De re-integratie van werkloze leraren in het primair onderwijs kan slechts een geringe bijdrage leveren aan het verlichten van het lerarentekort. Een klein deel van de zogenaamde stille reserves uit de sector kan mogelijk weer lesgeven. Ze moeten dan vaak wel bereid zijn om te reizen of te verhuizen. Dit blijkt uit een onderzoek ‘Stille reserve in de ww. Onderzoek naar potentieel voor re-integratie in het po’ dat Regioplan heeft uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Onderwijs.

Ruim 11.000 personen ontvingen in september 2018 een werkloosheidsuitkering op grond van een eerder dienstverband in het primair onderwijs. Deze mensen kunnen echter niet allemaal weer voor de klas. ‘Als het rapport iets duidelijk heeft gemaakt, is het wel dat dit niet zo eenvoudig ligt’, aldus Regioplan. Het potentieel voor terugkeer is van diverse factoren afhankelijk. Zo verschilt de regionale match tussen vraag en aanbod; het aantal WW’ers is hoger in regio’s waar de tekorten lager zijn.

Daarnaast spelen persoonlijke wensen om weer aan het werk te gaan een belangrijke rol. Minder dan een kwart van de respondenten uit het onderzoek geeft aan te willen werken als leraar in het primair onderwijs. Regioplan verwacht dat van deze groep circa 1.250 personen daadwerkelijk terug kunnen keren als leraar in het primair onderwijs. Bijna de helft van de respondenten geeft aan wel te willen werken, maar niet als leraar primair onderwijs. Regioplan duidt dat van deze groep hooguit 1.500 personen onder voorwaarden bereid zijn toch na te denken over een terugkeer. Het gaat dan veelal om vermindering van administratieve druk, minder werkdruk in het algemeen en kleinere klassen.

Invalwerk

Uit het onderzoek blijkt ook dat een belangrijk deel van de werkloze leraren invalwerk als mogelijke oplossing voor terugkeer naar werk ziet. ‘WW’ers die naast hun uitkering werken, doen dit veelal als invaller. Zij zeggen dat hierdoor de ervaren werkdruk wordt verlaagd. Zaken als administratie, ICT en persoonlijke leerplannen worden zo door de WW’er grotendeels omzeild.’ Regioplan beveelt het inrichten van matchingspools aan. Via dergelijke pools kan de structurele inzet van WW’ers via invalwerk mogelijk worden gemaakt. Daarmee worden belemmeringen voor re-integratie bij zowel WW’ers als werkgevers (gedeeltelijk) weggenomen.

Regioplan geeft zelf aan dat de cijfers slechts een momentopname zijn in een veranderende arbeidsmarkt. Het onderzoek is gebaseerd op de stand van zaken op 26 september 2018. Er is daarbij geen rekening gehouden met veranderingen in beleid en arbeidsmarkt, zoals de in de zomer van 2018 ingevoerde nieuwe re-integratieaanpak van het Participatiefonds waarmee uitkeringsgerechtigden op weg naar een nieuwe baan worden geholpen. Verder moet ook worden bedacht dat de herintreders nog maar een beperkte tijd beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Velen bereiken binnen vijf jaar de pensioengerechtigde leeftijd.

De PO-Raad herkent het beeld uit het rapport en vindt het belangrijk om te blijven kijken naar alle mogelijkheden voor het verminderen van het lerarentekort in de sector. Het complexe probleem vraagt om een mix aan maatregelen en nauwe samenwerking tussen alle partijen.