Publicaties

De vernieuwing van schoolgebouwen zit muurvast. Dat is een probleem omdat goede en duurzame onderwijshuisvesting
cruciaal is voor goed onderwijs. Gemeenten en schoolbesturen hebben de Rijksoverheid hard nodig om deze impasse te doorbreken. Alleen als de Rijksoverheid zorgt dat gemeenten en schoolbesturen fors kunnen investeren en verantwoordelijkheden helder worden belegd, kan verder worden gebouwd aan goed onderwijs voor alle kinderen.

In dit whitepaper schetsen de PO-Raad en de VO-raad de belangrijkste problemen en oplossingen.

In de Code Goed Bestuur in het primair onderwijs hebben de leden van de PO-Raad vastgesteld wat zij verstaan onder goed bestuur voor hun sector.

In de Sectorale routekaart voor verduurzaming van schoolgebouwen, komen de PO-Raad en de VO-raad en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) samen in actie voor duurzame schoolgebouwen. 

In deze brochure geven we handreikingen waarmee besturen invulling kunnen geven aan ‘goed bestuurlijk handelen’, op een manier die rekening houdt met de (vrijwillige) betrokkenheid van ouders en met de schaal waarop kleine besturen opereren. We geven ook voorbeelden van scholen en besturen die een manier hebben gevonden die voor hen goed werkt.

Lees hier de podium special over onderwijskwaliteit: Samen werken aan goed onderwijs

De afgelopen vijf jaar heeft de Monitorcommissie Goed Bestuur zich gebogen over de professionalisering van schoolbesturen, het versterken van de bestuurlijke kwaliteit en het monitoren van de naleving van de Code Goed Bestuur. In het eindadvies doet de Monitorcommissie een aantal aanbevelingen voor de herziening van de Code Goed Bestuur voor het primair onderwijs.

De PO-Raad en VO-raad hebben tijdens hun algemene ledenvergadering van november 2018 afgesproken dat ieder samenwerkingsverband passend onderwijs een onafhankelijk lid aanstelt in het toezichthoudend orgaan. In de Handreiking onafhankelijk voorzitter samenwerkingsverband passend onderwijs wordt toegelicht hoe schoolbesturen en samenwerkingsverbanden dat kunnen doen. In de handreiking staan handige tips om een onafhankelijk lid aan te stellen, maar de handreiking biedt vooral aanknopingspunten voor samenwerkingsverbanden die een onafhankelijke voorzitter aan willen stellen.

Bent u bezig met het vormen van een samenwerkingsschool? De PO-Raad heeft samen met de VO-Raad, VOS-ABB, Verus en VBS een handreiking geschreven die schoolbesturen kunnen gebruiken bij de vorming van een samenwerkingsschool. In de handreiking wordt met name aandacht geschonken aan de vraag op welke wijze de identiteitscommissie formeel moet worden vormgegeven. Ook is er aandacht voor statutaire waarborgen met betrekking tot de samenwerkingsschool.

‘Zorg dat de meerderheid van de toezichthouders geen persoonlijk of zakelijk belang heeft bij het samenwerkingsverband en de aangesloten schoolbesturen.’ Dat is één van de adviezen die de monitorcommissie Goed Bestuur doet in haar rapport ‘Richting meer onafhankelijk toezicht bij samenwerkingsverbanden passend onderwijs’.

De monitorcommissie Goed Bestuur heeft onderzocht wat de gewenste bestuurlijke inrichting van samenwerkingsverbanden is en op welke manier de Code Goed Bestuur hierbij een rol kan spelen. In het adviesrapport kunt u alle adviezen van de monitorcommissie Goed Bestuur lezen over toezicht bij samenwerkingsverbanden passend onderwijs.

Zelfevaluaties, (collegiale) visitaties en audits zijn belangrijke instrumenten die door schoolbesturen kunnen worden ingezet om de kwaliteit van hun organisatie zichtbaar te maken en te evalueren. Veel schoolbesturen zoeken daarom naar begeleiding bij het op de juiste manier inzetten en verder ontwikkelen van deze instrumenten.

De PO-Raad heeft het aanbod van begeleiding bij de inzet van deze instrumenten en bijbehorende gebruikerservaringen in kaart gebracht. Een eerste inventarisatie heeft geleid tot een overzicht van 25 dienstverleners. Het is de bedoeling dat het document later verder wordt uitgebreid.

Asbest is een onderwerp waar u als school(bestuurder) niet vaak en zeker niet graag mee te maken krijgt. Dat maakt het echter niet minder belangrijk. In veel gebouwen van voor 1994 zit asbest verwerkt. Sinds 2015 is het schoolbestuur verantwoordelijk voor het integrale onderhoud van het schoolgebouw. Het is daarmee voor alle schoolbesturen essentieel te weten hoe de aanpak van asbest in het reguliere onderhoud kan worden meegenomen.

Elk jaar maken ongeveer 190.000 leerlingen de overstap van het primair (po) naar het voortgezet onderwijs (vo). Scholen voor primair onderwijs geven alle schoolverlaters een advies over het best passende vervolg in het voortgezet onderwijs. Als gevolg van de nieuwe wetgeving rondom de verplichte eindtoets heeft het schooladvies vanaf schooljaar 2014-2015 een centrale plaats bij de toelating tot het voortgezet onderwijs. Mede daarom is een goede kwaliteit van het schooladvies van toenemend belang. In deze handreiking staan de belangrijkste overwegingen bij het opstellen en evalueren van het schooladvies. PO-Raad en VO-raad willen hiermee scholen ondersteunen bij het opstellen van het schooladvies voor de leerlingen.

Goede medezeggenschap houdt schoolbesturen enerzijds scherp en helpt hen anderzijds met het creëren van draagvlak voor bepaalde keuzes. Dit begint bij een bestuur dat de juiste voorwaarden hiervoor creëert. De PO-Raad zet zich daarom in om schoolbesturen in staat te stellen om deze verantwoordelijkheid te nemen.

In deze publicatie krijgt u, aan de hand van gesprekken met schoolbestuurders en andere experts, bouwstenen toegereikt voor het formuleren van een visie op medezeggenschap, wordt de meerwaarde van medezeggenschap aangetoond en wordt er gekeken naar de belemmeringen die op dit moment versterking van medezeggenschap in de weg staan.

Bij de governance-inrichting van de samenwerkingsverbanden passend onderwijs moet er een deugdelijke scheiding zijn tussen de functie bestuur en de functie intern toezicht. Samenwerkingsverbanden hebben deze functiescheiding op diverse manieren geregeld. Vaak vervullen vertegenwoordigers van schoolbesturen de interne toezichthoudende rol. Maar besturen hebben daarnaast vaak nog andere rollen in het swv, zoals klant, leverancier, eigenaar, etc. Kan het intern toezicht van het samenwerkingsverband wel onafhankelijk worden ingevuld als de toezichthouder ook eigen schoolbestuurlijke belangen heeft? Een goed toezichtkader is dan van belang, maar ook een aanspreekcultuur. 

Maak op je school een meerjarenplan voor nieuwkomersleerlingen en gebruik de moedertaal van een leerling als opstapje voor het leren van Nederlands én andere vakken. Dat zijn twee belangrijke aanbevelingen uit de handreiking ‘Ruimte voor nieuwe talenten’. De brochure helpt leerkrachten, taalcoördinatoren, schoolleiders en bestuurders bij hun keuzes rond nieuwkomers op de basisschool.

In 2013 publiceerden de PO-Raad, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Stichting Ruimte-OK het Kwaliteitskader Huisvesting Primair Onderwijs. Scholen en gemeenten kunnen dit kader gebruiken bij het voeren van het gesprek over hun huisvestingsambities. Op basis van praktijkervaringen en de aanscherping van het Bouwbesluit (2015) is het kader nu geactualiseerd.

Een Medezeggenschapsraad voor personeel opzetten? Deze handreiking helpt. De handreiking bevat een duidelijk stappenplan, modellen voor een medezeggenschapsreglement en -statuut en een huishoudelijk reglement.

Hoe ga je als leerkracht en als school om met een kleuter die nog niet toe lijkt te zijn aan groep 3? Richt je de kleutergroepen ‘schoolser’ in dan bekruipt je misschien het gevoel dat jonge kinderen geen kind meer mogen zijn. Bouw je meer spelelementen in groep 3 in dan is er misschien de angst dat er niet voldoende tijd is voor de leerstof. Een soepele overgang van groep 2 naar groep 3 is van belang voor het kind, maar hoe realiseer je een goede doorlopende ontwikkellijn? En spreken de leerkrachten van groep 1-2 en de leerkrachten van groep 3 eigenlijk wel dezelfde taal?

Net als voor schoolbesturen is het voor samenwerkingsverbanden belangrijk dat zij een bestuursverslag opstellen en vaststellen. Voor veel samenwerkingsverbanden is het in 2016 de eerste keer dat daarmee te maken hebben. Wie voor het eerst zo'n verslag maakt, zit vaak met veel vragen. Wat is nu eigenlijk de kern van een bestuursverslag? Wat moet er in, wat kan er in? Er zijn technische vragen over kengetallen en de continuïteitsparagraaf. In deze reader krijgt u antwoorden op veel vragen. Zo komt u dit jaar en de volgende jaren beter beslagen ten ijs. 

Deze publicatie is bedoeld voor iedereen die zich bovenschools bezighoudt met onderwijskwaliteit. Of dat nu een paar uur in de week is of een fulltime baan. De handreiking biedt de kwaliteitszorgmedewerker een overzicht van de opdrachten en vaardigheden die nodig zijn voor een goede uitoefening van kwaliteitszorg. Zo is er aandacht voor de rol als beleidsontwikkelaar, adviseur en onderzoeker. De lezer krijgt tips voor het innemen van de juiste positie in de organisatie. 

De meest effectieve manier om voor een goede leeromgeving te zorgen, is door de gebruiker van het gebouw de regie te geven. Bij volledige doordecentralisatie zijn scholen zelf verantwoordelijk voor nieuwbouw, uitbreiding, constructiefouten en herstelwerkzaamheden. Daardoor kunnen ze het beschikbare geld optimaal inzetten voor de eisen en wensen van de school, de leerlingen en de ouders.

De basis voor een systematische kwaliteitsverbetering is een goede zelfevaluatie. Dat geldt zowel voor het schoolteam dat zijn onderwijsresultaten analyseert en evalueert, als voor het schoolbestuur dat de goede vragen stelt aan de school. De PO-Raad en de Inspectie van het Onderwijs hebben hierover in 2014 gezamenlijk een pilot in het primair onderwijs uitgevoerd. Bij deze pilot lieten schoolbesturen zien wat ze aan en met zelfevaluatie doen op schoolniveau.

Infinite Financieel BV heeft in opdracht van de PO-Raad een handreiking geschreven over het organiseren van goed vervangingsbeleid binnen de regels van de WWZ. Met deze handreiking ondersteunt de sectororganisatie de schoolbesturen en scholen bij het omgaan met de vervangingsproblematiek die als gevolg van de WWZ ontstaat.
 

Een kind dat een goede start maakt, profiteert daar zijn hele leven nog van. Een goede basisschool is daarbij een vereiste, maar daar blijft het niet bij. Ook de periode voordat het kind de basisschoolleeftijd heeft bereikt, heeft een belangrijke invloed op zijn toekomst.

In deze brochure vindt u praktische en theoretische kennis over vormen van samenwerking die u kunnen helpen. Interviews met eenpitters en deelnemers aan samenwerkingsverbanden geven u een kijkje in de keuken van uw collega's.

Ouders hebben de grootste invloed op de ontwikkeling van kinderen. Onderzoek wijst uit dat dat zeker ook geldt voor succes op school. Een educatief partnerschap met de ouders van uw leerlingen biedt kansen om het onderwijs effectiever en beter te maken. Deze uitgave kan u hierin ondersteunen. 'Communicatie met ouders' valt onder het project 'Goed worden en goed blijven'.

Deze handreiking heeft tot doel de schoolbesturen te ondersteunen in hun verantwoording van de financiën, zowel aan de overheid als aan de maatschappelijke omgeving. Het is onderdeel van het project Eerst kiezen, dan delen. U kunt het boekje gratis downloaden door op de cover te klikken.

Het is van belang dat toezichthouders de juiste vragen stellen over financieel beleid en zich niet vooral richten op het financieel beheer en de financiële praktijk van alledag. Deze handreiking biedt toezichthouders houvast bij het invullen van hun rol.

Deze uitgave Op opbrengsten gericht is een beknopte samenvatting van de resultaten van verschillende monitors en rapportages van de rekenverbetertrajecten, taal- en leesverbetertrajecten, Op Maat-trajecten opbrengstgericht werken en de projecten met en in de pabo. Bij deze trajecten waren circa tachtig onderwijskundig adviseurs betrokken. Observaties van een aantal van deze experts illustreren de bevindingen.

Om schoolbesturen hulp te bieden, heeft de PO-Raad De Argumentenfabriek gevraagd om samen met de schoolbesturen die participeren in het themanetwerk Krimp van de PO-Raad deze Denkhulp te ontwikkelen. 

De twee grote stelselwijzigingen passend onderwijs en zorg voor jeugd hebben op veel punten raakvlakken. Om de inhoudelijke veranderingen op beide terreinen te realiseren en aan elkaar te verbinden hebben de PO-Raad, VO-raad, VNG en de ministeries van VWS en OCW gezamenlijk de ambitie uitgesproken om in de implementatiefase van beide stelselwijzigingen samen te werken. Meer info? Ga naar het instrumentarium Passend onderwijs.

De brochure Kapitaal en vermogen aan het werk biedt bestuurders en interne toezichthouders houvast bij het analyseren en beoordelen van de omvang, samenstelling en noodzakelijkheid van het binnen de onderwijsinstelling werkzame vermogen.

Deze brochure gaat over al die activiteiten, processen en spelregels die maken dat een organisatie haar middelen zo inzet dat ze haar doelen effectief en efficiënt kan realiseren. In dit boekwerk staan deskundigheidsprofielen die voor organisaties in het primair onderwijs een uiterst praktisch hulpmiddel kunnen zijn bij de inrichting van de organisatie en de ontwikkeling en werving van personeel.

De brochure geeft bestuurders en interne toezichthouders houvast bij het identificeren en analyseren van risico’s, geeft handvatten voor de beoordeling van de omvang van deze risico’s en gaat in op de inrichting van de risicobeheersing.

Deze brochure gaat in op hoe strategische verkenningen en beleidsvormende processen uiteindelijk succesvol kunnen resulteren in meerjarenbegrotingen. De brochure gaat in op het verwerken van meerdere, strategische opties in een begroting, zodat de organisatie enige flexibiliteit houdt in het (tussentijds) reageren op onverwachte ontwikkelingen.

De bepalingen in de Code Goed Bestuur geven richting aan het sturen op onderwijskwaliteit overeenkomstig principes van ‘goed bestuur’. Ze zijn echter te weinig specifiek om als werkkader te dienen voor concreet bestuurlijk handelen. In zo’n werkkader voorziet dit document.

In de nieuwe uitgave ‘Werken aan kwaliteit – Portretten van bovenschoolse kwaliteitszorgmedewerkers’ van de PO-Raad zijn de verhalen te lezen van kwaliteitszorgmedewerkers door het hele land. Zij vertellen hoe zij zich inzetten om de kwaliteit van hun school goed te houden en te verbeteren. De verhalen zijn een bron van inspiratie voor alle schoolbesturen.

Met de invoering van Passend onderwijs is de financiering van ondersteuning aan leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte drastisch gewijzigd. Met deze uitgave wil de PO-Raad eraan bijdragen dat samenwerkingsverbanden Passend onderwijs een goede start kunnen maken met het ontwikkelen van een daadwerkelijk beleidsrijk financieel beleid. Een beleid dat bijdraagt aan de ontwikkeling van een optimaal ondersteuningsaanbod voor alle leerlingen die dat nodig hebben.

De brochure gaat in op wat er in themabrochures, trainingen en basisboeken is gezegd over aspecten als de inrichting van financieel toezicht, het formuleren van heldere beleidsdoelen, het opstellen van scenario’s en begrotingen en afleggen van verantwoording. De brochure geeft samenvattingen en reikt nog eens de belangrijkste tips aan. In de brochure wordt ook een beeld geschetst van enkele good practices en komen enkele makers van die good practices aan het woord. Hun voorbeelden en ervaringen zijn wellicht ook voor u een inspiratie voor een verdere vervolmaking van de Planning- en controlcyclus en uw financieel management. Deze brochure is met name bestemd voor bestuurders.

De PO-Raad heeft een handreiking gemaakt om scholen voor speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs te ondersteunen in het opstellen van en werken met ontwikkelingsperspectieven. Deze uitgave is de tweede gewijzigde versie van september 2014.

De PO-Raad heeft een handreiking gemaakt om scholen voor regulier basisonderwijs te ondersteunen in het opstellen van en werken met ontwikkelingsperspectieven (OPP). Deze uitgave is de tweede gewijzigde versie van september 2014.

In april 2014 heeft de PO-Raad de handreiking Toetsingskader Verantwoording Financiële Posities uitgebracht. Dit is in de eerste plaats een gebruiksaanwijzing bij het toetsingskader Verantwoording Financiële Posities en helpt bij het daadwerkelijke gebruik ervan. Daarnaast bevat de handreiking achtergrondinformatie en tips voor het beoordelen van alle belangrijke kapitaals-en vermogensposities.

In deze brochure staat een verzameling van informatie en handreikingen over intern toezicht. De brochure geeft een geordend beeld van de inzichten rond intern toezicht uit eerdere publicaties van de PO-Raad. Met deze publicatie wil de PO-Raad een bijdrage leveren aan de versterking van het intern toezicht in het primair onderwijs. 

Hoe geef ik vorm aan mijn opbrengstanalyses? Een handreiking met voorbeelden uit de praktijk.

Wat een mens in zijn of haar jonge jaren meemaakt, is voor een groot deel bepalend voor de rest van het leven. Een kind dat goed les krijgt, profiteert daar als volwassene nog van. Ook de periode voordat een kind naar de basisschool gaat, is erg belangrijk voor de ontwikkeling. Deze handreiking ondersteunt schoolbesturen bij het organiseren van kwaliteitszorg. De voorbeelden die u leest kunnen een inspiratie zijn om VVE anders te organiseren, of juist een bevestiging zijn dat u op de goede weg bent.