In dit liveblog staan de mooiste momenten van het PO-Raad congres nog eens op een rij. Reserveer ook het congres van 2020 alvast in de agenda: donderdag 4 juni ALV en vrijdag 5 juni congres!

16.00 uur: Afsluiting met Paul Iske

Een briljante mislukking is niets anders dan een goed voorbereide poging om iets te realiseren, maar met een andere uitkomst dan gepland en een leereffect, aldus Paul Iske. Op amusante wijze onderscheidt hij zestien verschillende manieren van falen, van De Olifant tot De Bananenschil. Het helpt als je die archetypen in vroeg stadium herkent. De strekking van Iskes verhaal: Je komt pas echt vooruit, als je durft te mislukken, van je fouten durft te leren en openstaat voor het toeval. 

15.00 uur: Durfals. Collega's met lef delen hun verhaal

Gastdocenten voor de klas
,,Om het lerarentekort op te lossen, is het belangrijk dat we ons aanpassen. Ons niet alleen richten op de havo-5-scholiere die leraar wil worden’’, betoogt durfal John Swildens van Klassewerk, een programma van alle Haagse besturen. Want de groep mensen die wel als leraar zou willen werken, maar dat niet doet, is groot. We moeten onze eigen leraren gaan ‘ontwerpen’, en bijvoorbeeld veel meer gastdocenten inzetten voor enkele uren per week. ,,Die zijn nu al inzetbaar.’’

Ik vond het eng om er tegenin te gaan. Maar ik had geen twijfel aan mijn visie."

Onzichtbaar zijn
Het Calvijn College in Amsterdam ontwikkelde van een school met een dubieuze reputatie tot ‘misschien wel de beste school van Nederland’. Als durfal Jolanda Hogewind terugkijkt op haar periode als schoolleider benoemt ze het onzichtbaar zijn als leidinggevende als één van de dingen die het meeste lef vroeg. Dus géén handjes geven bij de ingang van de school en niet elke ochtend om 8:15 in de lerarenkamer. Het is haar overtuiging dat je je als leidinggevende moet bezig houden met faciliteren, maar docenten hadden andere verwachtingen. ,,Ik vond het eng om er tegenin te gaan, want ik vind het moeilijk om niet aardig gevonden te worden. Maar ik had geen twijfel aan mijn visie."

Je nek uitsteken voor kwetsbare kinderen
,,Ja, wij krijgen zéér regelmatig bezoek van de Inspectie," vertellen Leen Koole van IKEC Hoorn en Karin Aarden van sbo De Watertuin met gepaste trots. Beide scholen opereren op het randje van wet- en regelgeving door het combineren van opvang, onderwijs en jeugdhulp. Beide scholen hebben te maken met dalende leeropbrengsten als gevolg van de populatie leerlingen die zij aantrekken. ,,Kijk naar ons onderwijs, kijk naar de kinderen. Waar haal je het recht vandaan om te zeggen dat wij het niet goed doen?"

12.00 uur: Doordenkers

Melanie Peters - Ethiek en digitalisering
Je hebt veel lef nodig als school om, in alle technologiegeweld en met oneindige mogelijkheden om alles te meten, vooral eerst uit te gaan van je eigen professionaliteit, zegt Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut. Toch blijft dat belangrijk, benadrukt ze. ,,Denk eerst over onderwijs, daarna pas of en hoe technologie daarbij kan helpen.’’

André Wierdsma - Leiderschap
We zijn teveel gericht op zenden, is een van de boodschappen van André Wierdsma in zijn masterclass. ,,Er bestaan allerlei managementsboeken over hoe je anders kan zenden. Maar steeds is de boodschap: 'Ik weet het, jij snapt het nog niet.' Je moet meteen corrigeren als je ziet dat een boodschap niet overkomt. Daarvoor moet je wel een relatie hebben met de ontvanger."

Wouter Hart - Verdraaide organisaties
Wouter Hart vertelt over systemen en de bedoeling. ,,Ik mis bij veel scholen dat ze zich verantwoordelijk voelen om de geest van de wet te vertalen naar hun school. Ik zie meer een gevecht." Organisaties zouden vanuit hun eigen verhaal moeten handelen én verantwoorden. ,,Zorg dat het systeem niet je verhaal wordt. Het gaat om de zekerheid dat wát je doet, ertoe doet. Dáár moet je je over verantwoorden, niet over het resultaat."

10.30 uur: Reint Jan Renes 'Van anders willen naar anders doen'

Nu een spoedcursus gedragsverandering door Reint Jan Renes, gedragswetenschapper aan de Hogeschool van Amsterdam. Waarom hebben campagnes als #DOESLIEF en ‘Fluiten = niet meer instappen’ zo weinig effect? Hoe werkt beïnvloeding wél?

‘Make good things easy en bad things difficult’

Renes confronteert de zaal met een flinke portie zelfrelativering. Een paar tips om te zorgen dat ‘ons gepruts in de marge' toch enig effect heeft:

• Verplaats je in de intrinsieke motivatie van je doelgroep, wees nieuwsgierig.
• Bedénk niet alleen wat je anders gaat doen, maar vertél dit ook aan iemand anders. Want die gaat jou erop aanspreken en dat helpt.
• ‘Make good things easy en bad things difficult’

Alles draait om ‘nudging’, de keuzearchitectuur van het leven. Of default-nudging zoals in het geval van de nieuwe donorwet (ja, tenzij). Want mensen zijn nu eenmaal lui. 

Hebben voorlichting en educatie dan helemaal geen effect?, zou je je kunnen afvragen. ,,Jawel”, zegt Renes, ,,maar enkel om draagvlak te creëren voor hetgeen we willen bereiken. Gedrag an sich verander je er niet mee.” Lef is dus ook je eigen beperkte invloed onder ogen zien. 

10.00 uur: Dagvoorzitter Özcan Akyol 

Waargebeurd in het leven van Özcan Akyol, een juf die ooit tegen hem zei: 'Bij wie heb jij afgekeken bij je citotoets?' Dagvoorzitter Akyol neemt het publiek op innemende wijze en vol humor mee naar zijn jeugd als opgroeiend kind in een zogenoemd kansarm milieu, en vertelt hoe zijn leven puur door zijn eigen lef en wilskracht uiteindelijk een positieve wending heeft genomen.

Hoe anders had mijn jeugd eruit gezien als iemand mij eens had meegenomen naar de bibliotheek?”

Hij confronteert de zaal met het feit dat ook vandaag de dag bij de meeste kinderen zoals hij, nooit helemaal eruit komt wat erin zit. ,,Hoeveel mooier zou de wereld zijn als we wat meer interesse zouden tonen in elkaar? Hoe anders had mijn jeugd eruit gezien als iemand mij eens had meegenomen naar de bibliotheek?” Gelukkig ontdekt hij het hele baby- en kindergenre als vader van twee jonge kinderen nu alsnog, merkt hij droog op.

,,Waarin moet het onderwijs meer lef tonen?", vraagt Akyol even later aan de twee Leraren van het Jaar. Chantal Goedertier (SO) windt er geen doekjes om: ,,Wij leraren moeten fier zijn op ons vak. Als je op een feestje gevraagd wordt wat je doet, zeg dan luid en duidelijk: IK BEN DOCENT!"

9.30 uur: Opening door Rinda den Besten

,,Ik weet niet hoe het ú vergaat, maar ik houd het gewoon niet droog bij dit soort dingen!” roept voorzitter Rinda den Besten bij het betreden van het podium van het jaarcongres van de PO-Raad in Arnhem. Ze doelt op de wervelende openingsact door de kinderen van de Heijenoord School en Gymnastics Center Arnhem.

,,Vandaag gaan we het met elkaar hebben over lef”, kondigt Den Besten aan. Lef is hard nodig, bepleit ze in haar speech, want er is een snel groeiend lerarentekort, de onderwijskwaliteit staat onder druk en de tweedeling in de maatschappij neemt toe. Maar liefst één op de vijf leerlingen komt laaggeletterd van school en het aantal thuiszitters neemt nog steeds niet af.  

Terecht vragen maatschappij en politiek ons om meer inzicht, en zonder hun vertrouwen kunnen wij ons werk niet doen.”

Den Besten roept de ruim vierhonderd aanwezigen op om de knellende wetgeving en het gebrek aan geld vooral geen belemmering te laten zijn, maar juist de grenzen te testen. Moed is volgens Den Besten nodig van drie spelers: ten eerste op het niveau van de individuele scholen en besturen, bijvoorbeeld door sbo- en so-scholen samen te voegen of door je nek uit te steken voor vluchtelingenkinderen. Daarnaast staat ook de sector als geheel aan de lat, stelt Den Besten. ,,Wij kunnen ons nog veel meer laten zien, ons kwetsbaar opstellen. Daarom gaan we onze governance code aanscherpen, ons beter en openbaar verantwoorden, op kwaliteit, op geld. Spannend, maar wél nodig. Want terecht vragen maatschappij en politiek ons om meer inzicht, en zonder hun vertrouwen kunnen wij ons werk niet doen.”

Tot slot richt Den Besten zich rechtstreeks tot de minister. ,,Bent u bereid over uw termijn van vier jaren kabinet heen te denken? Vooral rond het lerarentekort zie ik scholen en besturen keihard knokken. Ik weet dat u hart hebt voor onderwijs en wekelijks op scholen komt, maar ik mis de urgentie om het tekort op te lossen.”

Voor goed onderwijs en de beste kansen voor alle kinderen, is een beetje meer lef nodig, zo sluit Den Besten haar verhaal af. ,,Van ons allen.”

Benieuwd naar de rest van de foto's? Bekijk hier het fotoalbum!

En bekijk hieronder nogmaals het spectaculaire optreden van de kinderen van de Heijenoord-school en Gymnastics Center Arnhem (2:11 min)