De Wet fusietoets brengt de voortgang van kwalitatief goed onderwijs in gevaar en behaalt in het primair onderwijs geen van de beoogde doelstellingen. Dat staat in het rapport van de evaluatiecommissie dat door minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker (Onderwijs) deze week naar de Kamer is gestuurd. De begeleidende Kamerbrief van de bewindslieden bevat echter geen concrete acties die een oplossing voor scholen in krimpsituaties op korte termijn dichterbij brengen en dat is voor de PO-Raad onbegrijpelijk.

De PO-Raad stelt al langer dat de fusietoets – in het primair onderwijs - geen toegevoegde waarde heeft. In gebieden met dalende leerlingenaantallen kan fusie noodzakelijk zijn om de problemen op te lossen. Het tijdig en adequaat reageren op krimpscenario’s wordt door de fusietoets echter vaak vertraagd of bemoeilijkt. De evaluatie bevestigt deze signalen. Minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker willen de komende maanden met betrokkenen in gesprek om tot mogelijke oplossingsrichtingen te komen.

Ten koste van primaire proces

Sinds 1 oktober 2011 moet de Wet fusietoets de ministers van OCW en EZ een instrument bieden om fusievoornemens van scholen en schoolbesturen te toetsen. Het oordeel van de aangestelde commissie fusietoets onderwijs (CFTO) blijkt volgens het rapport de kwaliteit van het proces rondom fusies echter niet te verbeteren. Integendeel, de procedure bij de commissie zorgt enkel voor onzekerheid, vertraging en een toename van administratieve lasten en kosten. Deze bureaucratie gaat ten koste van middelen die anders aan het primaire proces hadden kunnen worden besteed. Het afkeuren van een fusie, na een lang voorbereidingsproces, heeft meer risico's voor de keuzevrijheid, de legitimiteit, de onderwijskwaliteit en de financiële posities dan het goedkeuren van die fusie. Het afkeuren van een fusie werkt op meerdere niveaus demotiverend voor alle betrokken, zo vermeldt het evaluatierapport.

Per direct afschaffen

Voor de de PO-Raad is de conclusie van het rapport helder: de fusietoets heeft niet het beoogde effect. Daarom verzoekt zij de politiek de Wet fusietoets per direct af te schaffen of te vervangen door een marginale toets. Volgens voorzitter Rinda den Besten heeft de sector ruimte nodig om de menselijke maat te houden. ,,Het onderwijs reageert juist goed op veranderingen zoals krimp. Men wil in het primair onderwijs graag intensief samenwerken om leerlingen optimaal onderwijs te geven, om voor ouders keuzevrijheid te behouden en om de diversiteit in de sector te bewaren. Dit soort regelgeving is onwenselijk en brengt de kwaliteit van het onderwijs in gevaar. Het hanteren van de fusietoets is met een kanon schieten op een mug. Ik ben blij dat dit nu ook door deze evaluatie is vastgesteld en ik verwacht dat de politiek hiernaar zal handelen.’’

Kamerdebat

Op 7 december debatteert de Tweede Kamer over krimp in het onderwijs, waarin ook de initiatiefnota van Karin Straus zal worden besproken over onder andere de fusietoets. De PO-Raad roept de Tweede Kamer op de bewindslieden in het debat aan te sporen om snel tot actie over te gaan.

Download het eindrapport Evaluatie Wet fusietoets en de bijbehorende Kamerbrief.