristel Wieman, schoolbestuurder en lid van de Kennistafel. 

De Kennistafel Effectief Leesonderwijs heeft de aanwezige wetenschappelijke kennis over effectief leesonderwijs verzameld. De Kwaliteitswaaier is een instrument die in zowel het primair als het voortgezet onderwijs gebruikt kan worden om effectief leesonderwijs te bieden. 

“De Kennistafel is een groep onderwijs- en onderzoeksprofessionals die heel divers en daarmee uniek is. Deze unieke groep brengt een uitwisseling tot stand tussen wetenschappelijke onderzoekers van hogescholen en universiteiten en mensen uit de praktijk. We zijn in 2020 opgericht en tijdens COVID online begonnen. Na in het eerste jaar een visie te hebben opgeleverd, is de afgelopen jaren alle informatie over een goede leesontwikkeling verzameld en in een samenhangend verhaal gepubliceerd,” vertelt Mirjam: “De Kwaliteitswaaier is bedoeld om verbinding te creëren tussen de verschillende rollen in het onderwijs. Het mooie aan de waaier is, dat deze participatief tot stand is gekomen met feedback van alle actoren.”

Mirjam vervolgt: “Hoewel de waaier geen nieuwe informatie bevat, is deze bijzonder in de manier waarop alle informatie is samengebracht en geschikt is gemaakt voor verschillende lagen in het onderwijs. Het is een praktisch handvat, onderbouwd met onderzoek en gefundeerd met bronvermeldingen. Het biedt houvast bij het maken van de juiste keuzes: wat doen we als bestuur wel en wat nog niet? Wil je als school effectief leesonderwijs verzorgen? Dan is er een samenhang en verbinding van de vier verschillende actoren nodig.” Mirjam merkt hoe belangrijk de rol van de schoolleider en de bestuurder is als het gaat om goed leesonderwijs: “Zij hebben een cruciale rol als het over goed leesonderwijs gaat. Zij zijn het hitteschild en de motor voor het brede draagvlak voor goed leesonderwijs op school. Daarom heeft de Kwaliteitswaaier al die lagen. Tijdens een studiedag over leesonderwijs kan de Kwaliteitswaaier als leidraad dienen. Investeren en opleiden op het gebied van taal en lezen is ontzettend belangrijk.”

Cristel vult aan: “Goed leesonderwijs mag niet afhankelijk zijn van slechts één leraar. We hebben iedereen in alle lagen nodig. Je kunt het alleen samen doen. Waarin de schoolleider een belangrijke rol speelt in het uitdragen van de gezamenlijke visie en het bestuur faciliteert en ondersteunt. Op deze manier kunnen we voorkomen dat leesonderwijs verder verslechtert. Met de Kwaliteitswaaier is het integraal aanbod leesonderwijs overzichtelijk vormgegeven, opgebouwd uit bouwstenen en lagen.”

Volgens Cristel is goed leesonderwijs onderdeel van de basisvaardigheden: “Plezier in lezen én goed lezen vergroot de wereld van een kind. De leeswereld is voor een kind oneindig groot. Het biedt een kind zelfinzicht te vergroten en bevordert kansengelijkheid. Het is de beste start in het leven en zorgt voor grotere gelijkheid. Daar hebben we een lange adem voor nodig. Leesonderwijs is niet alleen voor nu, maar voor altijd.”

Cristel is blij met de koers en richting van de Kennistafel en de Kwaliteitswaaier: “Als een school op zoek is naar onderbouwde ondersteuning, dan is deze waaier dé oplossing. Kinderen hebben recht op goed onderwijs, zodat ze later een gelijke kans hebben in onze maatschappij. Vraag je je als bestuurder af: zijn wij effectief genoeg op leesonderwijs? Doen we als bestuur de juiste dingen? Pak dan de waaier! Het belang van lezen ziet iedereen in. Alleen kiest nog niet elke school een effectieve aanpak. De Kwaliteitswaaier wijst scholen de juiste richting.” 

De Kennistafel focust nu op zichtbaarheid en aandacht voor de Kwaliteitswaaier, zodat er in de praktijk nog beter mee gewerkt wordt: “Om goed leesonderwijs uit te dragen, is het belangrijk om de Kwaliteitswaaier te delen met alle organisaties die actief zijn binnen onderwijskwaliteit. Zo hebben we kennis gedeeld met verschillende pabo´s en houden we als Kennistafel een presentatie tijdens de Avond van de leraar. “We waren afgelopen weekend ook aanwezig op ResearchED, het leukste en meest leerzame onderwijscongres in Nederland,” zegt Cristel enthousiast. “Én er komt nog een Webinar PO/VO-Raad. We willen ervoor zorgen dat alle besturen kennis hebben van de inhoud.”

Aanmelden voor het webinar kan hier.

Voor meer informatie over de Kennistafel effectief leesonderwijs.
Voor meer informatie en de digitale versie van de Kwaliteitswaaier.

De bestuurder speelt een belangrijke rol bij de verbetering van het leesonderwijs: 

1. Prioriteer effectief leesonderwijs binnen de organisatie en formuleert ambities
2. Schep voorwaarden voor effectief leesonderwijs, faciliteer en geef verantwoordelijkheid aan de schoolleiders: inspireer en denk mee
3. Stimuleer effectief leesonderwijs binnen de organisatie door met de schoolleider in gesprek te gaan over het leesbeleid en vergeet daarbij niet de ouderbetrokkenheid

De Kennistafel Effectief Leesonderwijs is een initiatief van de PO-Raad, VO-raad en het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). Lees meer over de Kennistafel op de website van het Platform Samen Onderzoeken.