Het aantal aanmeldingen voor de pabo stijgt gelukkig, toch is het nog lang niet genoeg om het lerarentekort mee op te lossen. In het speciaal onderwijs zijn de zorgen nog groter, vacatures staan maanden lang open. Onder meer door de gedragsproblemen die veel leerlingen hebben, is de werkdruk hoog. Hoe bereid je leerkrachten hier goed op voor?

Interview met Marije den Dulk, docent pedagogiek aan de nieuwe opleiding Sociaal Werk: Jeugd in Onderwijs aan de Hogeschool Leiden. 

Anders dan de pabo

“Ik was verbaasd dat deze opleiding nog niet bestond. Er is geen opleiding tot leerkracht speciaal onderwijs. Soms belanden daar net-afgestudeerden van de pabo, maar die zijn niet altijd goed voorbereid op het speciaal onderwijs en wat de kinderen van je vragen. Zij gaan vervolgens ook niet meer terug naar het regulier. Dat is zo zonde, die zijn opgeleid en hebben een hart voor het onderwijs, maar raken we kwijt.”

De opleiding is nu met het tweede cohort bezig en Marije merkt dat er een andere doelgroep aangesproken wordt. “Deze studenten kiezen heel bewust voor een combinatie tussen hulpverlening en onderwijs, zij hadden nooit voor de pabo gekozen. ‘Pabo vind ik zo pábo,’ zeiden ze, het is een heel ander type student dan op de pabo, waar ik ook lesgeef. Sommigen werkten al met kinderen met een beperking of hebben een familielid met een beperking, ze zijn enorm bevlogen. Voor de meesten is het echt een droom om iets te betekenen voor deze kinderen.”

Divers team

“Het onderwijs is gebaat bij veel verschillende achtergronden. Veel van onze studenten hebben hiervoor een mbo-opleiding gedaan tot onderwijsassistent, andere komen van de havo en we hebben ook verschillende studenten van het vwo die op zoek waren naar meer uitdaging zonder in het wetenschappelijk onderwijs te belanden. Dit is een moeilijke hbo-studie. Het is cognitief een pittige studie en het vraagt ook veel van je sociale vaardigheden. Je krijgt je diploma niet bij een pakje boter. Mede daarom hebben we ook start-updagen waarin we kijken of er een match is tussen studenten en de opleiding. Sommige studenten blijken zich dan niet goed gerealiseerd te hebben dat deze studie opleidt voor een baan in het onderwijs. Tijdens die start-updagen moeten toekomstige studenten onder andere hun motivatie laten zien in een presentatie. Misschien klinkt dat raar met het huidige lerarentekort, maar we willen natuurlijk de juiste mensen opleiden en ze ook behouden.”
 

Gemotiveerd blijven

“Het werk dat ze gaan doen is zo waardevol. Onze studenten zijn erg gemotiveerd, onze missie is dat ze dat ook blijven, om die intrinsieke motivatie levend te houden. Dat doen we door goed naar ze te luisteren. Ze kiezen zelf hun stages en de leerdoelen die ze willen behalen, ze krijgen geen dikke stagemap mee met opdrachten. Op stage ervaren ze hoe het werk er echt uitziet, hoe ga je met die kinderen om, hoe bereid je activiteiten voor? Vanuit de opleiding worden ze gecoacht bij het opstellen van hun leerdoelen, want juist door die keuze bij hen te laten, leggen ze de lat heel hoog. Als je ze de vrijheid geeft, willen ze meer leren. Bovendien heerst er in het speciaal onderwijs een sfeer waarin fouten maken mag. Sterker nog, het móet. Dat is op zo veel scholen de mores, fouten maken hoort erbij. Als het misgaat, heb je het er daar met elkaar over. We verwachten dat deze studenten straks beter beslagen ten ijs komen en niet in die cruciale eerste vijf jaar uitvallen.”

Samenwerking met schoolbesturen

“Ik zou besturen willen aanmoedigen om ook zelf op zoek te gaan naar samenwerking. De scholen voor speciaal onderwijs willen graag meewerken. Ze denken mee, geven gastlessen en er wordt veel stagegelopen. In het begin moesten we daar achteraan, maar inmiddels worden we zelf benaderd. Het werkveld is enorm positief. Tot nu toe is de Hogeschool Leiden de enige die deze opleiding aanbiedt, maar ik kan me heel goed voorstellen dat andere hogescholen die ook sociaal werk en de pabo onder één dak hebben dit ook gaan aanbieden, Hogeschool Rotterdam of de HAN bijvoorbeeld. We merken dat deze studie echt in een behoefte voorziet.”

Als je ze de vrijheid geeft, willen ze meer leren.

Verhalen uit de praktijk

De PO-Raad ziet schoolbesturen, scholen, gemeenten, partners en opleiders samenwerken in de aanpak tegen het lerarentekort. Dit interview is de elfde van een serie verhalen uit de praktijk. De komende periode delen wij deze verhalen. Om de initiatieven inzichtelijk te maken maar vooral om anderen te inspireren. Lees meer op de pagina Aanpak lerarentekort.