De Onderwijsraad publiceerde vandaag het rapport Vooruitzien voor jonge generaties. De raad roept op te blijven investeren in het onderwijs en dat ook meer structureel te doen. Ook looft hij de vrijheid en creativiteit die leraren in de afgelopen maanden lieten zien. Nu is het zaak te leren van bewezen succesvolle initiatieven. Het advies stimuleert zowel maatwerk als verantwoordelijkheid nemen.

De minister vroeg de raad om een advies over hoe om te gaan met gevolgen van de coronacrisis voor het onderwijs.

De raad kijkt in zijn advies niet alleen naar de afgelopen maanden, maar grijpt terug op de uitdagingen die er voor Corona al waren, zoals het lerarentekort en kansenongelijkheid. Ook benadrukt hij dat het advies bestemd is voor de langere termijn.

“Het is goed dat de Onderwijsraad in zijn advies de huidige situatie ziet in het perspectief van al bestaande uitdagingen”, zegt PO-Raad vicevoorzitter Anko van Hoepen. “Het onderwijs heeft de afgelopen maanden zoveel creativiteit en vernieuwing laten zien. De Onderwijsraad adviseert de overheid nu de lessons learned te evalueren zodat we van elkaar kunnen leren. Ook ben ik blij dat de raad nadrukkelijk adviseert de salariskloof tussen het primair- en voortgezet onderwijs te dichten.”

Investeren in onderwijs loont, stelt de raad. Hij geeft kortweg vijf adviezen:

1. Investeer in leraren en schoolleiders
2. Investeer in gelijke kansen
3. Investeer in leesvaardigheid
4. Investeer in arbeidsmarkttoeleiding en een leven lang ontwikkelen
5. Waarborg de functies van toetsing en examinering op overgangen

Vertrouwen en onderzoek

Juist in crisistijd ontstaat druk om te centraliseren, weet de raad, om duidelijke en dwingende kaders. Maar het komt in de praktijk vooral aan op beslissingen vanuit professionele kennis en ervaring, passend bij de lokale context. De verantwoordelijkheid die in crisistijd is genomen, moet worden doorgetrokken om het onderwijs van binnenuit te verbeteren.

De overheid moet blijven uitgaan van vertrouwen in de onderwijsprofessional. Tegelijkertijd is het haar taak onderwijskwaliteit en toegankelijkheid te bewaken. De raad adviseert de overheid om te laten onderzoeken wat de effecten zijn van de jongste ontwikkelingen. Het is aan scholen om vast te stellen hoe het er met de individuele leerling voorstaat. Het is aan de overheid om landelijk voor een goede evaluatie te zorgen. Al voor de crisis was er bijvoorbeeld aandacht voor digitalisering (we lanceerden de digitaliseringsagenda, bundelen de krachten in SIVON), maar er is tijdens de crisis op het gebied van digitalisering een flinke sprong voorwaarts gemaakt. Die kan ingezet worden om het onderwijs duurzaam te verbeteren.

Salariskloof dichten

We hadden al te kampen met een lerarentekort. Als gevolg van de crisis loopt dat mogelijk verder op. En de werkdruk is ook zeker niet afgenomen. De Onderwijsraad adviseert de overheid de salariskloof tussen het primair en voortgezet onderwijs te dichten. Een advies waarvan de PO-Raad hoopt dat de regering het ter harte neemt. Uitgaven aan onderwijs renderen goed, benadrukt de Onderwijsraad. Er moet worden geïnvesteerd in leraren en schoolleiders, ook pleit de raad voor extra salaris voor leraren die werken op scholen met relatief veel achterstandsleerlingen en een goede begeleiding van zij-instromers en andere starters.

Het is natuurlijk ook de verantwoordelijkheid van de sector het beroep van leerkracht aantrekkelijker te maken. Een verantwoordelijkheid die wij ook pakken.

Kansenongelijkheid vergroot

De coronacrisis dreigt de kansenongelijkheid te vergroten, stelt de Onderwijsraad. Leerlingen die al kwetsbaar waren, worden extra hard geraakt. De raad adviseert de differentiatie in het onderwijsstelsel te verminderen. Overgangen en doorstroom te versoepelen en keuze- en selectiemomenten uit te stellen of te verzachten.

Robuuster toetssysteem

Daarbij past ook dat de raad opnieuw een lans breekt voor objectieve toetsen op overgangsmomenten. Die vergroten de kansen voor leerlingen uit minder kansrijke milieus. Toetsen zijn ijkpunten. “Door de crisis komen belangrijke functies van toetsing en examinering op scherp te staan”, schrijft de raad. Voor de coronacrisis speelden hier al discussies over. Bijvoorbeeld over verandering van de eindtoets in een ‘doorstroomtoets’, waar de PO-Raad voorstander van is.

De Onderwijsraad adviseert nu op overgangsmomenten gestandaardiseerde toetsing (om te checken of de leerling de leerdoelen en eindtermen beheerst en die te kunnen vergelijken met medeleerlingen) maar ook een robuuster toetssysteem om doorstroom te waarborgen op overgangen. Toetsen kunnen bijvoorbeeld op een andere manier afgenomen worden, er moet andere informatie voorhanden zijn om op terug te vallen of zo nodig moet er overgestapt kunnen worden op werkbare, betrouwbare en aanvaardbare alternatieven.