Nieuws

Code rood voor het primair onderwijs

Scholen in het primair onderwijs verschillen te veel in kwaliteit. Talenten van leerlingen blijven zo onbenut waardoor kansenongelijkheid blijft bestaan. Daarnaast gaan prestaties van leerlingen op taal, rekenen en cultuur achteruit. Dat constateert de Inspectie van het Onderwijs in de nieuwste Staat van het Onderwijs.

Zelfs bij een gelijke populatie presteren scholen heel divers, stelt de inspectie. Ze wijt dat vooral aan de kwaliteit van leraren en schoolleiders: Op goede scholen zijn sterke schoolleiders, worden leerlingen actief bij de les betrokken, krijgen zij duidelijke uitleg en is sprake van een taakgerichte werksfeer. ‘Ook een leerlingvolgsysteem, planmatige leerlingenzorg en extra stof voor leerlingen met een (taal) achterstand dragen bij aan betere prestaties’, schrijft de inspectie.

De PO-Raad is erg bezorgd over deze ontwikkelingen, maar kijkt er niet van op. Het primair onderwijs staat al jaren ernstig onder druk. Door een tekort aan bekostiging hebben scholen op ondersteunend personeel en expertise moeten bezuinigen, waardoor het beroep van leerkrachten zwaarder is geworden. Ook broodnodige investeringen in moderne leermaterialen, lesmethoden en schoolgebouwen konden niet worden gedaan. Maatschappelijke druk zorgt bovendien voor een overladenheid van het onderwijsprogramma. De PO-Raad waarschuwt daarbij dat de problemen alleen nog maar schrijnender dreigen te worden door het aanstormende lerarentekort: vierduizend fulltime leraren in 2020; tienduizend in 2025.

Wat er nodig is om het tij te keren

,,Deze resultaten laten zien hoe belangrijk het is dat het nieuwe kabinet in het primair onderwijs investeert. Het is nu of nooit, want het onderwijs wordt niet vanzelf beter’’, zegt Rinda den Besten, voorzitter van de PO-Raad. ,,Het is de afgelopen jaren te veel aan zijn lot overgelaten. Ieder kind verdient het beste onderwijs.’’

Om ervoor te zorgen dat kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen en gelijke kansen krijgen, verdienen alle kinderen gratis toegang tot een voorschoolse voorziening, vindt de PO-Raad daarnaast. Ook de inspectie bevestigt in haar rapport dat voorschoolse voorzieningen lonen.

De PO-Raad roept scholen op om ook ín de school met elkaar het gesprek aan te gaan over de aanbevelingen van de inspectie en hoe het eigen onderwijs beter kan. Visitaties, waarbij scholen, besturen en leerkrachten bij elkaar kijken en van elkaar leren, zijn hierbij van wezenlijk belang.

Speciaal (basisonderwijs) onderwijs doet het goed

De PO-Raad benadrukt dat ze trots is op alle scholen die zich ondanks alle problemen niet uit het veld laten slaan. ,,Duizenden leerkrachten, schoolleiders en bestuurders werken dagelijks keihard aan goed onderwijs voor alle leerlingen’’, aldus Den Besten. Speciale complimenten gaan uit naar scholen in het speciaal (basis)onderwijs. Zij doen het stabiel goed, bevestigt de inspectie.

Primair onderwijs financieel in de steek gelaten
Al jaren krijgt het primair onderwijs (po) minder geld dan nodig is om de kwaliteit hoog te houden. Bovendien moeten ze van het geld dat ze krijgen steeds meer doen. Het po zit in de knel. Waar wordt op bezuinigd of is geen geld voor? Een (niet uitputtend) overzicht.

* Jaarlijks daalt het budget om onderwijsachterstanden mee te bestrijden met gemiddeld 20 miljoen euro, terwijl de achterstanden zelf niet minder worden;
* Leraren in het primair onderwijs verdienen zo’n 20 procent minder salaris dan hun collega’s in het voortgezet onderwijs. Terwijl hun opleidingsniveau even hoog is en de werkdruk in het primair onderwijs zelfs hoger ligt;
* Scholen in het primair onderwijs zijn jaarlijks 375 miljoen euro meer geld kwijt aan onder meer onderhoud van schoolgebouwen en lesmaterialen dan dat zij hiervoor van de Rijksoverheid ontvangen. Daardoor houden zij minder geld over voor bijvoorbeeld leraren, met hogere werkdruk en grotere klassen tot gevolg.
Wat nog meer opvalt in de Staat van het Onderwijs 2016

* Weliswaar zijn de gemiddelde prestaties van het Nederlandse onderwijs hoog, vergeleken met andere landen stagneerden of daalden de onderwijsprestaties in de afgelopen twintig jaar.
* Lovend is de inspectie over scholen die met veel energie in korte tijd onderwijs voor nieuwkomers hebben opgezet.
* Schooladviezen zijn twee keer zo vaak als vorig jaar naar boven bijgesteld nadat een leerling op de eindtoets beter scoorde dan op basis van zijn schooladvies werd verwacht. Toch blijft het zo dat leerlingen met hoger opgeleide ouders eerder een hoger schooladvies krijgen dan zijn klasgenoot met dezelfde capaciteiten maar met lager opgeleide ouders. Eenmaal op de middelbare school stromen de leerlingen van hoger opgeleide ouders minder snel af naar een lager niveau.
* Scholen met veel leerlingen die opgroeien met sociaaleconomische achterstand en sociaal-culturele afstand tot de samenleving, lopen het risico overvraagd te worden.
* De lessen van Nederlandse leraren zijn in vergelijking met leraren uit andere Europese landen inhoudelijk goed en worden goed gepland.
* Leerkrachten zijn steeds beter in staat om hun uitleg en opdrachten af te stemmen op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Ook de leerstof wordt meer en meer op die behoefte afgestemd. Daarmee is de basis voor onderwijs op maat gelegd.