Eindtoets-ranking maakt ouders en scholen boos

Vorige week publiceerde RTL Nieuws weer haar jaarlijkse rankinglijst van scholen op basis van de eindtoetsscores van de leerlingen in groep 8. Zoals ieder jaar volgden in de media verbolgen reacties van scholen en ouders. Waarom steeds weer die ophef?

Wat zeggen de eindtoetscijfers van RTL precies?

De rankinglijst is gebaseerd op gemiddelde scores van scholen op de eindtoets van de afgelopen drie schooljaren, afkomstig van Duo Open Onderwijsdata. RTL heeft de scores omgezet in rapportcijfers, rekening houdend met de leerlingpopulatie op de school. Als een school veel leerlingen met laagopgeleide ouders heeft, geldt er een andere norm, waardoor het rapportcijfer hoger wordt.

Waarom herkennen scholen zich niet in de uitslag?

Dat kan bijvoorbeeld komen doordat de samenstelling van groep 8 niet representatief is voor de rest van de school. De correctie gaat uit van de school als geheel, terwijl de eindtoets alleen resultaten van groep 8 toont. Als er in groep 8 veel achterstandsleerlingen zitten en in de andere klassen niet, dan valt de eindtoetsscore al gauw laag uit, wanneer niet wordt gecompenseerd voor het wérkelijke aantal achterstandsleerlingen in groep 8.

Andere scholen hadden afgelopen jaar juist een goede score, maar worden nog achtervolgd door een slechte score uit het verleden. Ook is het hanteren van een gemiddelde soms erg nadelig voor een school, wanneer groep 8 slechts uit enkele leerlingen bestaat. Of een bepaalde leerling wel of niet deelneemt aan de eindtoets, kan dan enorme invloed hebben op de positie van de school in de ranking.

Hoe erg is dit?

Er melden zich bij de PO-Raad ieder jaar scholen die last hebben van de negatieve beeldvorming. Een verkeerd beeld kan scholen echt leerlingen kosten en doet geen recht aan al het goede werk dat op scholen wordt verricht. Deze systematiek zet scholen bovendien aan tot strategisch gedrag rond de eindtoets: scoren voor de ranking in plaats van voor de leerlingen.

De PO-Raad vindt dat iedere vorm van ranking de discussie over ‘goed onderwijs’ verstoort

Zegt een gemiddelde score op de eindtoets dan niets over de kwaliteit?

De eindtoets is allereerst een instrument dat moet helpen om leerlingen op een zorgvuldige manier te verwijzen naar het voortgezet onderwijs. Een lage gemiddelde score kan daarnaast wel degelijk een teken zijn dat de onderwijskwaliteit risico loopt. Maar de eindtoets is absoluut ongeschikt om te gebruiken als rapportcijfer voor de school, stelt de PO-Raad. Al brengt RTL in haar berichtgeving enige nuance, deze rankinglist zorgt voor een eendimensionale benadering van het onderwijs, die met name scholen met een zwaardere populatie te kort doet.

Wat kunnen scholen doen tegen verkeerde beeldvorming?

Scholen kunnen hun gemiddelde toelichten op Scholen op de kaart. De PO-Raad raadt alle scholen aan dit te doen, ongeacht hun positie in de ranking. Hiermee laten ze (toekomstige) ouders zien in welke context zij de eindtoetsscore moeten plaatsen. Eind december worden de definitieve eindtoetsscores automatisch gepubliceerd op Scholen op de kaart.

En wat doet de PO-Raad?

De PO-Raad is doorlopend met de Inspectie van het onderwijs is gesprek over de rol van de eindtoets. De PO-Raad vindt, net als de inspectie, dat iedere vorm van ranking de discussie over ‘goed onderwijs’ verstoort. Het is een te platte benadering waarvan de impact groot kan zijn voor scholen die er onterecht ‘slecht’ vanaf komen.

Wat betreft de PO-Raad zijn scholen en hun besturen aan zet om een sterk tegengeluid te geven. Een sterke sector laat immers zelf actief zien hoe ze regie heeft op onderwijskwaliteit. Het verhaal achter de cijfers moet daarbij altijd centraal staan. Onlangs maakten de leden van de PO-Raad afspraken hierover in de lijn ‘Onderwijskwaliteit is verantwoordelijkheid nemen’ van de nieuwe strategische agenda.