Leerlingen met een lage sociaal-economische status (SES) hebben een grote inhaalslag gemaakt, schoolbesturen sturen meer op basisvaardigheden en kansrijk adviseren werpt zijn vruchten af. Dit en meer blijkt uit de Staat van het Onderwijs 2023. De PO-Raad is verheugd met dit nieuws, maar deelt ook de genoemde zorgen rondom rekenen en de kwaliteitszorg.   

Lichtpuntjes zijn verder dat de leervertraging bij begrijpend lezen is ingelopen en er landelijk weer zicht is op de referentieniveaus, nu ook in het gespecialiseerd onderwijs. 

De inspectie schrijft dat veruit de meeste scholen in sterke mate stimulans van hun bestuur ervaren om ambitieuze doelen te stellen voor taal en rekenen. Ook geven zij aan dat hun bestuur kritisch meedenkt en de behaalde resultaten regelmatig met hen bespreekt. Het rapport toont ook zorgen. Zo blijkt dat 28 procent van de 179 onderzochte besturen in het po en 39 procent van de achttien onderzochte besturen in het (v)so hun kwaliteitszorg onvoldoende op orde hebben. Deze resultaten zijn wegens het aangepast toezichtskader niet vergelijkbaar met voorgaande jaren. 

Schoolbesturen aan zet

De PO-Raad neemt de genoemde zorgen serieus. Freddy Weima, voorzitter PO-Raad: ,,In onze Strategische Agenda nemen we verantwoordelijkheid voor goed onderwijs voor ieder kind. Daar waar de kwaliteitszorg nog niet op orde is staat ons iets te doen. We werken hier de komende jaren met prioriteit aan.” 

Leden van de PO-Raad zijn hier al mee aan de slag. Zo werkt de Verenigingscommissie Onderwijskwaliteit onder andere aan het op orde krijgen van de kwaliteitszorg van besturen. Ook komt de Adviesgroep Basisvaardigheden op korte termijn met een advies voor bestuurders om de basisvaardigheden binnen hun schoolorganisatie te verstevigen en hier ambitieus in te zijn. 

Jasmijn Kester, voorzitter van de Verenigingscommissie Onderwijskwaliteit en bestuurder van Kind en Onderwijs Rotterdam: ,,Ik zie hier een belangrijke verantwoordelijkheid weggelegd voor mijzelf als bestuurder en voor onze vereniging om in gezamenlijkheid te werken aan een kwaliteitsagenda voor de invulling van onze maatschappelijke opdracht.” 

Professionaliteit besturen versterken

Met bestuurlijke visitaties, opleidingsaanbod via de PO-Academie en een reeds ingezet traject voor accreditatie van schoolbestuurders zet de PO-Raad zich in voor het versterken van de professionaliteit van schoolbesturen. De analyse uit de Staat biedt aanknopingspunten voor een aanscherping van deze aanpak. 

De Staat adresseert ook een belangrijke opdracht aan schoolorganisaties ten aanzien van hun financieel management. De inspectie adviseert schoolorganisaties meer beleidsrijk te begroten en gedurende de realisatie beter bij te sturen. Wanneer hierdoor bovenmatige reserves ontstaan, zou dit met meer urgentie afgebouwd moeten worden. De PO-Raad onderzoekt hoe zij leden hierbij kan ondersteunen. 

Inspectie ziet nog geen terughoudendheid rondom doelfinanciering

De PO-Raad onderstreept de bevindingen rondom bekostiging en doelfinanciering in de Staat van het Onderwijs. Zo benoemt de inspectie dat de overheid, naar advies van de Onderwijsraad, terughoudend dient te zijn met doelfinanciering via allerlei losse subsidies. De inspectie ziet hier in de praktijk nog weinig van terug en stelt vast dat het steeds ingewikkelder wordt om stabiel beleid te ontwikkelen en middelen doelmatig en efficiënt in te zetten. De inspectie is dan ook kritisch op dit punt en stelt dat de doelmatigheid op stelselniveau onvoldoende wordt gewaarborgd. Dit sluit aan op ons pleidooi voor minder doelfinanciering en meer ruimte voor schoolorganisaties om in samenspraak tussen bestuurders, schoolleiders en (G)MR, tot een juiste verdeling en inzet van middelen te komen. 

Kansengelijkheid

De PO-Raad zet zich al langer in voor een kansrijker stelsel en is verheugd met het positieve effect van kansrijk adviseren: maar liefst 80 procent van de leerlingen zit in het derde leerjaar nog op het bijgestelde niveau. Toch zijn er ook aandachtspunten vindt Astrid Brugman, lid van de Verenigingscommissie Onderwijskansen en lid CvB van OPSPOOR: ,,Kansengelijkheid vraagt om goede voorschoolse en vroegschoolse educatie voor álle kinderen. De bevinding van de inspectie dat er vaker te weinig voorschoolse kindplaatsen zijn in de stedelijke gebieden baart ons zorgen. Zeker nu de gratis kinderopvang uitgesteld is, terwijl dat een belangrijke stap is in de strijd tegen kansenongelijkheid.”  

Ook ziet de inspectie een sterke groei van het aantal nieuwkomers. In combinatie met het lerarentekort leidt dit ertoe dat steeds meer kinderen niet naar school kunnen. Een zorgelijke ontwikkeling, zeker nu er ook geen extra geld beschikbaar komt voor deze groep kwetsbare kinderen. De PO-Raad vindt dit, net als de overige bezuinigingen uit de voorjaarsnota onbegrijpelijk. 

Tot slot vindt de PO-Raad het opmerkelijk dat er met geen woord wordt gerept over onderwijshuisvesting. Dit terwijl goede en duurzame schoolgebouwen cruciaal zijn voor goed onderwijs. Ook valt de sectorvereniging op dat er slechts beperkt aandacht is voor digitalisering en de rol van de schoolleider. 

Gezamenlijke opgave

De PO-Raad onderschrijft de boodschap uit de Staat van het Onderwijs over het belang van samenwerking rondom onderwijskwaliteit, kansengelijkheid en goed toegeruste leraren. Politiek, gemeenten, leraren, schoolleiders en schoolbestuurders zijn samen aan zet voor goed onderwijs voor ieder kind.  

Meer lezen?

Download de Staat van het Onderwijs 2023 via de website van de inspectie.