De ontwikkelvraag heeft weinig meetbare resultaten opgeleverd: door de coronapandemie is de pilot voortijdig afgebroken. Maar de eerste ervaringen waren zo positief dat besloten is een vervolg op de pilot te organiseren. 

Minder werkdruk, hogere opbrengsten 

De pilot met rekenonderwijs beviel heel goed. Op woensdagen, de dag dat er een dubbele bezetting is door de werkdrukgelden, gingen duo’s samen aan de slag in de combinatiegroepen 5/6 en 7/8: de ene leraar gaf de basisinstructie, de ander zorgde voor de extra instructie, verkorte instructie of extra uitdaging. Leraren hadden het gevoel dat ze alle kinderen beter in beeld hadden en de juiste aandacht konden geven. Ook hebben ze minder werkdruk ervaren en waren de opbrengsten inderdaad hoger. De leerlingen zelf vonden de werkwijze ook fijn. 

Samenwerking met onderzoeker 

De adviezen van onderzoeker Nienke Woldman van de Universiteit Wageningen hielpen bij het scherp krijgen van de vraag, het enthousiasmeren van het team én bij het nadenken over een vervolg op deze pilot. 

Verwachtingen 

Nog niet meetbaar maar wel hoopvol: de positieve ervaringen uit de eerste pilot leiden tot een tweede pilot. De directie hoopt dat de leerkrachten, net als bij de eerste keer, minder werkdruk ervaren en het gevoel hebben dat ze de kinderen goed kunnen volgen. Daarnaast streeft de school ernaar dat de andere manier van organiseren eraan bijdraagt dat leerlingen elkaar meer om hulp gaan vragen en meer samenwerken. 

Plezier 

De directie kijkt met plezier terug op de ontwikkelvraag uit 2020/21. Niet alleen omdat ze de samenwerking met de onderzoeker heel waardevol vond, maar ook omdat het nuttig was om met het team in een korte tijd iets nieuws te proberen. Directeur Diana Blaeke: “We gebruiken hierbij de metafoor van de ‘leerkuil’, die laat zien hoe het leerproces verloopt. Met de vervolgpilot duiken we opnieuw de leerkuil in. Als deze een succes wordt, dan kunnen we wellicht een volgende stap zetten richting unitonderwijs. Dat is nu een brug te ver, maar dat we starten met een paar grondbeginselen vind ik heel waardevol.” 

Kindcentrum Moerschans is een kindcentrum met een peuterspeelzaal, een basisschool en buitenschoolse opvang in Hulst. Er komen veel kinderen die vanwege hun taalontwikkeling extra aandacht vragen. Om voor alle kinderen de beste groeimogelijkheden te creëren, zet de school extra mensen in binnen de groepen. Moerschans is onderdeel van Stichting Katholiek Onderwijs Hulst (SKOH).  

In een ontwikkelvraag onderzocht Kindcentrum Moerschanshoe een andere organisatie in de klas kan zorgen voor betere leeropbrengsten. De ontwikkelvragen van de PO-Raad zijn een verkorte variant op de innovatievragen. Ze zijn bedoeld voor scholen die met een kort advies van een expert zelf weer een volgende stap kunnen zetten om hun onderwijs anders te organiseren.  

Werkdrukgelden

De leraren van Moerschans hebben ervoor gekozen om de werkdrukgelden die beschikbaar kwamen in te zetten voor extra mankracht bij de combinatiegroepen (1/2, 3/4, 5/6 en 7/8) op woensdag. Deze groepen worden dan vaak gesplitst, zodat er extra instructie gegeven kan worden aan een deel van de groep. Na schooltijd overleggen de duo-collega’s, onder andere om lessen voor te bereiden. Ook teamoverlegmomenten vinden dan plaats. Kindcentrum Moerschans wilde kritisch bekijken of de nieuwe organisatie zorgt voor de meest optimale opbrengsten. 

Inzichten expertgesprek

De directeur en adjunct-directeur van Kindcentrum Moerschans hebben bij de start van hun ontwikkelvraag gesproken met expert dr. Nienke Woldman (Universiteit Wageningen). Daaruit kwamen deze aanbevelingen naar voren:  

• Visie: een schoolbrede visie op de inzet van extra ondersteuning is nodig. Die visie is aanwezig.  

• Extra instructie door experts: kies voor een andere organisatie en kijk naar wat in de groepen nodig is. De extra instructie voor taal, spellingen en rekenen kan dan gegeven worden door experts.  

• Inzet talenten: leraren die specifieke interesses of talenten hebben, kunnen deze inzetten voor extra instructie.  

• Co-teaching: door continu met elkaar in dialoog te zijn en te kijken bij elkaar, kun je meer leren van elkaar. Dit zorgt voor specialisatie in de diepte.  

• Tijd voor ontwikkeling: door ondersteuners (onderwijsassistente/extra leerkrachten) een ochtend per maand vrij te plannen, kunnen zij zich beter voorbereiden en verder specialiseren.  

Toen de directie met het idee kwam om het onderwijs anders te gaan organiseren, zorgde dat eerst voor wat spanning in het team. Maar toen ze de adviezen van onderzoeker Nienke Woldman van de Universiteit Wageningen bespraken, zagen collega’s ook de kansen en zijn ze enthousiast gestart. 

Pilot 

De school begon met een pilot met rekenonderwijs. Op woensdagen, de dag dat er een dubbele bezetting is door de werkdrukgelden, gingen duo’s samen aan de slag in de combinatiegroepen 5/6 en 7/8: de ene leraar gaf de basisinstructie, de ander zorgde voor de extra instructie, verkorte instructie of extra uitdaging. Dat beviel heel goed, vertelt adjunct-directeur Annelies de Kock: “Leraren hadden het gevoel dat ze alle kinderen beter in beeld hadden en de juiste aandacht konden geven. Ook hebben ze minder werkdruk ervaren en waren de opbrengsten inderdaad hoger. De leerlingen zelf vonden de werkwijze ook fijn.” 

Voortijdig stoppen 

Door de sluiting van de scholen vanwege corona is de pilot voortijdig afgebroken en kon het effect op de resultaten van kinderen niet gemeten worden. 

Vervolg-pilot 

Vanwege de positieve eerste resultaten, wilde de school proberen om ook op de dagen dat er geen dubbele bezetting in de groepen is op deze manier te werken. Na een tweede gesprek met onderzoeker Nienke Woldman volgde een uitbreiding van de pilot. Deze uitbreiding houdt in dat Moerschans het rekenonderwijs voor de combinatiegroepen 5/6 en 7/8 gaat samenvoegen, met als doel dat leerlingen meer eigenaarschap gaan nemen over hun eigen leerproces. De Kock en Blaeke willen samen met het team willen ontdekken of de aanpak goed werkt.