Het geheim van een goed huisvestingsplan
Heeft jouw schoolbestuur zicht op het exacte aantal vierkante meters van ieder schoolgebouw? Welke gebouwen slurpen de meeste energie, welke doen het relatief goed? In hoeverre sluiten de gebouwen nog aan bij het onderwijs dat er gegeven wordt? De PO-Raad roept al haar leden op om tijdig te beginnen met de voorbereiding voor een integraal huisvestingsplan (IHP).
Op dit moment maakt het ministerie van Onderwijs de huisvestingsvoorstellen van PO-Raad, VO-raad en VNG klaar voor wetgeving. Zodra deze wetswijziging is aangenomen (naar verwachting in 2022), wordt het voor iedere gemeente en schoolbestuur verplicht een gezamenlijk Integraal Huisvestingsplan (IHP) te hebben. Daarin staan alle nieuwbouw- en renovatieplannen voor de eerstkomende zestien jaar uitgewerkt en in grote lijnen voor de nog langere termijn.
Objectieve informatie is natuurlijk essentieel om een goed IHP te maken. Uit de ervaringen van gemeenten en schoolbesturen die al een IHP hebben, blijkt dat verreweg de meeste tijd gaat zitten in het proces: de afstemming om tot een goed IHP te komen. Veel betrokkenen geven aan dit vooraf onderschat te hebben. Daarom waarschuwt de PO-Raad haar leden tijdig te beginnen met het inventariseren van de gebouwenvoorraad. Dat komt de kwaliteit van de gesprekken met de gemeente die volgen, en daarmee de kwaliteit van de uiteindelijke IHP’s, alleen maar ten goede. Aan de slag dus, met dat IHP!
Ervaringsdeskundigen aan het woord
Martijn Geerts, beleidsmedewerker huisvesting bij Unicoz onderwijsgroep in Zoetermeer:
,,Ons huidige IHP heeft een looptijd van vijf jaar. Dat werkt goed, als onderdeel van een groter langetermijnplan. De gemeente was de schrijver van het stuk, zij hebben immers de zorgplicht voor de gebouwen. Maar we hebben het echt in gezamenlijkheid opgesteld. Ons geluk is dat de gemeente Zoetermeer, bij de decentralisatie onderwijshuisvesting van het Rijk naar de gemeentes, een fonds in het leven heeft geroepen voor de vervanging van de huidige portefeuille onderwijshuisvesting. Toch zijn we nog zeker een jaar bezig geweest met de afstemming van dit IHP. Zelf had ik toen we begonnen al goed in beeld hoe onze 23 gebouwen eraan toe waren. Dat is absoluut noodzakelijk voordat je met elkaar in gesprek gaat. De kracht van een IHP is dat je het met alle besturen en de gemeente samen doet. Natuurlijk zijn er factoren die de planning of de inhoud kunnen veranderen, maar daar komen we altijd in goed overleg uit.”
1. Gebruik elkaars kennis en heb begrip voor elkaars belangen.
2. Staar je niet blind op duurzaamheid of een mooie buitenkant, het schoolgebouw moet in de eerste plaats in dienst staan van het onderwijs dat er gegeven wordt.
3. Let op de veranderende maatschappelijke eisen. Koeling is bijvoorbeeld niet langer luxe, daar moet je serieus over nadenken.
4. Onderzoek de mogelijkheden van multi-inzetbare gebouwen, goed voor de wijk én voor de exploitatie!
5. En tot slot: stel kritische vragen binnen je eigen organisatie.
Max Hoefeijzers, directeur Building Breda en zelfstandig adviseur:
,,De kracht van een IHP zit erin dat je méér kunt doen met dezelfde middelen, door ze aan de voorkant bij elkaar te leggen. Daarnaast geeft een IHP besturen natuurlijk helderheid wanneer welk gebouw aan de beurt is, en wordt de gemeente niet verrast met aanvragen. In mijn ervaring moet je anderhalf tot twee jaar uittrekken voor de totstandkoming van een goed IHP. Het is een ingewikkeld proces om de optimale uitkomst te vinden waar alle partijen bij gebaat zijn. Grofweg geldt: hoe meer geld de gemeente in een gebouw steekt, hoe lager de exploitatielasten van het schoolbestuur. En vice versa. Leg je de middelen van gemeente en besturen echter aan de voorkant bij elkaar, dan heb je meer ruimte om keuzes te maken die de lasten omlaag brengen. Zo’n samenwerking vraagt om een goede vertrouwensband. In theorie zou je een IHP door een bouwkundige op een zolderkamertje in elkaar kunnen laten zetten, maar dat is een recept voor mislukking. Ik ervaar dat mijn onafhankelijke positie als adviseur helpt in de gesprekken. Soms ben ik de bemiddelaar.”
1. Schuif het huisvestingsvraagstuk niet voor je uit, maar schakel tijdig professionele hulp in.
2. Voor gemeenten: betrek schoolbesturen vanaf het allereerste moment bij het IHP.
3. Maak afspraken voor zowel goede tijden als slechte tijden.
4. Vermijd kapitaalvernietiging, kijk vooruit.
5. Houd altijd in het achterhoofd: wat hebben leerlingen en leerkrachten hieraan?
Model IHP in ontwikkeling
Welke componenten en eenheden moet zo'n IHP nu bevatten? De PO-Raad, VO-raad en VNG ontwikkelen momenteel een model-IHP en een kostenverdeelinstrument. Deze modellen helpen schoolbesturen en gemeenten bij het schrijven van een strategisch IHP. Meer info volgt binnenkort via deze website en onze nieuwsbrief.
