Interview

Ondernemerschap als succesfactor van een ICT-lab

De innovatievraag van stichting Best Onderwijs heeft twee hoofddoelstellingen: haar ICT-lab, het Best Tech Lab, moet een vliegwieleffect hebben voor het verbeteren van digitale geletterdheid én bijdragen aan meer ondernemerschap bij leerlingen. Door de coronacrisis en door de inzichten die de projectleiders kregen moest het eerste doel flink bijgesteld worden. Qua ondernemerschap werden er echter grote stappen gezet, zowel bij leerlingen als bij de projectleiders. “We zijn trots op de resultaten die we hier bereikt hebben. En dit is pas het begin!” 

Het Best Tech Lab wordt gedraaid door veertien leerlingen van de zeven basisscholen van Best Onderwijs. Het onderscheidt zich van andere ontdeklabs doordat ondernemerschap en eigenaarschap er centraal staan. In de praktijk betekent dit dat leerlingen bij alles betrokken worden: van de aanschaf van nieuwe materialen tot aan het delen van hun kennis in hun eigen school of klas. Daarnaast is een doel van het Best Tech Lab dat een vliegwieleffect gecreëerd wordt naar de scholen toe: dat het bijdraagt aan beweging rondom het thema digitale geletterdheid.  

Doelen bijstellen door corona 

Koen de Lau en Michiel Jansen zijn leerkracht, iCoach en projectleider van de innovatievraag. Ze begonnen enthousiast, maar door de coronacrisis moesten ze al snel terugschakelen. De Lau: “Bij de start van de innovatievraag hadden we de ambitie om stappen te zetten met het ontwikkelen van een leerlijn digitale geletterdheid. Een ambitieus doel, maar door de coronacrisis moesten we een pas op de plaats maken. We hebben op dat moment besloten om onze doelen kleiner en SMART te maken, met focus op ondernemerschap, een van de kernwaarden van ons bestuur. Daardoor werd het overzichtelijker en concreter.” 

Jansen: “Ons oorspronkelijke doel was dat 50 klassen het Best Tech Lab zouden bezoeken tijdens de looptijd van de innovatievraag. Dat lukte helaas niet, maar ontevreden zijn we zeker niet: uiteindelijk hebben we 27 klassen - van groep 1 tot en met 8 en van al onze zeven scholen - kunnen ontvangen voor workshops. Toch heeft de coronacrisis behoorlijk wat impact gehad, omdat fysieke ontmoeting echt belangrijk is hier. Dat vinden we vooral jammer voor ‘onze ondernemers’, de veertien leerlingen die het lab runnen. Voorheen waren ze elke woensdag hier om zaken te ontwikkelen en te ontwerpen en die kennis namen ze mee naar de eigen groep. Dat is nu maar beperkt gelukt.” 

Nieuwe inzichten 

Toch lieten De Lau en Jansen het hoofd niet hangen. Sterker nog: de situatie zorgde juist voor nieuwe ideeën en inzichten. Jansen: “Vanwege corona maar ook vanwege de fysieke afstand tussen sommige van onze scholen zijn we anders gaan denken. Zo hebben we ons Best Tech Lab ook naar de scholen toegebracht. Dat is heel goed bevallen. Ook hebben we door corona geleerd dat we regelmatig stil mogen staan bij wat we bereikt hebben en dat we ook de kleine successen mogen vieren. Het helpt ons erg dat we binnen onze organisatie een sterk team van iCoaches hebben en dat we elkaar scherp houden en aanvullen. En doordat we de focus verlegd hebben naar ondernemerschap, zijn we daar zelf ook bewuster mee aan de slag gegaan en in gegroeid. Zo neemt Koen veel initiatief om samenwerkingspartners te benaderen en te netwerken. We zijn bijvoorbeeld gaan samenwerken met schoolbestuur Salto uit Eindhoven. Zelf merk ik dat ik creatiever ben gaan denken doordat de leerlingen in ons Best Tech Lab zulke mooie ideeën hebben.”   

Ondernemingszin

De term ‘ondernemerschap’ komt steeds terug, maar wat bedoelen De Lau en Jansen daar eigenlijk mee? De Lau: “Onze externe projectleider en een directeur vroegen ons wat ondernemerschap precies betekent. Het antwoord hebben wij niet zelf gegeven, maar in onze organisatie opgehaald; zo kon ik er meteen een onderzoek voor mijn Master Leren en Innoveren aan verbinden. Met een open vragenlijst aan onze collega iCoaches en alle directeuren ben ik gaan inventariseren wat zij zien als ondernemerschap. Daar kwamen vier belangrijke aspecten uit naar voren: creativiteit, initiatief nemen/durven, zelfsturing en het geven van verantwoordelijkheid. Ze komen samen in het begrip ‘ondernemingszin’, een term die door de Vlaamse Prof. Dr. Ferre Laevers al in 2004 geïntroduceerd werd. In het Best Tech Lab staat deze term centraal: we kijken steeds hoe we hier op de beste manier invulling aan kunnen geven.” 

Ondernemen in de praktijk 

Een prachtig voorbeeld daarvan is de aanschaf van een interactief digibord. Jansen: “We hebben leerlingen eerst laten bepalen welke wensen en eisen ze stellen aan zo’n bord. Vervolgens zijn ze naar Prowise gegaan om vragen te stellen. Prowise kwam officieel een offerte overhandigen die goed bestudeerd is. Dan kijken de leerlingen naar zaken als: wat is een offerte, wat staat erop, waar moet ik op letten etc. Vervolgens gingen ze onderhandelen met Prowise over de prijs. Dit zijn allemaal leermomenten voor de leerlingen. Ze vonden het spannend om contact op te nemen en te onderhandelen, maar ze hebben het gedaan en je ziet hoe ze daarvan groeien. Het bord staat inmiddels al lang klaar voor verzending, maar we wachten daarmee totdat de leerlingen weer fysiek hier zijn. Dan voelen ze dat het echt iets van hen is.” 

Ondernemingszin heeft ook letterlijk een plek in het Best Tech Lab, op de enorme graffiti-afbeelding op de muur. De Lau: “Dit idee ontstond tijdens een brainstorm met de leerlingen. Ze hadden al meegedacht over de meubels in ons lab, maar het ‘wow-gevoel’ ontbrak nog. Hun wensen waren om ondernemingszin en ‘het doorbreken van muren’ - wat ze met hun werkzaamheden continu doen in dit lab - ook echt fysiek te laten zien in ons lab. Ze dachten aan een superheld en ook het logo moest een plekje krijgen. Een kunstenaar vertaalde deze wensen naar het kunstwerk. De muur heeft ook een digitale component, door de QR-codes die erop zitten. Als je die scant, zie je filmpjes van interviews met inspirerende ondernemers, zoals met de directeur van Prowise en de eigenaar van de lokale supermarkt, die hun visie op ondernemerschap vertellen. Onze eigen leerlingen zijn betrokken bij het maken van die filmpjes. Klassen die op bezoek komen kunnen ook leren van de verhalen. En doordat we filmpjes met verhalen van ondernemers blijven toevoegen, zorgen we voor een duurzaam effect.” 

Externe video URL

Misverstanden 

Voor De Lau en Jansen is overduidelijk wat de meerwaarde van het Best Tech Lab is voor de leerlingen die er – als er geen sprake is van coronamaatregelen – wekelijks komen. Maar binnen de organisatie is dit nog niet overal het geval. Jansen: “Als een leerling op woensdagochtend hier is en iets later in de reguliere taal- of rekenles verschijnt, is dat voor sommige leerkrachten moeilijk. Terwijl de leerling in die tijd hier ontzettend veel geleerd heeft dat óók raakt aan rekenen, taal of begrijpend lezen, zoals bijvoorbeeld het lezen van de offerte. Het is aan ons, samen met onze collega iCoaches, directeuren en besturen om dit beter uit te leggen aan collega’s. Een ander misverstand is dat het Best Tech Lab een soort plusklas is. Dat is zeker niet het geval; we zoeken juist naar kwaliteit in de breedste zin. Alle leerlingen, ongeacht niveau, krijgen hier kansen. We hebben hier een leerling gehad die in de eigen klas moeilijk tot zijn recht kwam, maar die hier volledig opbloeide, zowel cognitief als sociaal-emotioneel.” 

Niet overtuigen, maar faciliteren 

Niet alleen bij leerkrachten, maar ook bij directeuren is er nog winst te behalen. De Lau leerde dat het goed is om hiervoor zijn eigen tempo bij te stellen. “Ik had gehoopt dat de olievlek rondom de leerlijn digitale geletterdheid al snel zou ontstaan. Maar veel directeuren zien het Best Tech Lab vooral als een plek om op bezoek te komen en waar leerlingen geënthousiasmeerd worden. Dat gaf mij het inzicht dat we de directeuren stap voor stap moeten meenemen en steeds laten zien wat onze visie is. Wat we ook geleerd hebben is dat het niet werkt als wij vanuit ons eigen enthousiasme proberen iedereen te overtuigen. Daarom hebben we er bij de tussentijdse evaluatie met het MT er bewust voor gekozen om de vraag te stellen: “Wat heb jij als directeur van ons nodig?” Daar kunnen wij bij faciliteren. En nu de innovatievraag eindigt, vragen we de directeuren hoe het Best Tech Lab kan ondersteunen bij werken aan het speerpunt digitale geletterdheid uit het nieuwe koersplan van Best Onderwijs. Dit is echt een proces van een aantal jaren.” 

Stevig vooruit 

De Lau en Jansen bruisen van de energie en ideeën en zien uit naar de komende periode. Jansen: “Inmiddels is de sollicitatieprocedure gestart voor leerlingen uit groep 7. Zij starten na de meivakantie en worden dan tot de zomervakantie ingewerkt door de huidige veertien ‘ondernemers’ van ons lab. We starten na de zomervakantie niet alleen met nieuwe groep 8 leerlingen, maar ook met leerlingen uit groep 7. In totaal hebben we dan dus achtentwintig Best Tech Lab ondernemers in plaats van veertien, zodat we de continuïteit waarborgen, onze lessen didactisch kunnen versterken en meer aan lange termijn doelen kunnen werken. Ook hopen we dat we de samenwerking met studenten van Fontys snel weer op kunnen pakken. En de komende jaren blijven we natuurlijk werken met ondernemingszin aan onze ambities!” 

Het Best Tech Lab heeft van haar graffiti-wand ook een online versie gemaakt. Hierop vind je tips, filmpjes en de wijze lessen uit de innovatievraag. Ook is er een lesbrief ondernemen ontwikkeld die vrij te gebruiken is. Deze sluit aan bij de leerlijn creatieve vaardigheden én bij digitale geletterdheid.  

Op de hoogte blijven over het Best Tech Lab? Dat kan via hun Facebookpagina

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten