Het verlagen van de gemeenschappelijke opheffingsnormen in het primair onderwijs kost de overheid enkele tientallen miljoenen. Dat heeft staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs) laten doorrekenen naar aanleiding van een motie van ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins.

In zijn motie, die eind 2016 werd aangenomen, verzocht Bruins de regering om scenario’s voor verlaging van de opheffingsnormen en de daarbij behorende financiële consequenties uit te werken. De relatief hoge opheffingsnormen bedreigen namelijk - in zowel dunbevolkte als dichtbevolkte gebieden - scholen van goede kwaliteit, aldus het Kamerlid.

De staatssecretaris heeft daarop twee scenario’s laten doorrekenen, die hij in zijn Kamerbrief toelicht:

1. Verlaging van de opheffingsnormen naar maximaal 175, 150 of 100 leerlingen. Waarbij de ondergrens 23 leerlingen blijft en ook de uitzonderingsbepalingen van toepassing blijven.
2. Verlaging van de opheffingsnormen naar maximaal 175, 150 of 100 leerlingen. Waarbij de belangrijkste uitzonderingsbepalingen verdwijnen: gemiddelde schoolgrootte en laatste school van een richting/laatste openbare scholen.

Uitvoering van het eerste scenario zal volgens Dekker leiden tot substantieel hogere overheidsuitgaven. Door het handhaven van de uitzonderingsbepalingen zullen namelijk meer kleine scholen open blijven, die vervolgens aanspraak maken op de kleinescholentoeslag. Het hanteren van de opheffingsnorm van 100 leerlingen zou in 2021 bijvoorbeeld 26 miljoen euro aan extra kosten met zich meebrengen. Het verlagen van de opheffingsnormen en het tegelijkertijd schrappen van de uitzonderingen, de situatie in scenario 2, leidt weliswaar tot minder overheidsuitgaven, maar kan volgens de staatssecretaris ook leiden tot het stichten van meer scholen. Het is daarom lastig om aan te geven welke extra kosten dit scenario met zich meebrengen.

Dekker sluit zijn brief af met de conclusie dat de doelstelling van een stelsel dat kwalitatief, doelmatig, toegankelijk en divers is, alleen kan worden bereikt wanneer maatregelen in samenhang worden beschouwd. Een verlaging van de opheffingsnorm kan volgens hem dan ook alleen worden overwogen als daarbij ook de systematiek van bekostiging betrokken wordt.