Nieuws

Aanpak lerarentekort: 'We hebben een maatschappelijk probleem, dat vraagt om intensief samenwerken'

Het lerarentekort is in het hele land voelbaar: van grote basisschool in Rotterdam tot dorpsschool in Limburg. In Zeeland komt daar nog een aantal problemen bij: het is een krimpregio, er is slechts één pabo en er zijn veel kleine scholen, waardoor leraren vaak les geven aan meerdere groepen tegelijk en op meerdere niveaus. Het lerarentekort aanpakken vraagt dan ook om intensieve samenwerking tussen vele partijen: ,,Als we de krachten niet bundelen, zal het invullen van vacatures in Zeeland een onmogelijke opgave worden.”

Subsidie voor regionale aanpak

,,In onze provincie werken we al veel samen binnen de Coöperatie Primair Onderwijs Zeeland. De Zeeuwse basisschoolbesturen komen iedere maand bij elkaar, we kennen elkaar allemaal en trekken echt samen op. De meeste besturen van Zeeland zijn aangesloten bij bij het Transfercentrum Onderwijs Zeeland (TCOZ), de invalpool. Inmiddels is die pool echter leeg en voelen we elke dag hoe kwetsbaar het tekort aan leraren en invallers is.” Aan het woord is Pim van Kampen, bestuurder van Albero Scholengroep en voorzitter van CPOZ. Hij nam het initiatief om een aanvraag in te dienen voor subsidieregeling Regionale aanpak lerarentekort. ,,In april 2019 hebben we 575.000 euro toegekend gekregen. Daarmee proberen we - het Zeeuwse basisonderwijs, het voortgezet onderwijs, mbo en hbo - op allerlei manieren om meer leraren voor de klas te krijgen en te houden.”

Zeeland: de feiten 
Door haar geografische spreiding met diverse schiereilanden is de afstand tussen dorpen en steden in Zeeland groot. De provincie telt slechts een paar grotere steden (>10.000 inwoners), de rest zijn kleine dorpen. Hetzelfde geldt voor de basisscholen: er zijn slechts vijf grote basisscholen (>300 leerlingen), de overige (van de in totaal 195) basisscholen tellen tussen de 50 en 150 leerlingen. De provincie heeft één pabo-opleiding (Hogeschool Zeeland), waar jaarlijks zo’n 40 tot 50 leerkrachten afstuderen. Dat is echter veel te weinig: de Zeeuwse basisscholen komen dit jaar 62 leraren (fte) tekort. In 2024 is dat aantal waarschijnlijk meer dan verdubbeld, tot 135 fte.

Vier hoofdthema’s en werkgroepen

,,We kijken hoe we activiteiten kunnen bundelen”, vertelt Saskia Szarafinski, programmanager regionale aanpak lerarentekort. ,,Dat doen we op vier hoofdthema’s: arbeidsmarkt, innovatie, HRM - denk aan het behouden van mensen en het creëren van nieuwe functies - en profilering en positionering - het aantrekkelijk maken van de sector voor bijvoorbeeld zij-instromers. In elke werkgroep zitten bestuurders en kwartiermakers en waar mogelijk werken zij samen met voortgezet onderwijs, mbo en hbo. Per werkgroep worden acties heel concreet omschreven. Als het bijvoorbeeld gaat om imago en het zichtbaar zijn als sector, bekijken we hoe we dit online optimaal vorm kunnen geven. Via een website over werken in het onderwijs, maar ook door filmpjes en goede inzet van social media. Daarbij betrekken we medewerkers: we vragen hen om mooie verhalen te delen en om ideeën aan te dragen. Het werken aan een positiever beroepsbeeld is zeker een van de speerpunten.”
 

Over grenzen heen kijken

Ook de politiek wordt opgezocht, vervolgt Pim. ,,We moeten de politiek meenemen en schakelen op meerdere borden, want het lerarentekort is zo nijpend dat we het als sector niet alleen kunnen oplossen. Alle schoolbesturen gaan de gemeenteraden langs en ook de provinciale staten worden bezocht. Met de Provincie Zeeland ontwikkelen we een campagne om leraren te laten zien hoe aantrekkelijk het is om in Zeeland te komen werken. En in het voorjaar start er een gezamenlijke werving zodat we landelijk vacatures kunnen uitzetten.” Ook wordt er gekeken naar de zuiderburen, vervolgt Saskia: ,,Onze onderwijsambassadeur zorgt voor goede afspraken met de lerarenopleidingen in Vlaanderen. Studenten en zij-instromers worden uitgenodigd om hier voor de klas te komen te staan. We moeten wel over de grens van onze eigen provincie heen kijken en hopen dat zo ook mensen van buitenaf de weg naar hier weten te vinden.”

Samenwerking met pabo

Bij de acties is de pabo direct betrokken. Pim: ,,Met elkaar willen we de opleiding en begeleiding van jonge leraren verbeteren. De lerarenopleiding van Hogeschool Zeeland wordt vanaf september 2020 veel praktijkgerichter. Studenten zitten minder in de schoolbanken; ze brengen straks ongeveer de helft van hun studieperiode door voor de klas. Daarmee groeit hun betrokkenheid, motivatie en daarmee het studiesucces. Om vervolgens bestand te zijn tegen de werkdruk en uitval te voorkomen, investeren scholen in begeleiding van jonge leraren die net hun diploma hebben. Ook in zij-instromers zitten kansen: de Hogeschool Zeeland begint met een speciale route voor mbo’ers die na hun opleiding tot onderwijsassistent willen doorstromen naar de hbo-lerarenopleiding.”

Aanvalsteam Arbeidsmarkt

De tekorten aan personeel zijn niet alleen een probleem binnen het Zeeuwse onderwijs, vertelt Saskia. ,,In meerdere sectoren zijn er grote tekorten. Zeeuwse bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden hebben de krachten gebundeld in het Aanvalsteam Arbeidsmarkt: een gezamenlijke, doelgerichte aanpak, uitgaande van de vraag van werkgevers en zaken die op korte termijn al te realiseren zijn. Dit met als doel om een toekomstbestendige arbeidsmarkt te kunnen realiseren. Als onderwijs sluiten we ook hierop aan.”

Duurzaam karakter

Volop acties dus om het lerarentekort terug te dringen. Maar in hoeverre zijn deze duurzaam en wat als de subsidie in september 2020 stopt? ,,We kijken voortdurend hoe we een duurzaam karakter kunnen geven aan wat we doen”, aldus Pim. ,,De acties moeten er juist toe leiden dat we op diverse fronten anders gaan organiseren en innoveren. Dus niet alleen met oog op de korte, maar zeker ook lange termijn. Daarnaast blijven we intensief samenwerken binnen de Coöperatie Primair Onderwijs Zeeland en het Transfercentrum Onderwijs Zeeland.” Saskia: ,,Je ziet dat er heel veel gebeurt tussen po, vo, hbo en vmbo. De uitwisseling is er en groeit, de samenwerking neemt toe. Dat is meteen een tip: stap over je grenzen heen en ga samen aan de slag. Hoe moeilijk ook, want echt samenwerken vraagt om praten over oplossingen en verbinding blijven zoeken.”

Over Saskia en Pim
Pim van Kampen is lid van het College van Bestuur van Albero, een stichting met 26 basisscholen op Noord- en Zuid Beveland. Daarnaast is hij voorzitter van de Coöperatie Primair Onderwijs Zeeland (CPOZ). Saskia Szarafinski is vanuit Albero gedetacheerd bij CPOZ als programmanager regionale aanpak lerarentekort. 
Verhalen uit de praktijk
De PO-Raad ziet schoolbesturen, scholen, gemeenten, partners en opleiders samenwerken in de aanpak tegen het lerarentekort. Dit interview is de zesde van een serie verhalen uit de praktijk. De komende periode delen wij deze verhalen. Om de initiatieven inzichtelijk te maken maar vooral om anderen te inspireren. Lees meer op de pagina Aanpak lerarentekort.

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten