Het onderwijs moet de gevolgen van de coronacrisis niet repareren, maar starten met een renovatie. Dat stelt de onderwijsinspectie in de Staat van het Onderwijs 2021. ,,Als de ambitie van de reparatie is om het onderwijs terug te brengen tot de toestand van vóór 2020, dan zijn te veel leerlingen daar niet mee geholpen.”  De PO-Raad zegt al langer, samen met partners uit kinderopvang en onderwijs, dat groot onderhoud aan ons stelsel nodig is. Dat vereist een meerjarige aanpak met voldoende tijd, heldere keuzes en structurele middelen.  

Bestuurders, schoolleiders, leraren, ouders en leerlingen hebben zich, noodgedwongen weliswaar, buitengewoon flexibel en veerkrachtig opgesteld in het jaar dat achter ons ligt. De periode van onderwijs op afstand zette goede ontwikkelingen in. Maar de coronacrisis versterkt vooral de knelpunten die het onderwijs al voor 2020 kende: lerarentekort, werkdruk, kansenongelijkheid en te lage leerresultaten. De inspectie maakt zich nadrukkelijk zorgen om de toegenomen kansenongelijkheid en teruglopende basisvaardigheden.   

Zorgen om basisvaardigheden en kansenongelijkheid  

In de Staat zegt de onderwijsinspectie dat het niveau van basisvaardigheden omhoog moet. Cijfers daarover waren al zorgelijk en zijn in het afgelopen jaar gestagneerd. Er ligt hier een grote opgave. De negatieve gevolgen van de crisis zijn bovendien ongelijk verdeeld, constateert de inspectie. Scholen met een meer uitdagende leerlingpopulatie hebben het in het afgelopen jaar zwaarder gehad.   

De PO-Raad ondersteunt scholen met kwaliteitsproblemen en pleit al langere tijd voor collectief hogere ambities voor rekenen en taal. Want door zelf ambitieuze doelen te stellen voor de leerresultaten, kunnen scholen er voor zorgen dat hun leerlingen optimaal profiteren van het geboden onderwijs.  

Wij delen ook de zorgen van de inspectie over de groeiende kansenongelijkheid in ons onderwijs: Het huidige onderwijsstelsel houdt kansenongelijkheid in stand. Met  een breed palet aan kinderopvang- en onderwijsorganisaties pleitten wij in Toekomst van ons Onderwijs voor een flexibeler stelsel dat leerlingen later selecteert.   

Tijd, vertrouwen en structurele middelen  

,,Het onderwijs is toe aan een Great Reset, zoveel is duidelijk”, zegt PO-Raad vicevoorzitter Anko van Hoepen. ,,Dat vraagt allereerst om goed zicht op wat ons te doen staat. We waken voor pleisters plakken na corona. De onderwijsinspectie roept op tot een renovatie. Iedereen die weleens gerenoveerd heeft weet: zonder tijd, vertrouwen, een degelijk plan en structurele middelen krijg je nooit het gewenste resultaat. Het onderwijs heeft ook na de renovatie structureel meer aandacht nodig. Ik verwacht van een nieuw kabinet dat het dat onderkent. Omdat onze kinderen dat verdienen.”  

 Nog veel onbekend  

In de Staat schrijft de inspectie dat er nog te weinig bekend is over leervertraging en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen na corona om een goed beeld te hebben van de complexe opdracht waar we voor staan.   

De PO-Raad ziet dat individuele scholen, besturen en de sector als geheel eraan werken de huidige situatie in beeld te krijgen om daarna te kunnen kiezen voor een structurele en duurzame aanpak. Niet alles ligt binnen de macht van het onderwijs: ook de thuissituatie van individuele leerlingen speelt een rol. Maar we doen wat we wel kunnen: we versterken onze kennisinfrastructuur zodat leraren in positie gebracht worden om te kunnen kiezen voor bewezen effectieve, passende manieren om te werken aan de basisvaardigheden van hun leerlingen. Door bijvoorbeeld het platform Samen Onderzoeken met handvatten voor meer evidence-informed werken en ook de kennistafel Effectief leesonderwijs waarin leraren, bestuurders, lerarenopleiders en wetenschappers gezamenlijk het gesprek voeren over kansrijke aanpakken en hoe kennis daarover beter ontsloten kan worden. Ook weten we dat voldoende en kwalitatief goede leraren een voorwaarde zijn voor een goede onderwijskwaliteit. De PO-Raad ziet hoe besturen, scholen en opleidingsinstellingen hierin samen optrekken, steeds vaker in regionaal verband. Het ontbreekt echter aan de belangrijkste voorwaarde: een duurzame bekostigingsstructuur voor een structurele en duurzame aanpak.   

Webinar  

Op 21 april organiseert de PO-Raad een webinar over de resultaten van de Staat van het Onderwijs. Prof. Inge de Wolf (verbonden aan de Universiteit Maastricht, directeur Education Lab, strategisch inspecteur en lid van ons Impactteam Onderwijskwaliteit na Corona) gaat in op kansrijke aanpakken om evidence-informed te werken aan het verbeteren van basisvaardigheden. Meld je hier aan