,,Wat ik mooi vind aan het Nederlandse onderwijs, is dat jullie zo goed kunnen polderen’’, zegt Marc Dullaert, aanjager van het Thuiszitterspact tegen een zaal vol leidinggevenden van samenwerkingsverbanden po en vo. ,,Maar elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden vinden jullie lastig. Jullie zijn zo beleefd!’’ Dat thema blijkt een rode draad in de tweedaagse passend onderwijs, op 5 en 6 oktober in Lunteren.

Passend onderwijs vraagt enerzijds om ruimte en vertrouwen, maar ook om heldere afspraken en doorpakken. Volgens Rinda den Besten, voorzitter van de PO-Raad, is het nu tijd om de omslag te maken van samenwerkende besturen in het samenwerkingsverband, naar samenwerking in en rond de school. ,,Ik zie op steeds meer plekken dat dat lukt. Zo lazen we maandag bijvoorbeeld in de krant dat in Tilburg het aantal thuiszitters in een paar jaar tijd is gehalveerd! Dat sterkt mij in de gedachte dat het principe van passend onderwijs gaat werken.’’

Geen papieren tijger

Maar om vaart in die kanteling te krijgen, is volgens Den Besten meer nodig. Commitment van schoolbestuurders en een stevige regie van samenwerkingsverbanden in het netwerk van partners. Een schoolondersteuningsprofiel dat geen papieren tijger is, maar als onderdeel van het schoolplan daadwerkelijk bijdraagt aan schoolontwikkeling en een dekkend netwerk van voorzieningen. En met stip op één: afstemming met jeugdhulp en gemeente. Wat hebben besturen en samenwerkingsverbanden nodig om passend onderwijs tot een succes te maken? Die vraag willen de beide sectorraden met hun koersnotitie en online raadpleging op poraad.nl/agendapassendonderwijs in een stroomversnelling brengen.

Over de schutting

Tweedaagsevoorzitters Maaike Huisman en Nico ’t Hooft van de samenwerkingsverbanden po en vo in West-Friesland laten in hun openingssketch zien hoe het niet moet én hoe wel. Wordt het kind eerst mopperend over de schutting gegooid, even later zoeken ze toenadering.

In werkelijkheid resulteerde deze toenadering in een gedeelde werkplek, vertelt het duo geanimeerd. Het bewijsmateriaal wordt op groot scherm getoond. ’t Hooft: ,,Maaike was de eerste vrouw in mijn leven die mij per mail vroeg samen te wonen.’’

Werken aan agendapunten in co-creatie

Tijdens vier co-creatie sessies werken de deelnemers aan hun kernboodschap en wensen voor een gezamenlijke agenda. De opbrengst varieert van ‘Zorg voor een eenduidige definitie van thuiszitters, zodat we écht grip krijgen op de cijfers’ tot ‘Maak een vuist tegen de perverse prikkel die scholen ervan weerhoudt leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte op te nemen'. Ook ontstaan in de co-creatie ideeën voor een cursus netwerkleiderschap en een instrument voor zelfreflectie op de bestuurlijke verantwoordelijkheid.

Dat het op sommige thema’s lastig is om tot gezamenlijk gedragen kernboodschappen en actiepunten te komen, blijkt ’s uit de live stemmingen later op de middag onder leiding van Marc Dullaert. Hij roept zijn publiek dan ook op om zoveel mogelijk met één stem te spreken. ,,Het goud ligt er, jullie hoeven het alleen nog maar op te graven.’’  

Veel belangstelling voor privacy en jeugdhulp

Dag twee staat in het teken van workshops, waarbij ook alle schoolbestuurders, medewerkers van samenwerkingsverbanden en partners welkom zijn. Met name voor de workshops 'privacy' (hoe hoort het eigenlijk?), 'samenwerking tussen jeugdhulp en onderwijs in de school' en 'onderwijs op een andere locatie' is veel belangstelling. Hoewel veel deelnemers aangeven in de eerste plaats voor de contacten naar de tweedaagse te komen, valt er ook altijd wat te halen. ,,Ik heb bij alle drie workshops vandaag iets nieuws opgestoken!”, aldus een enthousiaste deelneemster.

Een thuis voor de samenwerkingsverbanden

Halverwege de tweede dag haalt VO-raad voorzitter Paul Rosenmöller de deelnemers bij elkaar voor een korte tussenstand. Op de vraag of de sectorraden een thuis willen zijn voor de leidinggevenden zegt hij volmondig ‘ja’. ,,Dat willen we zijn en dat we willen we waarmaken”.

Tegelijkertijd is Rosenmöller realistisch over de vraag of alle drempels met een landelijke aanpak zijn op te lossen. ,,Passend onderwijs vraagt ook om moed en durf. Soms is het beter om achteraf te verantwoorden waarom je je niet aan de regels gehouden hebt.’’

Levendige paneldiscussie

Die discussie krijgt een vervolg in het slotstuk van de tweedaagse: de bestuurlijke dialoog. Acht panelleden discussiëren met elkaar over de rol van de samenwerkingsverbanden. Wethouder Samir Bashara van de gemeente Hoorn houdt een pleidooi voor integrale voorzieningen en krijgt daarvoor bijval van po-schoolbestuurder Hans Kelderman. Kelderman wijst samenwerkingsverbanden ook op het belang van focus: ,,Je hoeft niet alles te doen. Richt je op samenwerking, en vergeet niet je verantwoordelijkheid te nemen voor bovenregionale voorzieningen. Je hebt niet in ieder samenwerkingsverband een kinderpsychiatrische instelling nodig.'' Maar als ze lukraak omvallen ontstaat er wel een probleem. 

Kamerlid Paul van Meenen waarschuwt dat samenwerkingsverbanden problemen niet moeten verbloemen. ,,In Den Haag verandert er pas iets als je de problemen snoeihard op tafel legt.'' Hij doelt daarmee vooral op de afstemming met de zorg en de thuiszittersproblematiek. Op een opmerking uit de zaal 'geen vrijstelling van de leerplicht zonder betrokkenheid van het samenwerkingsverband' volgt een spontaan applaus.

Over de vraag of je het geld het best bij voorbaat over de scholen moet verdelen of juist beter het geld het kind kan laten volgen, worden de sprekers het niet eens. Peter Hulsen van Ouders & Onderwijs: ,,Hoe je het ook organiseert, zorg dat het voor ouders duidelijk is bij wie ze moeten zijn.''

Voor onderwijsjuriste Katinka Slump hangt het succes van passend onderwijs er mede vanaf of samenwerkingsverbanden erin slagen de bureaucratische tussenlaag op te lossen. ,,Over het geheel ben ik ben positiever gestemd dan een jaar geleden.'' 

Gedragen door samenwerkende collega's

Voorzitters Maaike Huisman en Nico ’t Hooft kijken terug op een geslaagde conferentie en danken iedereen voor hun bijdrage: ,,We voelden ons gedragen door de samenwerkende collega’s!”

Het document van de dag, in co-creatie opgesteld door álle deelnemers van dag 1 vindt u hier. 

Foto's: Ewouter Blokland