Geen traditionele klassen van leerlingen in één groep maar grotere units van soms honderd kinderen; niet alleen leraren die de scepter zwaaien, maar ook onderwijsondersteuners, specialisten, ouders en vrijwilligers die een belangrijke bijdrage leveren. Welkom bij het unitonderwijs.

In 2011 experimenteerden de eerste scholen, ondersteund door het ministerie van Onderwijs, met een vorm van unitonderwijs, SlimFit genaamd. Hoewel exacte cijfers ontbreken, ziet de PO-Raad dat sinds die tijd steeds meer scholen zijn overgegaan op soortgelijk onderwijs. Verspreid over het land zijn inmiddels tientallen scholen die zo werken. ,,Dat past bij de tijdsgeest waarin meer aandacht is voor onderwijs op maat en innovatie,’’ zegt Anko van Hoepen, vicevoorzitter van de PO-Raad. In het unitonderwijs is gepersonaliseerd leren het uitgangspunt. Leerlingen volgen ieder hun eigen lesprogramma. Digitale leermiddelen kunnen hierbij een rol spelen.

Visie voorop

Met een fors lerarentekort voor de deur en in sommige regio’s nu al werkelijkheid, wordt de laatste tijd met extra interesse gekeken naar dit concept. In diverse media is de suggestie gewekt dat unitonderwijs hiervoor een oplossing kan zijn.

Maar zo simpel is het niet, vindt de PO-Raad. Het is een misverstand om te denken dat unitonderwijs hetzelfde is als klassen bij elkaar voegen zodat je met minder leraren af kan. Unitonderwijs is ook geen synoniem voor onderwijs met minder leraren of goedkoper onderwijs, zoals wel wordt gedacht. Wat het wél is? Een manier om je onderwijs anders te organiseren vanuit onderwijskundige uitgangspunten, met als doel het onderwijs verder te verbeteren. ,,Dat begint met een goede onderwijsvisie die wordt gedragen door zowel het personeel van een school en de ouders van leerlingen’’, vertelt Van Hoepen. Want een nieuw onderwijsconcept omarmen zonder visie, is gedoemd te mislukken, zo blijkt ook in 2014 uit ‘Impulsen voor vernieuw(en)d onderwijs’, een onderzoek van het Kohnstamm Instituut en de Hogeschool van Amsterdam.

Van Hoepen: ,,Unitonderwijs vraagt een andere manier van werken van de hele school. Om besturen en schoolleiders die anders nadenken over hun personeelsbeleid. Het vraagt om leraren die meer coachend optreden en die daarvoor zijn geschoold; om ouders die erachter staan dat hun kinderen meer eigenaar zijn van hun eigen leerproces en dat klassikale lessen minder voorkomen; om leerlingen die meer zelfstandig leren werken; om aangepaste schoolgebouwen. Als een van deze zaken op een school ontbreekt, moet je niet willen overstappen op unitonderwijs.’’

Oplossing voor het lerarentekort?

Kan unitonderwijs dan helemaal niets betekenen voor het lerarentekort? Dat ook weer niet. Juist door naast de leraar andere krachten en expertise in te zetten, kan de leraar zich beter beperken tot zijn kerntaken. ,,Op de langere termijn kan dat juist weer het beroep aantrekkelijker maken en meer mensen naar het vak trekken’’, zegt Van Hoepen. Want dat leraren gebukt gaan onder een hoge werkdruk en meer dan hen lief is tijd kwijt zijn aan administratie en andere zaken naast het lesgeven aan leerlingen, doet het vak geen goed. Dat is de afgelopen maanden wel duidelijk geworden.

Andere mogelijke oplossingen voor het lerarentekort

Eerder legden we op poraad.nl uit waarom de functiemix het lerarentekort níet oplost en waarom een 'gratis' opleiding een prima plan is, maar niet de enige knop is om aan te draaien. Ook het meer opleiden van en ruimte bieden aan zij-instromers kan helpen.
Wat volgens de PO-Raad sowieso moet gebeuren, is het verhogen van de salarissen van leraren en het verlagen van hun werkdruk. De PO-Raad trekt hierin samen op met partijen verenigd in het PO-front. Ze vindt de aanpak van het lerarentekort door het kabinet tekort schieten.

In de media en politiek is momenteel veel aandacht voor alternatieve oplossingen voor het lerarentekort. Ook de PO-Raad zal de komende maanden verschillende oplossingen voor het lerarentekort onder de loep nemen en reageren op de alternatieven die door anderen soms als ‘het gouden ei’ gepresenteerd worden.