Nieuws

Onderwijsraad geeft recept voor gelijke kansen

Onlangs publiceerde de Onderwijsraad een notitie, genaamd ‘Het bevorderen van gelijke kansen en sociale samenhang’. Het stuk kreeg amper media-aandacht. Ten onrechte, vindt de PO-Raad. Het geeft namelijk een goed overzicht van de belangrijkste adviezen die dit onafhankelijk adviesorgaan in de afgelopen tien jaar gaf voor het bevorderen van gelijke kansen. Een greep uit de ingrediënten van dit complexe recept.

  1. Voorkom en verklein (zo vroeg mogelijk) achterstanden

Een kind dat een voorschoolse voorziening heeft bezocht, presteert later beter op school en heeft op de lange termijn betere kansen op de arbeidsmarkt, betere verdienmogelijkheden en een betere gezondheid; zo start de notitie. Het huidige stelsel van voorschoolse voorzieningen zorgt volgens de Onderwijsraad echter voor versnippering in doelstellingen, organisatie en toezicht, een beperkte toegankelijkheid en matige kwaliteit van het aanbod. De Onderwijsraad adviseert daarom om een breed en toegankelijk stelsel van voorschools onderwijs op te zetten onder regie van de basisschool, waar kinderen spelend leren onder begeleiding van goed opgeleid personeel uit beide sectoren (voorschools en primair onderwijs). Volgens de Onderwijsraad zou dit aanbod op vrijwillige basis beschikbaar moeten zijn voor alle kinderen tussen de 2,5 en 4 jaar voor vijf dagdelen per week.

Ook adviseert de Onderwijsraad om de gewichtenregeling in het primair onderwijs aan te passen naar het voorstel van het Centraal Bureau voor Statistiek.

Geef alle peuters automatisch toegang tot kwalitatief hoogwaardige voorschoolse voorzieningen

  1. Meer aandacht voor kinderen met specifieke onderwijsbehoefte en vluchtelingen

De extra ondersteuning waar leerlingen voor in aanmerking komen, is op dit moment afhankelijk van of de leerling in een gebied woont waar bezuinigd wordt op speciale onderwijszorg als gevolg van de landelijke verevening vanuit de wet passend onderwijs. Ook hangt het af van de regels en procedures van het samenwerkingsverband. Leerlingen met dezelfde problematiek kunnen daardoor zelfs binnen één school verschillende ondersteuning krijgen, afhankelijk van de gemeente waarin ze wonen.

Wat betreft vluchtelingen adviseert De Onderwijsraad om alle peuters automatisch toegang te geven tot kwalitatief hoogwaardige voorschoolse voorzieningen, ongeacht het opleidingsniveau van hun ouders. Ook de toegankelijkheid tot de juiste ondersteuning op school moet beter voor vluchtelingenkinderen.

  1. Vroege selectie geen bezwaar, mits er voldoende op- en doorstroomkansen zijn

Vroege selectie heeft ook positieve kanten, benadrukt de Onderwijsraad: een leerling die in een homogene brugklas op zijn eigen niveau zit, hoeft niet voortdurend op zijn tenen te lopen of wordt juist extra uitgedaagd. Met name voor leerlingen die cognitief veel aankunnen, zijn homogene klassen vaak beter voor hun cognitieve ontwikkeling. Maar er moeten wel voldoende opstroommogelijkheden zijn. En daar dragen brede brugklassen dan weer aan bij.

  1. Digitaliseer doordacht

Digitalisering kan de toegankelijkheid van onderwijs en daarmee gelijke kansen vergroten. Het stelt leerkrachten in staat om kinderen meer adaptief te laten leren en biedt nieuwe mogelijkheden voor interactie en leren op afstand. Hierin schuilen echter ook risico’s, zo waarschuwt de Onderwijsraad in haar advies 'Doordacht digitaal', doordat bijvoorbeeld het directe contact tussen leerkracht en leerling, maar ook de noodzaak van parate feitenkennis afneemt.

  1. Maatwerk is goed, maar verruim de wettelijke kaders rond eindtoetsing niet

Als vervolgopleidingen niet meer kunnen vertrouwen op de vaste waarde van een diploma (of in het primair onderwijs: het schooladvies), zullen zij overgaan tot eigen selectieprocedures

Een diploma moet een waarde vertegenwoordigen die door alle betrokkenen erkend en herkend wordt, schrijft de Onderwijsraad. Het moet duidelijk zijn hoe een vervolgopleiding met het diploma omgaat. Welke rechten geeft het?

Als vervolgopleidingen niet meer kunnen vertrouwen op de vaste waarde van een diploma (of in het primair onderwijs: het schooladvies), zullen zij overgaan tot eigen selectieprocedures, waarschuwt de Onderwijsraad. Daarbij is de kans groot dat de ongelijkheid toeneemt. De kwaliteit van het schooladvies is dus essentieel voor gelijke kansen.

  1. Creëer betere randvoorwaarden om burgerschapsonderwijs te bevorderen.

Burgerschap verdient brede aandacht in het kader van gelijke kansen. Scholen zouden wat de Onderwijsraad betreft meer ondersteuning moeten krijgen bij het expliciteren van wat zij al doen op het vlak van burgerschap, en wat zij beogen. De overheid moet systematische kennisopbouw stimuleren over welke aanpak geschikt is voor het nastreven van bepaalde burgerschapscompetenties en voor welke leerlingen. Ook moeten de kerndoelen op dit vlak worden geherformuleerd. Dat laatste gebeurt momenteel in het traject Onderwijs2032.

De laatste jaren is ook in het Nederlandse beleid meer de nadruk komen te liggen op talentontwikkeling, maatwerk. Maar of dit de maatschappij in zijn geheel verder helpt, is de vraag

Tot slot

Ook de inspectie kan een rol spelen bij gelijke kansen, schrijft de Onderwijsraad. Voert de school een goede dialoog met belanghebbenden? Leert de school van hun feedback? Hoe is de interne verantwoording geregeld? Wat betreft de Onderwijsraad moeten juist díe zaken gespreksonderwerp zijn in het inspectietoezicht, om gelijke kansen te stimuleren.

De laatste jaren is ook in het Nederlandse beleid meer de nadruk komen te liggen op talentontwikkeling, excellentie, maatwerk en passend onderwijs. Een terechte keuze, zo constateert de Onderwijsraad, vanuit het oogpunt van de individuele talenten van leerlingen en het tegemoet komen aan individuele keuzevrijheid en de toeleiding van leerlingen naar een juiste plek in het onderwijs. Maar of dit de maatschappij in zijn geheel verder helpt is de vraag, zo lijkt het. De kloof tussen arm en rijk neemt immers toe. De Onderwijsraad acht het noodzakelijk dat onderwijsbeleid meer dan nu het geval is, gestoeld wordt op een langetermijnvisie, op kennis over wat werkt en op degelijke evaluaties van beleid.

Conclusie?

Het recept voor échte gelijke kansen vraagt om een nieuw kabinet, dat begrijpt dat onderwijs de beste investering is die je in de maatschappij kunt doen, en daarbij bereid is verder te kijken dan één regeerperiode.

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten