AB-lid Albert Helder: 'Ballonnen'

Het negenkoppige Algemeen Bestuur van de PO-Raad bestaat uit leden van de PO-Raad en verbindt de vereniging zo met haar leden. In verschillende blogs op Mijn PO-Raad geven zij dit schooljaar hun kijk op actuele ontwikkelingen in de sector. Welke overeenkomsten hebben balonnen met het onderwijs? Het is te lezen in deze weblog van Albert Helder, voorzitter College van Bestuur bij Proloog, Leeuwarden.

Aan het prille begin van het nieuwe jaar, ontstaat er bij velen vaak ruimte voor bezinning. Zo ook bij mij. De natuur helpt daarbij een handje, met zijn korte dagen en lange donkere avonden.

Bij het mijmeren en memoreren, dringen terugkijken en afwerken van to-do-lijstjes om voorrang. Maar met de spreuk van Loesje: "Terugblikken. Voor je het weet lazer je achterover de toekomst in" op het netvlies, waag ik me toch aan een enkele bespiegeling.

Verdelen

Wat is bijvoorbeeld de meerwaarde van het zijn van een schoolbestuur met meerdere - soms vele - scholen onder zijn hoede? Het was zo rond 2006, met de invoering van de lumpsum, dat de beweging naar grotere besturen werd ingezet. Zij konden zo risico’s beter opvangen omdat ze die konden spreiden over meerdere scholen. Met name op het terrein van personeelsbeleid had dit voordelen. Expertise inkopen bijvoorbeeld, is makkelijker te doen als je de lasten kan verdelen. Tegelijkertijd creëerde de lumpsum ook meer beleidsruimte voor scholen en hun besturen, en minder sturing vanuit Den Haag. Een welkome ontwikkeling. Was het voorheen de centrale overheid die de zaken voorschreef, opeens stond het onderwijs zelf aan het roer. De ook in de zorg gebruikte credo’s ‘maatwerk’ en ‘efficiëntie’ door decentraliseren, bepaalden deze ontwikkelingen. Ik merk er in mijn werk nog iedere dag de voordelen van.

Inmiddels is de nieuwigheid er wel af en is het de meeste schoolbesturen volgens mij prima gelukt in de praktijk van alledag handen en voeten te geven aan de verworven vrijheden. In deze vrij jonge sector een prestatie van formaat.

Blijvende transparantie in het benoemen van de ‘uitdagingen’ en het verdelen van de middelen is daarbij een absolute voorwaarde voor blijvend succes. 

Proefballonnen

Toch wordt de politieke waan van de dag soms maar moeilijk losgelaten. Nieuwe plannen met het onderwijs zien in de Tweede Kamer snel het licht. Het zijn proefballonnen die nog voordat ze goed en wel de lucht in zijn gelaten, al te lijf worden gegaan met een prikker of van koers veranderen. Ik noem passend onderwijs dat nog voor de invoering ervan door critici al als mislukt werd bestempeld omdat de schoolbesturen het niet goed zouden doen. Of de nieuwe, jonge leerkrachten die schoolbesturen volgens de bonden hadden moeten aannemen, terwijl was afgesproken dat NOA-geld deels zou worden ingezet om leraren van te behouden die anders ontslagen hadden moeten worden.

Het is zonde van de tijd en energie om je hier steeds tegen te moeten verdedigen. Ik heb dan ook liever een echte luchtballon. Een doordacht idee dat wordt gedragen door het onderwijs, en dat de kans krijgt te slagen. Waar iedereen zijn schouders onder zet.

Luchtballon

Persoonlijk heb ik een keer een vlucht met een dergelijk 'gevaarte' mogen maken: een schitterende ervaring. Vanuit de rust van de ruimte, zonder afleidende bijgeluiden, was het genieten van vergezichten en overzicht. De wereld was in een duidelijk perspectief te zien. Een weidse blik, zonder moeite verkregen.

Zo'n ballonvaart wordt gekenmerkt door een paar belangrijke momenten die wat mij betreft veel parallellen kennen met het onderwijs. Neem het kiezen van de route die je wil varen en het zorgen voor een veilige landing. Die route samenstellen, de plannen 'oplaten', kan in het onderwijs het beste in het voorjaar worden gedaan. De landing, in een daarvoor toegerust landschap, na de zomervakantie.

De keuzes die het schoolbestuur daarbij maakt, kan een ieder terugvinden in het jaarverslag. Het enige document dat telt in de verantwoording.

Drijft de luchtballon af of is de landing te hobbelig, dan kunnen wat mij betreft de prikkers ook uit de kast worden gepakt om de schoolbesturen "tot de orde te roepen". In die volgorde. Dat zou behoorlijk wat energie schelen.

Ik wens iedereen in 2016 een mooie ballonvaart.

Albert Helder