Voor het eerst in drie jaar tijd vond er weer een live congres van de PO-Raad plaats. Dat het eindelijk weer kon is reden voor vrolijkheid, al staat onze sector voor grote uitdagingen. In dit blog ga ik in op de grote thema’s van een geslaagde dag. 

De zoektocht naar personeel is eigenlijk de kern van de uitdagingen waar we in het primair onderwijs voor staan en het is dus niet meer dan logisch dat de vraag naar oplossingen ook op 10 juni het gesprek van dag was. We weten allemaal hoeveel verschil een goede leraar en een goede schoolleider kunnen maken. Dus weten we ook hoe ernstig het is als die leraar of die schoolleider niet te vinden is. 

Dat is in de coronajaren scherper naar voren gekomen dan ooit. Met iedere nieuwe golf kwamen de personeelstekorten steeds meer aan het licht. Op steeds meer plekken waren geen vervangers meer, voor zover die er daarvoor nog waren. Veel klassen en soms hele scholen zijn naar huis gestuurd, ook door gebrek aan personeel. Precies wat je niet wilt, maar we stonden met de rug tegen de muur. 

Je kunt zeggen: corona legde een vergrootglas op het probleem dat al jaren speelt in de sector. Hoe komen we aan voldoende mensen en hoe houden we ze vast? Want we kunnen er iets aan doen, en de PO-Raad pakt die handschoen met ambitie op. Meer dan ooit is duidelijk geworden dat we op zowel regionaal als landelijk niveau een goede aanpak nodig hebben. Dat we de mensen die in onze sector komen werken beter binden en boeien door goed werkgeverschap. We hebben diepgaande inzichten nodig in waarom jonge mensen wel of niet voor het onderwijs kiezen, want we weten al dat ze betekenisvol werk belangrijk vinden. En dat is er in het primair onderwijs volop. 

We moeten creatief zijn. Slimmere manieren van organiseren vinden. Daar kunnen we niet omheen. Niet uit gebrek aan respect voor de leraar, maar juist uit waardering: we moeten de leraren die wel in onze scholen rondlopen koesteren en het onderwijs zo organiseren dat zij écht in staat zijn om te doen waar ze voor zijn. Tijd voor focus noemt de Onderwijsraad dat.

Focus beogen we ook met de nieuwe strategie van de PO-Raad. We concentreren ons op een beperkt aantal thema’s, maar wel op de allerbelangrijkste: kwaliteit, kansen voor kinderen en personeel. 

Die thema’s hangen uiteraard samen. Zonder personeel geen kwaliteit, zonder kwaliteit geen kansen. Als sector moeten we staan voor kwaliteit en kunnen we pas tevreden zijn als die er is voor álle leerlingen, als ons onderwijs daadwerkelijk inclusief is.

Je moet je ook de vraag stellen wát kwaliteit is. Hierover is bij de totstandkoming van onze strategie uitvoerig gediscussieerd. Over één ding zijn we het eens: het gaat over meer dan taal en rekenen alleen. Taal en rekenen zijn cruciaal, maar het moet ook gaan over de persoonlijke ontwikkeling van kinderen en hoe zij zich verhouden tot hun directe omgeving en de wijde wereld.

Het is terecht dat ook de politiek zich druk maakt om de kwaliteit. Maar men slaat soms wat door. Dan lijkt het wel of politici het onderwijs over wil nemen van de sector. Terwijl er een gouden kans ligt om de sector zelf duurzaam te versterken. Basisteams, zoals voorgesteld in het Masterplan Basisvaardigheden van minister Wiersma, kunnen averechts uitpakken. Want waar haal je de mensen vandaan? Die zouden zomaar uit onze scholen kunnen worden gehaald, waarmee het paard achter de wagen wordt gespannen.  

Er wordt in het primair onderwijs al keihard aan verbetering gewerkt en daarbij hebben we structurele ondersteuning nodig. Dat kán ook met de middelen uit het masterplan van Rutte-IV. Je moet het onderwijs niet willen helpen met een plan dat wordt geregisseerd vanuit de Hoftoren, maar je moet het onderwijs zélf sterker maken. Kom dus niet met een stapeling van subsidies, maar laat ons voortbouwen op de bestaande verdeling van rollen en verantwoordelijkheden. Dan komen we sneller in een rustig vaarwater dan wanneer we met nieuwe hulpconstructen gaan werken die de sturing in onze sector nog complexer maken dan nu al het geval is. 

We werken graag samen met minister Wiersma aan de verdere uitwerking van zijn plannen. De sector heeft veel te bieden. Op veel scholen en scholengroepen gebeuren mooie dingen, maar het primair onderwijs als geheel heeft een impuls nodig. Op de arbeidsmarkt, in de ondersteuning, in de samenwerking. Snelle oplossingen zijn er niet, maar de basis kunnen we deze kabinetsperiode leggen. Het zal de trots op ons primair onderwijs vergroten, op het samen werken aan goed onderwijs voor ieder kind. En Minister Wiersma kan dan de geschiedenisboeken in als de bewindspersoon die het fundament legde voor deze duurzame versterking. 

Dit blog is een verkorte bewerking van mijn congrestoespraak op 10 juni 2022. De volledige versie vind je hier.