Wet werk en zekerheid maakt tekort aan vervangers nijpender
De invoering van de Wet werk en zekerheid (Wwz) in het primair onderwijs heeft de omvang van het tekort aan vervangers extra zichtbaar gemaakt. Op korte termijn zijn extra investeringen en inspanningen nodig om deze trend te keren. Dat blijkt uit een quickscan van de effecten van de Wwz.
'Vervang geregeld' is een quickscan door bureau PentaRho op verzoek van het ministerie van OCW. Hieruit komt een beeld hoe de Wwz in de praktijk wordt ervaren en welke factoren daarbij relevant zijn. Uit het onderzoek blijkt dat positie van de vervanger sinds de Wwz is veranderd. Er zijn meer structurele banen voor vervangingswerk gekomen en het tekort aan vervangers is nijpender geworden. In veel regio’s is duidelijk sprake van een verminderd aanbod aan leraren en invallers. Daarnaast zijn vervangers selectiever geworden bij het aannemen van werk met een beperkte duur. Uit de scan blijkt ook dat de administratieve last door de Wwz is toegenomen en de werkdruk op scholen is gestegen.
Bij de scan is beperkt gekeken naar de effecten van de tijdelijke oplossing voor de belangrijkste griepperiode (januari-maart), waarover de PO-Raad eind vorig jaar afspraken heeft gemaakt. Uit de scan blijkt dat de oplossing wel op prijs wordt gesteld, maar vaak niet wordt gebruikt. Schoolbesturen ondervonden op het moment van de quickscan nog onduidelijkheden over de interpretatie en uitvoering van de afspraken. Daarnaast was de tijd tussen de afspraak en het in werking treden van de maatregel per 1 januari 2017 erg kort. Hierdoor waren schoolbesturen onvoldoende voorbereid op de mogelijkheden en kregen ze te maken met extra administratieve lasten. Het effect van de afspraken stond ook onder druk door het gebrek aan invallers.
De PO-Raad en de vakbonden hebben afgesproken dat de tijdelijk uitzondering op de ketenregeling volgend jaar ook in januari, februari en maart van kracht is. De PO-Raad gaat ondertussen met een nieuw kabinet in gesprek over een structurele oplossing voor de problemen met de Wet werk en zekerheid in het primair onderwijs. De PO-Raad pleit daarbij voor een structurele uitzondering, omdat de Wwz niet werkbaar is voor het primair onderwijs.
Bureau PentaRho doet in het rapport van de quickscan drie aanbevelingen. Ten eerste zijn extra investeringen en inspanningen noodzakelijk van de overheid, sociale partners en lerarenopleidingen om het tekort aan vervangers op te lossen. De PO-Raad pleit in dit kader al langer voor structurele investeringen in het primair onderwijs om lerarensalarissen te verhogen en het vak aantrekkelijker te maken. Ten tweede adviseren de onderzoekers om beter te kijken naar regionale verschillen in de arbeidsmarkt. Ten derde zou er in de afspraken rond de Wwz geen onderscheid moeten zijn in de aard van de afwezigheid van de leraar. Doordat de afspraken nu uitsluitend gelden voor 'vervanging', worden ze beperkt toegepast en als als complex ervaren.
Op dit moment loopt ook het onderzoek van de PO-Raad en de vakbonden om de effecten van de cao-afspraken, waaronder de Wet werk en zekerheid, te evalueren. De evaluatie moet in beeld brengen of de cao-afspraken bijdragen aan de realisatie van de beoogde doelen. De uitkomsten vormen een belangrijke bouwsteen voor een komende cao.