Onderwijsraad: Vergroot de kansen van onze leerlingen - naar latere selectie en een flexibeler stelsel!
De schooladviezen zijn gegeven en vanaf vandaag wordt de eindtoets afgenomen. Kortom: een nieuw cohort Nederlandse groep 8-leerlingen is weer geselecteerd. Te vroeg, wat de PO-Raad betreft: ons systeem moet om. Dat adviseert ook de Onderwijsraad in zijn vandaag gepubliceerde advies: selecteer later, differentieer beter.
De Onderwijsraad ziet dat de toegankelijkheid, gelijke onderwijskansen en socialisatiefunctie van ons onderwijs onder druk staan. ,,Deze knelpunten zijn niet te ondervangen binnen het huidige onderwijsstelsel", constateert hij in Later selecteren, beter differentiëren.
De raad adviseert om later te selecteren en beter te differentiëren: we moeten af van schooladvies en eindtoets in groep 8, maar leerlingen zonder selectie en met een warme overdracht naar het vo laten gaan. De basisschool moet ook beter afstemmen op de behoefte van cognitief sterke leerlingen. In het voortgezet onderwijs volgt een driejarige brugperiode met een flexibel programma en goede loopbaanoriëntatie en -begeleiding. Na de brugperiode stroomt een leerling door naar een van de onderwijsvormen in de bovenbouw.
Beter en rechtvaardiger
,,Onze kinderen, leerlingen en studenten verdienen een beter en rechtvaardiger onderwijsstelsel”, zegt Anko van Hoepen, vicevoorzitter van de PO-Raad. ,,Om alle kinderen goed onderwijs te kunnen geven moet ons stugge stelsel worden aangepakt. Een nieuw kabinet daar om vragen is niet niets, zeker in tijden van lerarentekort en coronacrisis. Maar het zijn bestaande scheuren waaruit het onder druk gaat lekken. Daarvoor baten geen quick fixes: we willen een goed stelsel. Het is aan een nieuw kabinet om in overleg met alle partijen een heldere koers te bepalen en varen voor de toekomst van ons onderwijs. Met de structurele investeringen die daarbij horen.”
Systeem als kansenverkleiner
In de huidige situatie is de druk op hét selectiemoment in groep 8 veel te groot. Die druk wordt veroorzaakt door het feit dat we vroeg selecteren en deze selectie werkt als een fuik: eenmaal in het vo is opstromen zeldzaam. We weten uit onderzoek dat de kansen van leerlingen in deze overgang ongelijk zijn en we weten vanuit een internationaal perspectief dat onderwijssystemen waarin leerlingen in een vroeg stadium geselecteerd worden, leiden tot meer segregatie. Omdat ons stelsel in het vo ook stug is (je volgt alle vakken op hetzelfde niveau), bepaalt je slechtste vak je niveau. Het huidige Nederlandse stelsel verkleint de kansen van leerlingen.
Grootse ambities
Van de nieuwe regering verwacht de PO-Raad grootse ambities op dit gebied. Onze wens is niet nieuw: In Toekomst van ons onderwijs pleit een breed palet aan kinderopvang- en onderwijsorganisaties voor groot onderhoud aan het Nederlandse onderwijssysteem. De PO-Raad deelde zelf in 2018 al zijn lange termijn visie op de overgang van po naar vo in haar sectoraal standpunt.
Latere selectie en flexibeler
De PO-Raad wil toewerken naar een nieuw stelsel met een doorgaande ontwikkellijn van 0 tot 18 jaar. Één Wet voor het funderend onderwijs past daarbij. Het schooladvies is niet langer een carrièreadvies. Leerlingen kiezen als zij daaraan toe zijn. Daarvoor is flexibilisering van de onderbouw van het voortgezet onderwijs nodig: Alle leerlingen en studenten krijgen de kans om per vak of leergebied tot hun best passende niveau te komen, we werken modulair.
In dit nieuwe stelsel kiest de leerling aan het eind van de funderende fase (rond 15 jaar), afhankelijk van zijn/haar capaciteiten en interesses, voor een vervolg in de beroepsgerichte of academische stroom. Die noemen we de kwalificerende fase.
Om alle leerlingen de beste kansen te bieden, moeten ze kunnen rekenen op intensieve en hoogwaardige begeleiding bij het maken van keuzes. Ze oriënteren zich grondig en uitgebreid op beroepen en vervolgonderwijs: we voorkomen onnodig switchen en uitvallen en zorgen dat leerlingen beter voorbereid zijn op de keuzes die ze moeten maken in hun onderwijsloopbaan.
Benieuwd hoe een kansrijker onderwijsstelsel eruit ziet? Klik op deze afbeelding:
