Praktijkervaring energiebesparing scholen: weg vrij voor renovatie naar gasloos
,,Dit is een geweldige impuls voor de duurzaamheid.’’, zegt verantwoordelijk wethouder Jan Klink. ,,We weten dat er met de verduurzamingsopgave echt nog wel wat moet gebeuren aan de schoolgebouwen. Dus als dit helpt om die verduurzaming te versnellen kun je daar niet tegen zijn." De gemeenteraad van Wijdemeren is akkoord gegaan met alle randvoorwaarden om de Rehobothschool in Loosdrecht te renoveren naar een gasloos en gezond Integraal Kindcentrum (IKC). Dat kan alleen omdat schoolbestuur Proceon de hiermee gepaard gaande exploitatiekosten van de duurzame installaties voor zijn rekening neemt.
Voorgeschiedenis
De basisscholen in Loosdrecht hebben te maken met toenemende leegstand door leerlingenkrimp. Daarom heeft de gemeenteraad medio 2017 besloten om vier basisscholen samen te voegen in twee IKC’s. Eén IKC wordt nieuw gebouwd en het andere komt in de bestaande Rehobothschool, die eerst zal worden gerenoveerd en uitgebreid. Voor de nieuwbouw en de verbouwing tastte de gemeente diep in de buidel; ruim 25% boven de in 2017 geldende VNG normbedragen. Voor de renovatie van de Rehobothschool werd in 2017 3,6 miljoen euro beschikbaar gesteld. Volgens de oorspronkelijke plannen zou de verbouwing beginnen in schooljaar 2018 – 2019. Op verzoek van de schoolbesturen is dat vanwege organisatorische redenen met een jaar uitgesteld, waardoor de verbouw en uitbreiding van het eerste IKC nu pas kan starten. Tijdens de werkzaamheden krijgen de kinderen les in de resterende schoolgebouwen, die daarna worden gesloopt of verbouwd. Daardoor is er geen tijdelijke huisvesting nodig.
Pilot Aardgasvrije scholen
In opdracht van het schoolbestuur Stichting Proceon werd in 2017 begonnen aan de uitwerking van een schetsplan voor het eerste IKC. Tijdens die uitwerking kwam de Rijksoverheid met het programma Aardgasvrije en Gezonde Scholen, met ruimte voor tien pilotprojecten. Die hebben naast organisatorische ondersteuning recht op een financiële bijdrage van € 350.000. Op initiatief van de architect werd besloten om hierop in te schrijven. Het idee was dat de extra overheidsbijdrage gebruikt kon worden om de school gasloos te maken en om de kwaliteit van het binnenklimaat te upgraden van Frisse Scholen klasse C naar klasse B. Projectleider namens de gemeente, Gerrit Zweers: ,,Als gemeente en schoolbesturen hebben we duidelijk gemaakt, dat we in het kader van het klimaatbeleid eigenlijk wel naar gasloos bouwen toe wilden. Maar helaas is onze aanvraag niet gehonoreerd en is ons project niet één van de pilotprojecten geworden.”
Dat was geen reden om van het thema gasloos af te stappen. De architect en de installateur hadden al uitgerekend dat de extra kosten plus de onderhoudslasten van het gasloos maken van de school ongeveer € 190.000 bedragen. Dat bedrag is even hoog als een jaarlijkse verhoging van de gasprijs met 3%, gerekend over de afschrijvingstermijn van de installatie van 20 jaar. Zweers: ,,Wij spelen dan ongeveer quitte. Maar het schoolbestuur en wij denken dat de gasprijs wel meer gaat stijgen dan die 3%. In dat geval hebben we zeker een goede businesscase.”
Op zoek naar financiering
Zowel de gemeente als Stichting Proceon zagen het belang van het duurzaam bouwen in. Het ingewikkelde was wel dat een schoolbestuur niet mag investeren in stenen. De budgetten van de scholen zijn krap en moeten zoveel mogelijk ingezet worden voor het geven van onderwijs. Omdat duurzaamheid voor de gemeente een heel belangrijk thema is, is gezocht naar een andere juridische constructie. Er werd besloten dat de gemeente de extra investering voor de installatie zou voorfinancieren. In ruil betaalt het schoolbestuur jaarlijks alle kosten die gepaard gaan met de financiering, exploitatie en het onderhoud van de installatie aan de gemeente terug. Die afspraak wordt gedurende de renovatiewerkzaamheden in een uit te werken overeenkomst vastgelegd.
De gemeenteraad ging in mei 2019 akkoord met deze constructie en gaf groen licht om € 190.000 aanvullend krediet voor de duurzame installatie beschikbaar te stellen. Er ging nog wel enige discussie aan vooraf, met name over de precedentwerking die van zo’n constructie zou kunnen uitgaan. Zweers: ,,Bij nieuwbouw speelt dit niet, want dat moet verplicht gasloos worden gebouwd. Bij andere renovaties zien wij ook geen probleem, want het onderhoud ligt bij de school en we stellen een overeenkomst op over de terugbetaling. Dus we zijn niet bang voor precedentwerking. Sterker nog, de wethouder heeft al aangegeven dat hij er serieus naar wil kijken als andere schoolbesturen een dergelijke constructie willen aangaan.”