Eindtoetsscores blijven stabiel, en dat zegt vrij weinig over de onderwijskwaliteit

De gemiddelde eindtoetsscores blijven door de jaren heen nagenoeg stabiel. Dat blijkt uit de nieuwste cijfers op scholenopdekaart.nl, de website waarop scholen laten zien wat ze doen en hun prestaties toelichten.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, zegt zo’n trend vrij weinig over de onderwijskwaliteit. Dat komt vooral omdat de eindtoets alleen kijkt naar de prestaties van leerlingen op taal en rekenen. Onderwijskwaliteit is veel meer dan dat. Daarbij komt dat lokale ontwikkelingen en de populatie leerlingen de gemiddelde eindtoetsscores van scholen mede bepalen. Goede scholen halen niet per definitie hoge eindtoetsscores en zwakkere scholen niet per definitie lagere scores.
In kleine klassen kan een uitschieter naar boven of beneden bovendien flink bepalend zijn voor een gemiddelde. De rankinglijstjes die nog wel eens in de media verschijnen, geven daarmee geen eerlijk en volledig beeld van de werkelijkheid.

Eindtoets moet leerling helpen

De PO-Raad vindt mede hierom dat de eindtoets weer vooral moet worden gebruikt om leerlingen op weg te helpen in hun verdere schoolcarrière en niet om een hard oordeel te vellen over een school. Scholen die een zware leerlingpopulatie hebben, lopen nu een groter risico om onvoldoende of zeer zwak te worden. De PO-Raad vindt dat de scores op de eindtoets vooral een signaalfunctie moeten hebben. Zijn de scores relatief laag, dan kan dat voor de inspectie reden zijn om verder onderzoek te doen naar de school. Scholenopdekaart.nl biedt scholen de mogelijkheid om hun verhaal bij de eindtoetsscores te vertellen. Op die manier kunnen de cijfers worden geïnterpreteerd in het licht van de context van de school.

Ook is het van belang dat de verschillende eindtoetsen snel vergelijkbaar worden gemaakt, vindt de PO-Raad. Ze heeft hier regelmatig op aangedrongen en is dan ook blij dat minister Arie Slob (Onderwijs) schrijft hiervan werk te gaan maken. Nu zijn de kansen voor een kind mede afhankelijk van welke eindtoets hij maakt.

Soepele overgang naar voortgezet onderwijs

De PO-Raad vindt verder dat de overgang van primair naar voortgezet onderwijs soepeler en flexibeler moet worden. Dat kan onder meer door de eindtoets meer in te zetten als doorstroomtoets en te zorgen voor één wet op het funderend onderwijs en door mogelijk te maken dat leerlingen voor verschillende vakken diploma’s kunnen halen op verschillende niveaus.

Schooladvies blijft leidend

Op korte termijn zou de ‘smalle’ toets onderdeel moeten worden van het bredere schooladvies. Dat bevordert de kansengelijkheid van leerlingen. Zoals een röntgenfoto een arts helpt een diagnose te stellen, zo is de eindtoets dan een objectief gegeven dat het professionele oordeel van de school kan staven. Het advies van de school blijft daarmee leidend en krijgt tegelijkertijd meer gewicht.

De PO-Raad komt met dit pleidooi na onderzoek en gesprekken met veel verschillende deskundigen, leraren, ouders, schoolleiders, bestuurders en toetsexperts over de toekomst van de eindtoets. Ze voerde die gesprekken vooruitlopend op de evaluatie van de wet begin volgend jaar.

Sinds 2014 geldt de eindtoets als een soort second opinion bij het schooladvies. De eindtoets wordt later in het jaar afgenomen. Scoort een kind op de eindtoets hoger dan verwacht, moet de school haar schooladvies heroverwegen. In de praktijk profiteren niet alle kinderen op dezelfde manier van dit systeem. Of een advies naar boven wordt bijgesteld, is soms mede afhankelijk van de mondigheid van ouders.