Leraar Marjolein Vrauwdeunt: “Het Kwaliteitskader Taal geeft scholen een duw in de goede richting”

Op 16 juni wordt het Kwaliteitskader Taal voor leermiddelen gelanceerd. Met dit kader kunnen scholen de kwaliteit van leermiddelen en aangeboden teksten beoordelen. Zo krijgen zij houvast bij het selecteren van goed leermateriaal, gebaseerd op kennis uit de wetenschap én de onderwijspraktijk. Een aantal pilotscholen is met het kader aan de slag gegaan. Welke inzichten heeft dit opgeleverd en hoe kijken zijn terug? Aan het woord, Marjolein Vrauwdeunt en Thom Snijders, leerkrachten en coördinatoren thematisch onderwijs. 

“Eigenlijk was het kwaliteitskader een soort scan voor mij,” zo trapt Vrauwdeunt af. “Aan de hand van het kwaliteitskader werken we in de richting van thematisch onderwijs. Tijdens dit traject toetsen we onze methodes op onder andere de kwaliteit van teksten. Aan de hand van die opzet konden we zeggen: dit mist, dat zit er al in, dat mist, maar ook: oei, hier moeten we zelf nog beter over nadenken als team.”

“Het heeft er bij ons op school in ieder geval toe geleid dat een nieuw beoogde methode definitief van de baan is,” vult Snijders aan. “Naast inzichten leverde het ook vragen op. Zoals: is er wel een andere methode die volstaat? En willen we eigenlijk wel een andere methode? Het was natuurlijk makkelijker geweest als de nieuwe methode dé oplossing was. Het thematiseren van ons onderwijsaanbod wordt nu een langer en gefaseerd traject, dat zal draaien om de implementatie van verschillende werkvormen.”

Vakmanschap

Het kwaliteitskader gaf Vrauwdeunt veel inzicht: “Voor mij kwam nogmaals het besef dat methodes een leuk handvat bieden, maar niet volledig dekkend zijn. Daarom moet altijd het vakmanschap van de leraar terug blijven komen. En dit vraagt ook weer om tijd en gelegenheid om dat te ontwikkelen en uit te voeren. Hoe kunnen we dat faciliteren? Dat is één van die dingen die eruit is gekomen.”

“We zijn ons er steeds meer bewust van geworden dat er geen allesdekkende, kant-en-klare oplossingen zijn,” vult Snijders aan. “Als je strikt beoordeelt op grond van rijke, authentieke teksten, dan zul je geen methode vinden die helemaal voldoet. Dat hoeft niet te betekenen dat je geen methodes gebruikt, maar het is belangrijk dat voor ogen te houden: dat is precies waar het vakmanschap om de hoek komt kijken. Maak vooral een bewuste keuze en denk goed na over wat je eromheen bouwt aan werkvormen en lesmateriaal of waar je een draai aan geeft op basis van pedagogisch-didactisch redeneren.”  

Kennis van de kerndoelen

“Als je weet dat de methode niet dekkend is maakt dit kennis van de kerndoelen nóg belangrijker,” vindt Vrauwdeunt. Zeker omdat de kerndoelen vernieuwd zijn, betekent dit een behoorlijke verandering voor alle scholen en de beroepsgroep. Dit is het moment om aan te haken, anders mis je de boot.”

“Maar, samenhangend, betekenisvol en functioneel taalonderwijs binnen een thematisch onderwijsaanbod trek je niet zomaar even uit de kast,” benadrukt ze. “Je hebt als team veel kennis en expertise nodig. De methodes die je behoudt moet je samen doorzien en de beoogde werkvormen voldoende beheersen. Dat is een leer- en ontwikkelproces wat je samen aangaat en zult blijven doorlopen.”

Zelf materiaal ontwikkelen

“We ontwikkelen overigens ook zelf materiaal en geven daar training in. Neem bijvoorbeeld close reading. We merken dat collega's steeds kritischer worden op de aangeboden teksten en de doorlopende leerlijn binnen de school. Zo maken we het onderwijs echt rijker. Het kwaliteitskader gaf mij een duw in de goede richting. Het helpt je anders te kijken naar het onderwijsaanbod op school. Wat ontbreekt er, wat is er nog nodig en hoe vullen we dat op een evidence-based manier in?”  

“In groep 7/8 experimenteren we momenteel met het samenvoegen van de thema's uit diverse lesmethode die we al gebruiken,” reageert Snijders. “We bieden thema's op een ander moment in het jaar aan, waardoor er samenhang ontstaat. Sommige thema's komen te vervallen, terwijl onderdelen zoals schrijfopdrachten in aangepaste vorm worden behouden. Zo bouwen we een breder thema op.”  

Spotify voor onderwijsmateriaal 

Het kader moet educatieve uitgeverijen ook handvatten bieden bij het ontwikkelen van leermateriaal. Op de vraag wat dit hopelijk oplevert antwoord Snijders: “Het zou mooi zijn als uitgevers een databank opzetten met authentieke rijke teksten en lesmateriaal daaromheen. Een soort Spotify voor onderwijsmateriaal, waaruit leerkrachten kunnen putten tijdens het vormgeven van hun thema's. Op die manier kunnen leerkrachten, vanuit hun vakmanschap, eigen keuzes maken. Als je dat nog een lesmethode kunt noemen, dan is dat wel met een open eind, als een soort van voorzet voor de leraar.” 

“Dát”, benadrukt Vrauwdeunt. “Zo kun je aansluiten op wat jouw groep nodig heeft, wat je school nodig heeft en je populatie nodig heeft. Iedere groep is anders en vergt maatwerk in je aanpak en lesaanbod. Ik hoop echt dat het kwaliteitskader collega's in het hele land gaat helpen om anders te denken, kijken en handelen.”

Mooi onderwijs maken

Snijders en Vrauwdeunt vinden dat het werken met het kwaliteitskader hen veel heeft gebracht. “Het heeft het nodige in beweging gebracht en we zijn op sommige vlakken gaan versnellen. Ik zou het mooi vinden als iedere school met het kwaliteitskader aan de slag gaat. Probeer het eens en kijk wat het je brengt. Ondanks alle haken en ogen. Want op die manier ga je ontzettend mooi onderwijs voor je leerlingen maken,” aldus Vrauwdeunt.

“Laat je niet afschrikken door de beren op de weg die je zult gaan zien door het gebruik van het kwaliteitskader. Richt je vooral op het maken van mooi onderwijs vanuit vakmanschap en de kansen die zich aandienen met de nieuwe kerndoelen. Dat is voor iedere school een boeiend traject,” zo besluit Snijders.  

Wil jij de lancering van het Kwaliteitskader Taal live of online bijwonen? 

Meld je dan aan voor de lancering. Deze bijeenkomst vindt plaats op maandag 16 juni tussen 14.30 uur en 17.30 uur bij Kanaal30 in Utrecht. Naast de lancering van het kwaliteitskader houdt Yra van Dijk, expert jeugdliteratuur en leesonderwijs, een keynote, volgt er een paneldiscussie met onderwijsprofessionals, experts en methodemakers, én meer. Aanmelden en meer info.  
 

Over het Kwaliteitskader
In welke mate voldoen leermiddelen? Met het kwaliteitskader taal kunnen scholen de kwaliteit van leermiddelen en aangeboden teksten beoordelen. Zo krijgen zij houvast bij het selecteren van goed leermateriaal, gebaseerd op kennis uit de wetenschap én de onderwijspraktijk. Het Kwaliteitskader sluit aan op de geactualiseerde kerndoelen en is ontwikkeld door een werkgroep van wetenschappers, experts en onderwijsprofessionals. Lees meer over de werkgroep. 

Over Marjolein en Thom
Marjolein Vrauwdeunt is werkzaam bij Brede School het Anker in Wijk bij Duurstede. Daar staat zij drie dagen per week voor groep 8 en houdt zij zich één dag bezig met het ontwerpen van thematisch onderwijs. 

Thom Snijders staat drie dagen per week les aan groep 7/8 en is een dag per week bezig met thematisch onderwijs. Snijders is werkzaam op O.B.S. Piet Springer in Langbroek. Zowel Brede School het Anker als O.B.S. Piet Springer maken onderdeel uit van Stichting Basiswijk. Een stichting met vijf scholen in de gemeente Wijk bij Duurstede.