Nieuws

Interview Jantiena Bakker: ‘Je hoeft geen onderzoeker te zijn om antwoord te krijgen op je eigen vragen’

Ooit gestart als onderzoeker, maar met haar onderwijshart is ze steeds dichterbij de praktijk gaan werken. Tot voor kort stond ze met haar voeten in de klei als schoolleider. De PO-Raad sprak met Jantiena Bakker, lid van de Kennisbenuttingsraad van het NRO. Deze raad heeft als opdracht om te stimuleren dat kennis uit onderwijsonderzoek gedeeld en toegepast wordt. 

,,Het beeld dat veel mensen van onderzoek hebben is dat het moeilijk is, lang duurt en op de plank belandt. Ik vind dat onderzoek altijd aan de praktijk verbonden moet zijn’’, zo trapt Jantiena Bakker af. Ook verwijst Bakker naar haar eigen loopbaan: ,,Toen ik nog als onderzoeker aan grote onderzoeksprojecten werkte miste ik de verbinding met de praktijk. Om meer impact te hebben op het onderwijs maakte ik de switch naar praktijkgericht onderzoek.’’

Het bleef kriebelen

,,Vervolgens ben ik scholen gaan leren om zelf onderzoek te doen. Je hoeft namelijk geen onderzoeker te zijn om antwoord te krijgen op je eigen vragen. Maar na een tijdje bleef het kriebelen, dus ben ik mij gaan oriënteren op een baan als schoolleider. Ik koos bewust voor primair onderwijs, omdat de slagkracht daar het grootste is. Je hoeft niet langs allerlei lagen in de organisatie. En dit heb ik, tot voor kort vier jaar mogen doen.’’  

Mijn achtergrond paste bij de ambitie van het team om een academische opleidingsschool te worden. Ook waren wij al gestart met het ontwerpen van ons eigen onderwijs, in plaats van afhankelijk te zijn van de methodes van uitgeverijen. Maar als je dan je eigen onderwijs, vanuit kernconcepten ontwerpt, hoe hou je dan de kwaliteit in de gaten en hoe weet je wat effectief is? Dit is lastiger dan wanneer je de methode volgt, dan kun je meer uit de literatuur halen.’’ 

Een praktijkvoorbeeld

,,Zo bleken de cijfers voor technisch lezen in groep drie al jaren te laag, terwijl er in groep twee mooie resultaten geboekt werden. De leerlingen stroomden allemaal op een goed niveau uit en ook de ouders waren voornamelijk hoogopgeleid. Er waren al verschillende interventies toegepast, maar toch bleef er een dip in de ontwikkeling bij de leerlingen uit groep drie.’’ In een onderzoekskring zijn we met dit vraagstuk aan de slag gegaan. Hoort dit bij ons onderwijsconcept of zijn er nog interventies die gepleegd kunnen worden? Uiteindelijk kwamen we erachter, dat onze interventies in groep drie, eigenlijk in groep twee toegepast hadden moeten worden. Terugkijkend realiseerden we ons dat we, ondanks het stellen van kritische vragen, te snel naar de oplossing waren gegaan.’’ 

Kritische houding 

Bakker begrijpt de uitdaging voor onderwijsprofessionals: ,,Veel heeft te maken met de veranderkundige kant. Hoe ga je om met de beschikbare kennis en met onderzoekers die elkaar tegenspreken? En bovenal: hoe zorg je dat het hele team er ook daadwerkelijk mee aan de slag kan? Het is belangrijk om constant kritisch te blijven kijken naar je bronnen. Onderzoek doen begint bij de vraag: waarom doen we de dingen die we doen? En dan niet omdat we dit zo gewend zijn maar dat je echt kan onderbouwen wat je doel-middel redenering achter je acties is.’’

Laat professionals het oneens zijn 

Ook gelooft Bakker in de kracht van diversiteit. ,,In onze onderzoekskringen waren er zowel startende academische leraren als leraren met veel ervaring vertegenwoordigd. Een perfecte combinatie, want de academische leraren brachten recente inzichten uit de wetenschap in, terwijl de leraren met veel vlieguren juist weer boven de stof stonden.  Zo konden ze elkaar iets brengen. Mijn tip: zet vooral verschillende type professionals bij elkaar, laat ze het maar oneens zijn, dat komt ten goede aan de kwaliteit.’’  

Zorg voor een lerend systeem binnen de school

Hoe kunnen schoolleiders een onderzoekende cultuur tot bloei laten komen? ,,Dat begint bij een onderzoekende houding. Wanneer een school rode cijfers laat zien is het belangrijk om eerst op zoek te gaan naar een verklaring in plaats van een oplossing. 
Ook schoolbestuurders kunnen vanuit hun rol de ontwikkeling van een onderzoekende cultuur stimuleren. Bijvoorbeeld door aandacht te vragen voor de doel-middel-redenering achter de onderwijsinterventies. Daarnaast is het belangrijk dat er een lerend systeem binnen de stichting aanwezig is, als je het proces op orde hebt, dan volgen de resultaten vanzelf. ‘Eerst de basis op orde krijgen’ is volgens Bakker dan ook een omgekeerde beredenering. ,,Om je basis op orde te krijgen zul je juist een professionele leercultuur moeten creëren, en daar maakt onderzoeksmatig werken onderdeel van uit.’’

Ben jij schoolbestuurder in het primair onderwijs en wil je het delen en benutten van wetenschappelijke kennis binnen jouw scholen stimuleren? Heb je behoefte aan kennis en handvatten om een onderzoekende cultuur te creëren? Meld je dan aan voor de tweede leergang Onderzoeksmatig Besturen.  

Verkiezingsinbreng PO-Raad

Ook in haar verkiezingsinbreng pleit de PO-Raad voor investeringen in kennisontwikkeling en -deling. Gericht onderzoek genereert kennis over wat ‘werkt en niet werkt’ in het onderwijs, zodat dit effectief kan worden toegepast.

Over Jantiena Bakker
Jantiena Bakker heeft vier jaar als schoolleider bij Xpect Primair gewerkt en is nu voor een jaar gedetacheerd als projectleider nieuwe organisatiestructuur op een school in het voortgezet onderwijs. 

Over de Kennisbenuttingsraad
In ‘Lerend onderwijs voor een lerend Nederland’ pleitten de PO-Raad, VO-raad, MBO Raad, de Vereniging Hogescholen en de VSNU voor meer aandacht voor het ontsluiten van bestaande kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Het NRO heeft deze uitdaging opgepakt en hiervoor een Kennisbenuttingsraad in het leven geroepen. Eerder spraken we al met voorzitter Ingrid de Bonth. De komende periode zal de PO-Raad regelmatig aandacht besteden aan de activiteiten van de Kennisbenuttingsraad en haar leden. Bekijk de samenstelling van de Kennisbenuttingsraad.  


 

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten