Publicaties

Asbest is een onderwerp waar u als school(bestuurder) niet vaak en zeker niet graag mee te maken krijgt. Dat maakt het echter niet minder belangrijk. In veel gebouwen van voor 1994 zit asbest verwerkt. Sinds 2015 is het schoolbestuur verantwoordelijk voor het integrale onderhoud van het schoolgebouw. Het is daarmee voor alle schoolbesturen essentieel te weten hoe de aanpak van asbest in het reguliere onderhoud kan worden meegenomen.

Elk jaar maken ongeveer 190.000 leerlingen de overstap van het primair (po) naar het voortgezet onderwijs (vo). Scholen voor primair onderwijs geven alle schoolverlaters een advies over het best passende vervolg in het voortgezet onderwijs. Als gevolg van de nieuwe wetgeving rondom de verplichte eindtoets heeft het schooladvies vanaf schooljaar 2014-2015 een centrale plaats bij de toelating tot het voortgezet onderwijs. Mede daarom is een goede kwaliteit van het schooladvies van toenemend belang. In deze handreiking staan de belangrijkste overwegingen bij het opstellen en evalueren van het schooladvies. PO-Raad en VO-raad willen hiermee scholen ondersteunen bij het opstellen van het schooladvies voor de leerlingen.

Goede medezeggenschap houdt schoolbesturen enerzijds scherp en helpt hen anderzijds met het creëren van draagvlak voor bepaalde keuzes. Dit begint bij een bestuur dat de juiste voorwaarden hiervoor creëert. De PO-Raad zet zich daarom in om schoolbesturen in staat te stellen om deze verantwoordelijkheid te nemen.

In deze publicatie krijgt u, aan de hand van gesprekken met schoolbestuurders en andere experts, bouwstenen toegereikt voor het formuleren van een visie op medezeggenschap, wordt de meerwaarde van medezeggenschap aangetoond en wordt er gekeken naar de belemmeringen die op dit moment versterking van medezeggenschap in de weg staan.

Bij de governance-inrichting van de samenwerkingsverbanden passend onderwijs moet er een deugdelijke scheiding zijn tussen de functie bestuur en de functie intern toezicht. Samenwerkingsverbanden hebben deze functiescheiding op diverse manieren geregeld. Vaak vervullen vertegenwoordigers van schoolbesturen de interne toezichthoudende rol. Maar besturen hebben daarnaast vaak nog andere rollen in het swv, zoals klant, leverancier, eigenaar, etc. Kan het intern toezicht van het samenwerkingsverband wel onafhankelijk worden ingevuld als de toezichthouder ook eigen schoolbestuurlijke belangen heeft? Een goed toezichtkader is dan van belang, maar ook een aanspreekcultuur. 

Schoolbesturen en scholen gebruiken volgens de afspraken in de cao een beproefd observatie-instrument bij het versterken van de didactische vaardigheden, de begeleiding van (startende) leraren en de professionalisering van lerarenteams. Om de term ‘beproefd’ verder invulling te geven heeft de PO-Raad op verzoek van het veld een toetsingskader laten ontwikkelen. Dit toetsingskader helpt schoolbesturen en scholen bij het kiezen van een lesobservatie-instrument en een zorgvuldige implementatie ervan in de organisatie.

Maak op je school een meerjarenplan voor nieuwkomersleerlingen en gebruik de moedertaal van een leerling als opstapje voor het leren van Nederlands én andere vakken. Dat zijn twee belangrijke aanbevelingen uit de handreiking ‘Ruimte voor nieuwe talenten’. De brochure helpt leerkrachten, taalcoördinatoren, schoolleiders en bestuurders bij hun keuzes rond nieuwkomers op de basisschool.

De auditorenscholing van de PO-Raad biedt kwaliteitsmedewerkers en schoolleiders praktische handreikingen en achtergrondinformatie om zelf met de kwaliteitsvragen uit hun organisatie aan de slag te gaan. De ervaringen van de deelnemers en de deskundigen zijn nu verzameld in het boekje 'Een spiegel voor de school'. Zij vertellen wat er allemaal komt kijken bij een goede audit. Zodat de geauditeerde school niet alleen gehoord wordt, maar zich ook gehoord voelt.

In 2013 publiceerden de PO-Raad, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Stichting Ruimte-OK het Kwaliteitskader Huisvesting Primair Onderwijs. Scholen en gemeenten kunnen dit kader gebruiken bij het voeren van het gesprek over hun huisvestingsambities. Op basis van praktijkervaringen en de aanscherping van het Bouwbesluit (2015) is het kader nu geactualiseerd.

De kwaliteit van schoolleiders, bestuurders en intern toezichthouders is een urgent thema binnen het onderwijs. Deze beroepsgroepen moeten een diversiteit aan competenties in kunnen zetten binnen de steeds complexere omgeving waarin zij opereren, om zo de kwaliteit van het onderwijs te borgen en duurzaam te verbeteren.

De PO-Raad is in het voorjaar van 2016 gestart met ontwikkelgroepen waarin bestuurders en intern toezichthouders uit het primair onderwijs met elkaar van gedachten hebben gewisseld over de wijze waarop het strategisch beleid van de organisatie tot stand komt en wordt uitgevoerd, en welke rol beide partijen daarbij (behoren te) spelen. Deze handreiking biedt een overzicht van knelpunten, kansen, leerpunten en goede praktijken die zijn voortgekomen uit het traject met de ontwikkelgroepen.

Een Medezeggenschapsraad voor personeel opzetten? Deze handreiking helpt. De handreiking bevat een duidelijk stappenplan, modellen voor een medezeggenschapsreglement en -statuut en een huishoudelijk reglement.

Deze handreiking helpt scholen bij de keuze van externe (internet)connectiviteit. Het gaat dan ten eerste om de te kiezen bandbreedte, kwaliteit van de verbinding en de servicelevelafspraken. Ten tweede helpt deze handreiking u bij het formuleren van vereisten die direct samenhangen met de (internet)connectiviteit, zoals vaste IP-adressen en back-upconnectiviteit, die u in samenhang met de (internet)connectiviteit kunt inkopen bij een marktpartij.

In deze handreiking vindt u beproefde observatie-instrumenten die kunnen worden ingezet bij de professionalisering van leraren.

Goede, objectieve lesobservaties vormen de basis voor een gesprek over groei en ontwikkeling en maken voortgang in het didactisch handelen van de leraar zichtbaar. Collega’s kunnen elkaar observeren in het kader van peerreview, de IB-er of schoolleider kan de lesobservatie uitvoeren in het kader van de gesprekkencyclus en lesobservaties zijn een onderdeel van de begeleiding van de startende leraar. Op deze manier vormt het lesobservatie-instrument een stevige bouwsteen in het professionaliseringsbeleid.

De Vier in balans-monitor van Kennisnet biedt inzicht in de laatste stand van zaken met ICT in het onderwijs. Hoe staat het primair onderwijs ervoor? In opdracht van de PO-Raad maakte Kennisnet een facsheet met de belangrijkste conclusies. Onderstaande link leidt u naar de website van Kennisnet waar de factsheet staat.

Hoe zorgen we dat we de privacy van kinderen waarborgen, nu deze door de technologie steeds verder in de verdrukking komt? De antwoorden zijn te vinden in de brochure 'Kinderen en online privacy' van Digibewust, Mijn Kind Online en Kennisnet.

Hoe ga je als leerkracht en als school om met een kleuter die nog niet toe lijkt te zijn aan groep 3? Richt je de kleutergroepen ‘schoolser’ in dan bekruipt je misschien het gevoel dat jonge kinderen geen kind meer mogen zijn. Bouw je meer spelelementen in groep 3 in dan is er misschien de angst dat er niet voldoende tijd is voor de leerstof. Een soepele overgang van groep 2 naar groep 3 is van belang voor het kind, maar hoe realiseer je een goede doorlopende ontwikkellijn? En spreken de leerkrachten van groep 1-2 en de leerkrachten van groep 3 eigenlijk wel dezelfde taal?

Net als voor schoolbesturen is het voor samenwerkingsverbanden belangrijk dat zij een bestuursverslag opstellen en vaststellen. Voor veel samenwerkingsverbanden is het in 2016 de eerste keer dat daarmee te maken hebben. Wie voor het eerst zo'n verslag maakt, zit vaak met veel vragen. Wat is nu eigenlijk de kern van een bestuursverslag? Wat moet er in, wat kan er in? Er zijn technische vragen over kengetallen en de continuïteitsparagraaf. In deze reader krijgt u antwoorden op veel vragen. Zo komt u dit jaar en de volgende jaren beter beslagen ten ijs. 

Deze publicatie is bedoeld voor iedereen die zich bovenschools bezighoudt met onderwijskwaliteit. Of dat nu een paar uur in de week is of een fulltime baan. De handreiking biedt de kwaliteitszorgmedewerker een overzicht van de opdrachten en vaardigheden die nodig zijn voor een goede uitoefening van kwaliteitszorg. Zo is er aandacht voor de rol als beleidsontwikkelaar, adviseur en onderzoeker. De lezer krijgt tips voor het innemen van de juiste positie in de organisatie. 

Als uw kind extra ondersteuning krijgt of nodig heeft op school, zullen er gegevens nodig zijn over de behoefte aan ondersteuning van uw kind. Dit zijn gewone persoonsgegevens als naam en adres, maar ook bijzondere gegevens als bijvoorbeeld informatie over gezondheid of problemen in de ontwikkeling van uw kind. De school, maar ook andere specialisten, hebben deze gegevens nodig om uw kind goed te kunnen helpen. Het is voor u als ouder goed om te weten wat uw rechten zijn in verband met de privacy van uw kind. In deze handreiking leest u daar meer over.

Dit is een gezamenlijke uitgave van de PO-Raad, VO-raad, Steunpunt Passend Onderwijs VO en het Steunpunt medezeggenschap passend onderwijs.

Passend onderwijs zonder thuiszitters een illusie? LECSO, Ingrado, LBBO en Gedragswerk denken van niet. Zij hebben de krachten gebundeld in een gezamenlijke aanpak. Niet weer een handreiking of protocol, maar een pakket concrete activiteiten die eenvoudig zijn uit te voeren en gericht zijn op resultaat. 

De meest effectieve manier om voor een goede leeromgeving te zorgen, is door de gebruiker van het gebouw de regie te geven. Bij volledige doordecentralisatie zijn scholen zelf verantwoordelijk voor nieuwbouw, uitbreiding, constructiefouten en herstelwerkzaamheden. Daardoor kunnen ze het beschikbare geld optimaal inzetten voor de eisen en wensen van de school, de leerlingen en de ouders.

De basis voor een systematische kwaliteitsverbetering is een goede zelfevaluatie. Dat geldt zowel voor het schoolteam dat zijn onderwijsresultaten analyseert en evalueert, als voor het schoolbestuur dat de goede vragen stelt aan de school. De PO-Raad en de Inspectie van het Onderwijs hebben hierover in 2014 gezamenlijk een pilot in het primair onderwijs uitgevoerd. Bij deze pilot lieten schoolbesturen zien wat ze aan en met zelfevaluatie doen op schoolniveau.

Toenemend gebruik van persoonsgegevens maakt het complexer om privacybescherming op orde te krijgen. Met de toename van de inzet van digitale leermiddelen in het onderwijs, wordt het steeds belangrijker om dit ook voor leerlingen goed te regelen. Deze handleiding van Kennisnet geeft scholen en hun besturen inzicht in de stappen die zij hierbij moeten zetten, hoe ze de privacy van hun leerlingen kunnen borgen en hoe ze ICT op een privacy-verantwoorde manier kunnen inzetten voor hun onderwijs.

Hoe kan een school zorgen voor voldoende digitaal leermateriaal? Dat en meer is te lezen in de brochure van PO-Raad en VO-raad Passend en flexibel digitaal leermateriaal voor elke leerling.

Infinite Financieel BV heeft in opdracht van de PO-Raad een handreiking geschreven over het organiseren van goed vervangingsbeleid binnen de regels van de WWZ. Met deze handreiking ondersteunt de sectororganisatie de schoolbesturen en scholen bij het omgaan met de vervangingsproblematiek die als gevolg van de WWZ ontstaat.
 

Een kind dat een goede start maakt, profiteert daar zijn hele leven nog van. Een goede basisschool is daarbij een vereiste, maar daar blijft het niet bij. Ook de periode voordat het kind de basisschoolleeftijd heeft bereikt, heeft een belangrijke invloed op zijn toekomst.

In deze brochure vindt u praktische en theoretische kennis over vormen van samenwerking die u kunnen helpen. Interviews met eenpitters en deelnemers aan samenwerkingsverbanden geven u een kijkje in de keuken van uw collega's.

Ouders hebben de grootste invloed op de ontwikkeling van kinderen. Onderzoek wijst uit dat dat zeker ook geldt voor succes op school. Een educatief partnerschap met de ouders van uw leerlingen biedt kansen om het onderwijs effectiever en beter te maken. Deze uitgave kan u hierin ondersteunen. 'Communicatie met ouders' valt onder het project 'Goed worden en goed blijven'.

Het basisboek 'Op weg naar financieel management' speelt een belangrijke rol bij het scholingsaanbod bij het project Eerst kiezen, dan delen. Het beoogt zowel een naslagwerk te zijn, als een catalogus van succesvolle voorbeelden, eenvoudig te vermijden fouten, kritische reflecties en handige verwijzingen. Het bevat alle basisinformatie die u nodig hebt om het financieel management binnen uw organisatie verder te verbeteren.

Deze handreiking beschrijft de kaders waarbinnen het sturen en toezien op onderwijskwaliteit nadere invulling krijgt. De verschillende verantwoordelijkheden van bestuurder respectievelijk toezichthouder komen aan de orde.

Deze handreiking heeft tot doel de schoolbesturen te ondersteunen in hun verantwoording van de financiën, zowel aan de overheid als aan de maatschappelijke omgeving. Het is onderdeel van het project Eerst kiezen, dan delen. U kunt het boekje gratis downloaden door op de cover te klikken.

Het is van belang dat toezichthouders de juiste vragen stellen over financieel beleid en zich niet vooral richten op het financieel beheer en de financiële praktijk van alledag. Deze handreiking biedt toezichthouders houvast bij het invullen van hun rol.

Deze uitgave Op opbrengsten gericht is een beknopte samenvatting van de resultaten van verschillende monitors en rapportages van de rekenverbetertrajecten, taal- en leesverbetertrajecten, Op Maat-trajecten opbrengstgericht werken en de projecten met en in de pabo. Bij deze trajecten waren circa tachtig onderwijskundig adviseurs betrokken. Observaties van een aantal van deze experts illustreren de bevindingen.

Om schoolbesturen hulp te bieden, heeft de PO-Raad De Argumentenfabriek gevraagd om samen met de schoolbesturen die participeren in het themanetwerk Krimp van de PO-Raad deze Denkhulp te ontwikkelen. 

De twee grote stelselwijzigingen passend onderwijs en zorg voor jeugd hebben op veel punten raakvlakken. Om de inhoudelijke veranderingen op beide terreinen te realiseren en aan elkaar te verbinden hebben de PO-Raad, VO-raad, VNG en de ministeries van VWS en OCW gezamenlijk de ambitie uitgesproken om in de implementatiefase van beide stelselwijzigingen samen te werken. Meer info? Ga naar het instrumentarium Passend onderwijs.

De brochure Kapitaal en vermogen aan het werk biedt bestuurders en interne toezichthouders houvast bij het analyseren en beoordelen van de omvang, samenstelling en noodzakelijkheid van het binnen de onderwijsinstelling werkzame vermogen.

Hier vindt u de uitgebreide versie van het Jaarverslag 2011, de compacte brochure die ook onder de leden is verspreid en de Jaarrekening 2011. Deze zijn niet meer in gedrukte vorm te bestellen, maar kunnen nog wel online ingezien en gedownload worden.

De volledige tekst van de collectieve arbeidsovereenkomst Primair Onderwijs 2013.

Deze brochure gaat over al die activiteiten, processen en spelregels die maken dat een organisatie haar middelen zo inzet dat ze haar doelen effectief en efficiënt kan realiseren. In dit boekwerk staan deskundigheidsprofielen die voor organisaties in het primair onderwijs een uiterst praktisch hulpmiddel kunnen zijn bij de inrichting van de organisatie en de ontwikkeling en werving van personeel.

De gemeenteraadsverkiezingen in 2014 vormen een belangrijk moment in de lokale democratie. Een prachtige kans voor u als schoolbestuurder om kwalitatief hoogwaardig onderwijs voor elk kind onder de aandacht van de lokale politiek te brengen. En hoewel het vroeg lijkt, is het belangrijk om daar als schoolbestuur nu al mee bezig te zijn.

De brochure geeft bestuurders en interne toezichthouders houvast bij het identificeren en analyseren van risico’s, geeft handvatten voor de beoordeling van de omvang van deze risico’s en gaat in op de inrichting van de risicobeheersing.

Deze brochure gaat in op hoe strategische verkenningen en beleidsvormende processen uiteindelijk succesvol kunnen resulteren in meerjarenbegrotingen. De brochure gaat in op het verwerken van meerdere, strategische opties in een begroting, zodat de organisatie enige flexibiliteit houdt in het (tussentijds) reageren op onverwachte ontwikkelingen.

De bepalingen in de Code Goed Bestuur geven richting aan het sturen op onderwijskwaliteit overeenkomstig principes van ‘goed bestuur’. Ze zijn echter te weinig specifiek om als werkkader te dienen voor concreet bestuurlijk handelen. In zo’n werkkader voorziet dit document.

Goed bestuur is een belangrijke voorwaarde voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit. In deze brochure komen zes bestuurders aan het woord die in schooljaar 2012/2013 aan bestuurlijke visitaties deelnamen. Zij vertellen over hun ervaringen en hoe zij door de visitatie de gedachte van de Code Goed Bestuur beter hebben kunnen incorporeren in hun handelen.

Rekenvaardigheden zijn belangrijk, zowel op school als in het dagelijks leven. Het is vooral de taak van de school om kinderen goed te leren rekenen. Maar ook ouders kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het leren rekenen van hun kind. Uit onderzoek is bekend dat een goede samenwerking tussen school en ouders positieve invloed heeft op het leren rekenen van kinderen. De landelijke ouderorganisaties en de PO-Raad hebben daarom deze brochure voor ouders en scholen ontwikkeld.

In de nieuwe uitgave ‘Werken aan kwaliteit – Portretten van bovenschoolse kwaliteitszorgmedewerkers’ van de PO-Raad zijn de verhalen te lezen van kwaliteitszorgmedewerkers door het hele land. Zij vertellen hoe zij zich inzetten om de kwaliteit van hun school goed te houden en te verbeteren. De verhalen zijn een bron van inspiratie voor alle schoolbesturen.

Met de invoering van Passend onderwijs is de financiering van ondersteuning aan leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte drastisch gewijzigd. Met deze uitgave wil de PO-Raad eraan bijdragen dat samenwerkingsverbanden Passend onderwijs een goede start kunnen maken met het ontwikkelen van een daadwerkelijk beleidsrijk financieel beleid. Een beleid dat bijdraagt aan de ontwikkeling van een optimaal ondersteuningsaanbod voor alle leerlingen die dat nodig hebben.

De brochure gaat in op wat er in themabrochures, trainingen en basisboeken is gezegd over aspecten als de inrichting van financieel toezicht, het formuleren van heldere beleidsdoelen, het opstellen van scenario’s en begrotingen en afleggen van verantwoording. De brochure geeft samenvattingen en reikt nog eens de belangrijkste tips aan. In de brochure wordt ook een beeld geschetst van enkele good practices en komen enkele makers van die good practices aan het woord. Hun voorbeelden en ervaringen zijn wellicht ook voor u een inspiratie voor een verdere vervolmaking van de Planning- en controlcyclus en uw financieel management. Deze brochure is met name bestemd voor bestuurders.

De PO-Raad heeft een handreiking gemaakt om scholen voor speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs te ondersteunen in het opstellen van en werken met ontwikkelingsperspectieven. Deze uitgave is de tweede gewijzigde versie van september 2014.

De PO-Raad heeft een handreiking gemaakt om scholen voor regulier basisonderwijs te ondersteunen in het opstellen van en werken met ontwikkelingsperspectieven (OPP). Deze uitgave is de tweede gewijzigde versie van september 2014.

Dit memo geeft de kern weer van het ontwikkelingsperspectief (OPP) binnen passend onderwijs. Dit memo is bedoeld voor samenwerkingsverbanden en scholen
voor primair onderwijs, voortgezet onderwijs en (voortgezet) speciaal onderwijs. Met behulp van dit memo kan de praktische uitwerking van het OPP binnen de
eigen samenwerkingsverbanden en scholen ter hand worden genomen. Voor uitgebreidere informatie over het OPP kunt u de handreikingen ‘Ontwikkelingsperspectief in het basisonderwijs’ en ‘Ontwikkelingsperspectief in het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs’ raadplegen.

Er zijn kinderen en jongeren met ernstige beperkingen die, om onderwijs te kunnen volgen, aanvullende zorg op school nodig hebben, zoals verpleging of begeleiding. De onderwijsbekostiging blijkt niet altijd toereikend om dat te realiseren en is daar bovendien niet voor bedoeld. Deze leerlingen ontvangen nu op basis van een AWBZ-indicatie begeleiding, persoonlijke verzorging of verpleging op school. Met deze handreiking worden scholen, schoolbesturen, samenwerkingsverbanden en gemeenten geïnformeerd over onder meer de wijzigingen in organisatie en bekostiging.

In april 2014 heeft de PO-Raad de handreiking Toetsingskader Verantwoording Financiële Posities uitgebracht. Dit is in de eerste plaats een gebruiksaanwijzing bij het toetsingskader Verantwoording Financiële Posities en helpt bij het daadwerkelijke gebruik ervan. Daarnaast bevat de handreiking achtergrondinformatie en tips voor het beoordelen van alle belangrijke kapitaals-en vermogensposities.

In deze brochure staat een verzameling van informatie en handreikingen over intern toezicht. De brochure geeft een geordend beeld van de inzichten rond intern toezicht uit eerdere publicaties van de PO-Raad. Met deze publicatie wil de PO-Raad een bijdrage leveren aan de versterking van het intern toezicht in het primair onderwijs. 

Hoe geef ik vorm aan mijn opbrengstanalyses? Een handreiking met voorbeelden uit de praktijk.

Wat een mens in zijn of haar jonge jaren meemaakt, is voor een groot deel bepalend voor de rest van het leven. Een kind dat goed les krijgt, profiteert daar als volwassene nog van. Ook de periode voordat een kind naar de basisschool gaat, is erg belangrijk voor de ontwikkeling. Deze handreiking ondersteunt schoolbesturen bij het organiseren van kwaliteitszorg. De voorbeelden die u leest kunnen een inspiratie zijn om VVE anders te organiseren, of juist een bevestiging zijn dat u op de goede weg bent.

Het Programma van Eisen (PvE) is een inventarisatie van wensen en eisen van scholen uit het primair- en voortgezet onderwijs op het gebied van (digitale) leermaterialen. Deze wensen komen voort uit de ambitie van scholen om meer maatwerk te kunnen leveren en in te kunnen spelen op verschillen tussen leerlingen. Maar ook uit de wens van het onderwijs om meer marktwerking en vraagsturing. Het PvE maakt aan marktpartijen duidelijk wat schoolbestuurders in het primair en voortgezet onderwijs van hen verwachten op het gebied van (digitale) leermiddelen en software: meer marktwerking, concurrentie en innovatie, en een betere balans tussen vraag en aanbod. Om dat voor elkaar te krijgen maken de sectorraden afspraken met uitgevers, distributeurs en softwareleveranciers.

Bekijk ook eens de samenvatting van het PvE.