Het schooladvies was nog nooit zo belangrijk

Geef kwetsbare kinderen het voordeel van de twijfel! De PO-raad roept samen met AVS, Lerarencollectief en andere partners in het primair onderwijs en de VO-raad scholen op deze groep 8-leerlingen dit jaar kansrijk te adviseren.  De coronacrisis dreigt nadrukkelijk negatieve effecten te hebben voor groep 8. Het schooladvies is meer dan ooit bepalend voor de toekomst van deze kinderen nu de eindtoets zijn rol als kansenvergroter minder goed kan pakken.

Voor onze leerlingen was het afgelopen jaar uitzonderlijk, niet in de laatste plaats doordat zij twee keer geconfronteerd werden met een langere periode van scholensluiting. Onderwijs op afstand heeft positieve en negatieve effecten voor kinderen. Eerste onderzoeken van DUO, Cito en Oxford laten zien dat juist kinderen in kwetsbare situaties extra getroffen worden.

30% schooladviezen wordt heroverwogen

Vóór 1 maart geven scholen hun advies aan groep 8-leerlingen. Is hun resultaat op de eindtoets daarna hoger, dan moet de school het advies heroverwegen. Dat gold bijvoorbeeld voor ruim 30% van de adviezen in 2018. En in 2019 voor 41% van de adviezen (deze stijging is deels verklaarbaar doordat alle eindtoetsen vanaf dat jaar werkten met brede toetsadviezen. Een schooladvies vmbo-kb moet bij een toetsadvies vmbo-kb/vmbo gl-tl bijvoorbeeld ook heroverwogen worden). In normale jaren krijgt bijna 10% van de leerlingen daadwerkelijk een bijgesteld schooladvies (dat geldt voor 23% van de heroverwegingen en 10% van het totale aantal leerlingen).

Hoewel de inzet van alle verantwoordelijke partijen erop gericht is dat de eindtoets dit jaar wel wordt afgenomen, kan die mogelijk in 2021 zijn rol als kansenvergroter minder goed pakken. Niet elk kind zal dit jaar optimaal zijn potentieel kunnen laten zien op de eindtoets, en dat geldt nadrukkelijk voor wie thuis niet de juiste ondersteuning kan krijgen.

Kwetsbaar kind krijgt lager advies

De cijfers bevestigen dit: Vorig jaar vielen de schooladviezen als gevolg van het wegvallen van de eindtoets gemiddeld genomen lager uit dan in voorgaande jaren. Het zorgelijke is dat die daling met name leerlingen betrof met een hogere kans op onderwijsachterstand en leerlingen die in minder stedelijke gebieden wonen: de kinderen die in normale jaren vaker het recht hebben op een heroverweging van het schooladvies.

Maak nú het verschil

,,Het voorkomen van kansenongelijkheid is voor de PO-Raad een topprioriteit”, zegt vicevoorzitter Anko van Hoepen. ,,We zien dat de coronacrisis al bestaande problemen en uitdagingen sterker aan het licht brengt. Problemen waarmee jonge kinderen, leerlingen, ouders, studenten, leraren, schoolleiders en bestuurders zich dagelijks geconfronteerd zien en waar groot onderhoud aan het onderwijssysteem voor nodig is. De vroege selectie in ons onderwijs bijvoorbeeld, daar moeten we echt vanaf.

We maken ons grote zorgen over de meest kwetsbaren, die nu nog meer op achterstand komen te staan. De al bestaande kloof tussen kansrijke en kansarme leerlingen kunnen we niet in één keer dichten. Maar we roepen het primair onderwijs op juist dit jaar kansrijk te adviseren en het voortgezet onderwijs om kansrijk te plaatsen en selectie uit te stellen met bijvoorbeeld brede brugklassen. Maak nú het verschil voor de leerling voor wie het er nú toe doet!”

Dit is het moment voor scholen om nog eens tegen het licht te houden of hun advies passend is, wetende dat de eindtoets zijn rol als kansenvergroter mogelijk niet zal pakken. Twijfel je? Hoopte je voor dit kind in een kansarme situatie op bevestiging in bijvoorbeeld een toets? Geef het het voordeel van de twijfel. Want een toets gaat dat dit jaar waarschijnlijk voor deze leerling niet doen.
Bij deze oproep aan het primair onderwijs, hoort ook comfort voor het VO om deze kansrijke adviezen op te volgen, wetende dat het niet persé een gegeven is dat de achterstanden door het vo weggewerkt kunnen worden.

Houd je advies tegen het licht

In Vensters PO kunnen scholen en besturen zien welke adviezen ze normaalgesproken moeten heroverwegen, dit kan helpend zijn bij het bepalen voor welke adviezen extra aandacht moet zijn. Hoe je deze gegevens kunt inzien, leggen we je hier uit.

Verder is er een Handreiking Schooladvisering die scholen kan helpen hun adviseringsproces onder de loep te nemen. Binnenkort komen er ook handige tutorials van deze handreiking beschikbaar, die maakt het LerarenCollectief samen met het ministerie van OCW en de PO-Raad voor leraren en andere onderwijsprofessionals.