De Tweede Kamer wil eerst een veldraadpleging afwachten, voordat tot aanpassing van de fusietoets wordt overgegaan. Dit werd dinsdag duidelijk uit de stemming over de moties uit het krimpdebat. Voor de PO-Raad duurt het allemaal veel te lang. Zij maakt zich al geruime tijd hard voor het weghalen van regels die samenwerking om krimp het hoofd te kunnen bieden belemmeren. Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen rondom dit thema en de acties van de PO-Raad.

Belemmerende regels

Om krimp het hoofd te kunnen bieden willen scholen samenwerken. Een aantal belemmerende regelingen staat tijdige en adequate samenwerking echter in de weg. Zo brengt de fusietoets, de wet die toetst of scholen mogen fuseren, veel onzekerheid, aanzienlijke vertraging, kosten en administratieve lasten met zich mee. Dit blijkt niet alleen uit de negatieve uitspraak van de Raad van State, maar ook uit het zeer kritische rapport dat de evaluatiecommissie fusietoets recent uitbracht. In het debat van vorige week over de initiatiefnota ‘Krimp, van kramp naar kans’ van VVD-Kamerlid Straus ging weliswaar belangrijke aandacht uit naar de problematiek, maar het leidt nauwelijks tot concrete maatregelen. Sterker nog, de Kamer en staatssecretaris Dekker (Onderwijs) willen eerst een veldraadpleging over de fusietoets – verwacht in maart - afwachten. Wat de PO-Raad betreft heeft deze veldraadpleging al lang plaatsgevonden tijdens het evaluatieproces van de toets (waar alle betrokken partijen inbreng hebben gehad) en duurt het allemaal veel te lang.

Ook in het oprichten van samenwerkingsscholen worden schoolbesturen gehinderd door belemmerende regelgeving. De PO-Raad vindt daarom dat structurele verruiming van de samenwerkingsmogelijkheden voor schoolbesturen noodzakelijk is. Staatssecretaris Dekker heeft weliswaar aangegeven bestaande belemmeringen tot samenwerking weg te halen en de sector ondersteuning te bieden. Maar deze aangekondigde maatregelen hebben vertraging opgelopen.

Meer tempo en ruimte voor de sector nodig

De urgentie laat niet toe dat kostbare tijd verspild wordt met langdurige aanpassingstrajecten. Het is van groot belang dat op korte termijn ruimte wordt geboden aan scholen om in hun situatie adequaat te antiperen op krimp. PO-Raad voorzitter Rinda den Besten vindt dat het dan ook ,,al lang vijf voor twaalf is geweest’’. Het is haar onduidelijk waarop nog wordt gewacht. ,,Er is nu actie nodig’’, aldus Den Besten.

Inzet PO-Raad

De PO-Raad heeft zich vanaf de invoering van de wet al verzet tegen de fusietoets en maakt zich er op alle mogelijke manieren hard voor om de toets af te schaffen. Zo heeft de sectororganisatie de afgelopen jaren een felle lobby hiervoor gevoerd bij Kamerleden door met hen in gesprek te gaan en bijvoorbeeld een Onderwijspoort rondom het thema te organiseren. Ook stuurde de PO-Raad nog in de aanloop naar het Kamerdebat over krimp begin december samen met de VO-raad een brandbrief aan de Tweede Kamer. Daarnaast zit zij aan tafel bij het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen om de noodzaak van het probleem kenbaar te maken en zit zij in de redactieraad van www.leerlingendaling.nl om krimp en de mogelijke ondersteuning hierbij in kaart te brengen.

Achtergrond krimp

In veel regio’s in Nederland daalt het aantal inwoners, en daarmee het aantal leerlingen. Alleen in een aantal grote steden is nog enige sprake van groei. En deze ontwikkeling zet door. De verwachting is dat er in 2019 ongeveer 150.000 minder leerlingen op de basisschool zitten dan in 2012. Wat betekent dat scholen het zullen moeten stellen met €500 miljoen minder. Dit heeft consequenties. Het aantal  basisscholen dat de deuren moet sluiten, ligt al enkele jaren boven de 100 per jaar. Zo verdwenen het afgelopen jaar 124 scholen, een record.

Om het onderwijs in krimpregio’s kwalitatief hoogwaardig, betaalbaar, bereikbaar en toegankelijk te houden, anticiperen schoolbesturen op de leerlingendaling. Krimp zelf is natuurlijk een autonome ontwikkeling, die niet kan worden tegengegaan. Daarom zoeken zij de oplossing in goede regionale samenwerkingen. Samenwerking met overheden en andere sectoren, maar vooral ook alle vormen van samenwerking tussen basisscholen onderling.