Nieuws

Keuze voor nieuw leermiddel is complexe uitdaging voor scholen

 
Scholen die van plan zijn een nieuw leermiddel of methode aan te schaffen staan voor een complexe uitdaging. Om een goede keuze te kunnen maken is meer kennis nodig over de effectiviteit en kwaliteit van leermiddelen. Dat concluderen de onderzoekers van CLU in onderzoek dat zij in opdracht van de PO-Raad uitvoerden. De PO-Raad onderstreept deze conclusie. Zowel bij scholen als bij uitgeverijen/leveranciers liggen kansen om de kwaliteit en het keuzeproces van leermiddelen te verbeteren. 

Scholen zijn bij hun keuze voor leermiddelen afhankelijk van het aanbod van leermiddelen wat door marktpartijen wordt ontwikkeld. Dit aanbod sluit niet altijd aan bij behoeftes in het onderwijs. Tegelijkertijd verloopt het keuzeproces op scholen lang niet altijd doordacht. Ook schiet de kennis die nodig is om de kwaliteit van leermiddelen te beoordelen regelmatig tekort. Deze conclusies zijn te vinden in het vandaag door de PO-Raad gepubliceerde onderzoek naar het keuzeproces en de vraagarticulatie bij leermiddelen.  

Volgens vicevoorzitter van de PO-Raad Anko van Hoepen hebben het onderwijs en marktpartijen elkaar nodig om het keuzeproces en de kwaliteit van leermiddelen te verbeteren: “Leraren geven in het onderzoek duidelijk aan dat zij vinden dat er iets moet veranderen bij uitgeverijen, met name rondom de inhoud en flexibiliteit van leermiddelen. Maar ook het onderwijs zelf is aan zet. Hoe duidelijker we als onderwijs onze behoeftes op het gebied van leermiddelen formuleren, hoe eenvoudiger het wordt voor marktpartijen om hierop aan te sluiten en passende leermiddelen te ontwikkelen”. 
 

Download rapporten 
Deelrapport 1: Het keuzeproces (PDF) 
Deelrapport 2: Vraagarticulatie (PDF)


Keuzeproces vaak niet doordacht 

Centraal in het onderzoek staan zes scholen die gevolgd zijn tijdens hun keuzeproces om tot een nieuw leermiddel te komen. Een heldere visie op onderwijs is de basis om te komen tot een goede keuze voor een passend leermiddel, zo concluderen de onderzoekers. Bij veel van de gevolgde scholen was deze visie impliciet of speelde geen rol in het keuzeproces. Daarnaast bleek dat kennis over leermiddelen vaak te kort schiet, bijvoorbeeld over de kwaliteit van leermiddelen of vakdidactiek. Deze beperkte kennis maakt het ook lastig om gedurende het proces goede vragen te stellen aan uitgeverijen en leveranciers. 


Leermiddelen sluiten niet altijd aan bij behoeftes

Er zijn grote verschillen in behoeften en wensen die leraren hebben ten opzichte van leermiddelen. Dat blijkt uit het tweede deel van het onderzoek waarbij ruim 900 leraren en schoolleiders zijn bevraagd. Behoeftes verschillen bijvoorbeeld in de mix van digitale en papieren leermiddelen of het werken volgens een vaste methode versus zelf het curriculum vormgeven met verschillende leermiddelen en zelf ontwikkeld materiaal. In algemene zin lijken leerkrachten tevreden over de kwaliteit van leermiddelen, maar bij doorvragen geven zij aan zich toch zorgen te maken over bijvoorbeeld de overdadige vormgeving, de gebrekkige kwaliteit van leerteksten of de kwaliteit van digitale en adaptieve leermiddelen. 


Onderzoekers: Investeer in visievorming en professionalisering

De onderzoekers roepen op om meer te investeren in visie en kennis over leermiddelen in schoolteams. Professionalisering op het gebied van leermiddelen helpt scholen bij het inrichten van een goed keuzeproces. Ook draagt dit bij aan een gerichte vraag aan marktpartijen om hun aanbod beter af te stemmen op de behoeften en kwaliteitseisen van het onderwijs.
Het keuzeproces zelf is hiervoor een goed moment omdat het onderwerp dan actueel is en professionalisering direct leidt tot meer onderbouwde keuzes. Hoewel er verschillende tools (zie kader onderdaan) bestaan die scholen in dit proces kunnen ondersteunen is er volgens de onderzoekers ruimte voor verbetering van deze tools en ontwikkeling van aanvullende ondersteuning. 


Ondersteunende tools
Om scholen te ondersteunen in het maken van keuzes rondom leermiddelen zijn verschillende tools beschikbaar. Hieronder een selectie: 
Stappenplan leermiddelen (Kennisnet)
Keuzehulp Leermiddelencriteria, keuzetool (Kennisnet)  
Milk-light (CLU) 
Kieswijzer NT2 leermateriaal 


Goede leermiddelen en vaardige leraren

De onderzoeksresultaten vormen een goede onderbouwing voor het sectorale gesprek over de ontwikkeling en inzet van leermiddelen. Vaardige leraren die beschikken over goede leermiddelen zijn een belangrijke voorwaarde voor goed onderwijs. Om dit te bereiken zet de PO-Raad in op drie punten:
1)    Een sterk geactualiseerd curriculum is nodig; concretere leerdoelen zorgen ervoor dat uitgeverijen beter hun lesmethodes kunnen afstemmen op de kerndoelen en behoeftes in het onderwijs. 
2)    Er is meer publiek georganiseerde kennis nodig over curriculum(ontwikkeling), kwaliteit van leermiddelen en didactiek, zodat onderwijsorganisaties beter kunnen beoordelen wat werkt. 
3)    Een goede inzet van leermiddelen vraagt om een professioneel keuzeproces op basis van evidence-informed criteria in lijn met de visie van de school. 

Over het onderzoek
Om te achterhalen wat scholen nodig hebben om te komen tot de best passende leermiddelen voerde CLU Leermiddelen Adviescentrum een tweelingonderzoek uit naar het keuzeproces en de vraagarticulatie bij leermiddelen. Zes scholen werden intensief gevolgd en begeleid in hun keuzeproces. 640 Leraren en 240 schoolleiders vulden een vragenlijst in, daarnaast werden er 12 verdiepende interviews gehouden. 

Samen Slimmer PO
Gedurende het traject deelden de onderzoekers tussentijdse bevindingen op ons kennisplatform Samen Slimmer PO
vereenvoudiging bekostiging

Downloads

Leermiddelenonderzoek CLU deelrapport 1 Keuzeproces
PDF, 2.87 MB
Leermiddelenonderzoek CLU deelrapport 2 Vraagarticulatie
PDF, 1.79 MB

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten