Nieuws

Oplossingen voor het lerarentekort onder de loep: zij-instroom

Het oplopende lerarentekort in het primair onderwijs is een groot probleem. Vanuit de sector, in de media en in de politiek duiken daarom de laatste tijd verschillende oplossingen hiervoor op. De PO-Raad verzamelt en analyseert enkele van deze ideeën. In dit bericht staat het bevorderen van de instroom van mensen van buiten het primair onderwijs, oftewel zij-instroom, centraal.

Als de overheid niet snel investeert in het primair onderwijs, zijn er over een paar jaar duizenden leraren te weinig. Dit jaar is er al een tekort van 1.200 leraren. En dit zal oplopen tot wel 4.000 in 2020 en zelfs 10.000 in 2025. Met als mogelijk gevolg: grotere klassen, minder aandacht voor kinderen dan zij nodig hebben en een hogere werkdruk voor leraren.

Een oplossing voor het lerarentekort die geregeld wordt aangedragen, is het bevorderen van zij-instroom. Er zit namelijk een aanzienlijk potentieel onder werkenden die op dit moment geen leraar in het primair onderwijs of leraar in opleiding zijn, maar daar wel interesse in hebben. Het aantrekken van deze groep is niet alleen interessant in het kader van het tegengaan van het lerarentekort; hun achtergrond en kennis van buiten draagt bij aan diversiteit in lerarenteams en kan voor vernieuwing zorgen. Om dit potentieel op de arbeidsmarkt te kunnen aanboren, is het van belang om eventuele belemmeringen weg te nemen.

Hoe ziet de huidige regeling voor zij-instromers eruit?

Om zij-instromer te worden in het primair onderwijs moet iemand beschikken over een afgeronde hbo- of wo-opleiding, voldoende relevante maatschappelijke ervaring en beroepservaring en een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Na het slagen voor een geschiktheidsonderzoek, volgt de zij-instromer een tweejarige pabo-opleiding en mag hij of zij tegelijkertijd gedeeltelijk voor de klas staan.

Om scholen te ondersteunen bij het aanstellen van een zij-instromer, heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) een regeling in het leven geroepen. Voor elke zij-instromer die in dienst is genomen en in 2016 of 2017 startte met een tweejarige pabo-opleiding, stelt het ministerie € 20.000,- beschikbaar als bijdrage in de kosten.

Lees op de website van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) meer over de subsidieregeling.

Is deze regeling aantrekkelijk genoeg om meer zij-instromers naar de sector te trekken?

Nee. Om een grotere en snellere instroom van leraren mogelijk te maken, is het zaak dat de zij-instroomregeling wordt verbeterd en verbreed. In de eerste plaats hoort de PO-Raad geregeld van haar leden dat de huidige subsidie niet kostendekkend is voor de extra salariskosten die zij kwijt zijn voor het begeleiden van de zij-instromer. De sectororganisatie voor het primair onderwijs is daarom blij met het feit dat het ministerie van OCW op dit moment, naar aanleiding van een motie van ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins, onderzoekt of de huidige subsidieregeling wel kostendekkend is. De resultaten van dit onderzoek worden in het najaar van 2017 verwacht.

Een andere wens van scholen is het openstellen van de zij-instroomregeling voor leraren met een bevoegdheid in het voortgezet onderwijs. Op dit moment komen leraren uit het vo die de overstap naar het po willen maken, niet in aanmerking voor de subsidie. Vorige maand verzocht schoolbestuurder Herbert de Bruijne, van de Federatie Openbaar Primair Onderwijs Amsterdam, de staatssecretaris daarom nog op het PO-Raad congres ‘Kleurrijk in onderwijs’ om hier werk van te maken. Bussemaker en Dekker hebben vorige week in hun brief aan de Tweede Kamer laten weten deze maatregel te gaan nemen.

Update: Per 1 september 2017 is dit inderdaad aangepast, zodat leraren uit het voortgezet onderwijs ook in aanmerking komen voor de zij-instroomregeling als ze de overstap naar het primair onderwijs willen maken.

Wat vindt de Tweede Kamer?

Vorige week werden ook deze en andere aangekondigde maatregelen van het kabinet besproken in het Kamerdebat over het lerarentekort. Ook de Kamer ziet veel mogelijkheden in het aantrekken van meer zij-instromers. Zij vraagt het kabinet daarom om nog een stapje verder gaan. Zo verzoekt SP-Kamerlid Peter Kwint de bewindspersonen in een, inmiddels aangenomen, motie om ook de zij-instroom van onderwijsassistenten te stimuleren. Deze groep komt nu niet in aanmerking voor de subsidie voor zij-instromers omdat zij geen hbo- of wo-opleiding hebben gevolgd.

Eppo Bruins vraagt het kabinet daarnaast al langere tijd om het beroep ‘leraar basisonderwijs’ op te nemen in de kansberoepenlijst van het Uitvoeringsorgaan Werknemersverzekeringen (UWV). Door het beroep op te nemen in de lijst van beroepen waar tekorten in zijn, kunnen werkzoekenden van het UWV een voucher krijgen die tegemoetkomt in de kosten van de opleiding voor dit beroep. Dit kan hen mogelijk over de drempel helpen om te kiezen voor een baan in het primair onderwijs. Bussemaker gaf in het debat aan dat de lijst half juli wordt geactualiseerd door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en dat het voor de hand ligt dat ‘leerkracht basisonderwijs’ wordt toegevoegd aan de lijst. De PO-Raad juicht deze ontwikkeling toe.

Update: Dit is inderdaad gebeurd. Het beroep ‘leerkracht basisonderwijs’  is toegevoegd aan de kansberoepenlijst van het UWV.

Gaat zij-instroom het lerarentekort oplossen?

Zij-instroom kan een belangrijke oplossing zijn. De PO-Raad beveelt de regeling waar schoolbesturen sinds 2013 van gebruik kunnen maken, dan ook van harte aan bij haar leden en voorziet hen van informatie hierover. Maar voor het bewerkstelligen van voldoende zij-instroom is alleen het verbreden of verbeteren van de zij-instroomregeling niet genoeg. Zonder een aantrekkelijk beroep, zullen te weinig mensen een stap naar leraar primair onderwijs maken. De PO-Raad vindt dat het kabinet daarom daarnaast – en vooral – moet inzetten op het verhogen van het salaris van leraren en het verminderen van de werkdruk.

Andere mogelijke oplossingen voor het lerarentekort

Eerder legden we op poraad.nl uit waarom de functiemix het lerarentekort níet oplost en waarom een 'gratis' opleiding een prima plan is, maar niet de enige knop is om aan te draaien. 

Meer lezen over het lerarentekort en de acties van het PO-front?

In de media en politiek is momenteel veel aandacht voor alternatieve oplossingen voor het lerarentekort. Ook de PO-Raad zal de komende maanden verschillende oplossingen voor het lerarentekort onder de loep nemen en reageren op de alternatieven die door anderen soms als ‘het gouden ei’ gepresenteerd worden.

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten