Basisschool Het Christal wil de brede ontwikkeling van leerlingen beter monitoren en zichtbaar maken. Waar de ontwikkeling van kleuters goed werd gevolgd met kijkobservaties op meerdere ontwikkelingslijnen, bevatte het schoolrapport vanaf groep drie vooral cijfers voor de taal- en rekenvakken. Slechts een klein deel ging over gedrag, de sociaal-emotionele ontwikkeling, creatieve vakken en gym en deze werden alleen met een O, V of G’tje beoordeeld. Dat vond te school te beperkt. 

Daarom wilde de school de inzet van een digitaal portfolio onderzoeken. Een digitaal portfolio biedt inzicht en kan zorgen voor eigenaarschap bij leerlingen en ouders. Wat zijn de mogelijkheden? En hoe pak je dit veranderproces aan? Dat was het onderwerp van de innovatievraag die de school in 2020 indiende. 

Onderwijs met de Bijbel als basis 
Bij de behoefte aan een goed portfolio, speelt de signatuur van de school een belangrijke rol. Basisschool het Christal is een van de 26 LEV-WN-scholen die in het westen van het land onderwijs geven met de Bijbel als basis. LEV staat voor Liefde En Vertrouwen en de leus van het schoolbestuur is ‘Geloof in ontwikkeling’.

Dit past volgens schoolleider en projectleider Vincent Verkuil helemaal bij deze innovatievraag. “Als je christelijk bent, dan geloof je dat kinderen uniek zijn en gemaakt zijn met ieder een eigen talent. Ook zien wij het als onze taak hen te helpen om hun talenten te ontwikkelen.” Op de gevel van de school staat dan ook ‘Groeien, geloven, stralen’. “Wij willen alle kinderen écht zien en we willen dat ze trots zijn op hun ontwikkelingen. Het nieuwe portfolio gaat ons helpen om de transitie te maken van leerstofgericht- naar kindgericht onderwijs.” 

Vanuit de wens om de brede ontwikkeling van leerlingen beter te monitoren en zichtbaar maken, ging Basisschool Het Christal op zoek naar een digitaal portfolio als monitor- en rapportagemiddel.  

Wat leverde die zoektocht op? 

1. Het team heeft nu een goed beeld van wat het werken met een digitaal portfolio moet opleveren voor Het Christal en hoe dit bijdraagt aan de transitie van leerstofgericht naar kindgericht onderwijs. 

2. Een gedegen proces en eigen onderzoek leidde tot een concrete set van eisen voor een monitoring- en rapportagetool die recht doet aan het complete kind. 

3. De school ontwikkelde een keuzehulp waar elke school die wil gaan werken met een digitaal portfolio gebruik van kan maken, inclusief literatuurstudie en marktverkenning. 

4. Er is een nieuwe werkgroep op bestuursniveau samengesteld die zich bezighoudt met het vraagstuk hoe scholen zicht gaan geven op de brede ontwikkeling van kinderen. In deze werkgroep krijgen ook de opbrengsten van dit traject een plek. 

Tips  

• Ga op zoek naar de vraag achter de vraag voordat je je verliest in het aanbod van digitale portfolio’s. Stel eerst vast waarom je een digitaal portfolio wil en hoe dit kan bijdragen aan de ambities van de school. 

• Maak gebruik van de digifoliowijzer om de ontwerpeisen voor een digitaal portfolio scherp te krijgen. 

• Laat de implementatie van een digitaal portfolio hand in hand gaan met de ontwikkeling van een schoolcultuur die erop gericht is dat kinderen zelf aan de slag te laten gaan met hun ontwikkeling.  

Wil je sparren over dit onderwerp? 
Neem dan contact op met Vincent Verkuil, directeur op Basisschool Het Christal.  

Het doel van de innovatievraag was helder: een digitaal portfolio dat recht doet aan het complete kind, waarin zijn brede ontwikkeling centraal staat. 

Van visie naar ontwerpeisen 
Om erachter te komen welk monitor- en rapportagemiddel het best past bij de school, moet je goed kunnen verwoorden wat je er precies van verwacht. Directeur Vincent Verkuil: “Dat begint met de visie op onderwijs die vertaald moet worden naar ontwerpeisen voor een digitaal portfolio, en pas dan ga je kijken  welke aanbieder daaraan kan voldoen. De meeste aanbieders leveren maatwerk, dus daarom is het zo belangrijk om je eigen wensen helder te hebben.”  

Toolkit Kennisnet en literatuurstudie 
De procesbegeleider van de innovatievraag wees Verkuil op de toolkit Verkenning Digitaal Portfolio van Kennisnet. Het team van Het Christal ging ermee aan de slag. De eerste stap was het bepalen van ‘de lens’. Verkuil: “In deze stap beantwoord je vragen over wat je met het portfolio wil bereiken en vooral ook waaróm. Het doorlopen van de toolkit is een goed begin, maar ik miste wel een aantal onderdelen. Zoals een overzicht van de spelers op de markt en hoe je de vertaling maakt naar ontwerpeisen.” 

Daarom zette de school zelf de verschillende aanbieders op een rij. Ook deed het team een literatuurstudie, om vragen als ‘Wat verstaan we onder een portfolio’, ‘Welk type portfolio’s zijn er’ en ‘Hoe gebruik je een portfolio’ te beantwoorden.  

MoSCoW  
De volgende stap was het verder aanscherpen en bepalen waaraan het portfolio in ieder geval moest voldoen. LEV-WN gebruikte hier de MoSCoW-methode voor. Verkuil: “Als je de o’s uit Moscow haalt, blijven de letters M, S, C en W over. Die staan voor must haves, should haves, could haves en won’t haves. Met digitale post-its hebben we bepaald welke functionaliteiten er absoluut in ons portfolio moeten zitten. Dat hebben we voor ouders, leerlingen en leraren in kaart gebracht.” 

“Toen we dat eenmaal helder hadden, konden we gericht op zoek naar een aanbieder. Het team is nog in gesprek met twee partijen  en beslist op korte termijn met wie  ze gaan werken.” 

Keuzehulp: digifoliowijzer  
Verkuil wil zijn proces graag delen met de sector, zodat andere scholen er ook iets aan hebben. Hij ontwikkelde de digifoliowijzer, een webapp waarmee scholen stap voor stap toe kunnen werken naar hun eisenpakket ten aanzien van een digitaal portfolio.  

Verkuil licht toe: “Eerst denk je na over de visie. De tool bevat een aantal downloads die daarbij kunnen helpen. We hebben de uitkomsten van onze literatuurstudie toegevoegd en er zit een marktoverzicht in. Na het beantwoorden van een aantal cruciale vragen en dilemma’s krijg je een duidelijk overzicht van de gewenste accenten op je school. Als je alle vragen hebt beantwoord, kun je een pdf downloaden met jouw set van eisen. En daar kun je dan mee naar een willekeurige aanbieder.” 

Samen  
De school heeft veel aandacht besteed aan het betrekken van leerlingen, leraren en ouders bij het proces. Bij de innovatievraag/interventies werd het netwerk van OICT’ers (onderwijskundig ICT’ers) en andere schoolleiders van LEV-WN volop betrokken. Deze onderwijsinhoudelijke netwerken zijn erg succesvol voor de samenwerking binnen de organisatie.   

Constante aandacht 
Voor Verkuil en zijn team breekt na de keuze voor het portfolio een nieuwe fase aan. Verkuil: “We moeten niet alleen het portfolio inrichten, maar er ook voor zorgen dat de nieuwe manier van kijken gaat leven bij leraren, leerlingen en ouders. We willen op een andere manier naar kinderen en hun ontwikkeling kijken, én we willen dat kinderen meer eigenaar worden van hun eigen leerproces. Daar is meer voor nodig dan alleen een digitaal portfolio.”