Anko van Hoepen: Koken met de PO-Raad

In de nacht van de leraar, 4 oktober, volgde ik een kookworkshop met vier hobbykoks uit het onderwijs. Met een leraar, een opleider en een student maakten we een toetjesdiner om van te watertanden. En tijdens het smelten van de chocola en opspuiten van de macarons ontstonden schitterende en interessante gesprekken over - hoe kan het ook anders - het beroep leraar.

Met de acties voor meer salaris en minder werkdruk een dag later in het achterhoofd, vertelde de student uit Leiden me over de opleiding die ze volgde. In deeltijd, want ze had al een hbo-diploma op zak en een baan en wilde naast haar studie blijven werken. In Leiden werd de opleiding volledig op haar afgestemd, op haar kennis, ervaring die ze al had opgedaan, op haar werktijden. Een opleiding op maat dus die haar paste als een handschoen.

Zij-instromen en deeltijd opleiding

In de strijd tegen het lerarentekort kunnen dergelijke opleidingen een belangrijke bijdrage leveren. (Ik herhaal de cijfers hier nog maar even: doen we niets, dan stevenen we in 2020 af op een tekort van vierduizend fulltime leraren. In 2025 is dat aantal opgelopen tot tienduizend. Nu al is het tekort in diverse regio’s merkbaar.) Door deeltijd- en zij-instroom-opleidingen toegankelijker te maken, kunnen we én meer mensen opleiden tot leraar, én andere mensen met nieuwe kennis en ervaringen de scholen binnenhalen. Belangrijk, want het vraagstuk van het lerarentekort is zoveel meer dan een vraag om alleen grotere aantallen. Het gaat óók om de kwaliteit en om meer diversiteit in de lerarenteams.

Het vraagstuk van het lerarentekort is zoveel meer dan een vraag om alleen grotere aantallen. Het gaat óók om de kwaliteit en om meer diversiteit in de lerarenteams

Vier zaken kunnen hier sowieso aan bijdragen. Er is nog het nodige te winnen in het beter laten aansluiten van opleiding met praktijk. Ik hoor te vaak dat pas afgestudeerde leraren de kloof tussen studentenbank en klas te groot vinden. Veel startende leraren vallen al binnen een aantal jaren uit. Daarom is het zo belangrijk dat opleidingen en scholen samenwerken aan een passend curriculum. Het schoolbestuur is als het ware mede-opleider, en dus medeverantwoordelijk hiervoor. De PO-Raad wil besturen ondersteunen om hierover met opleidingen in gesprek te gaan.

Een dichte deur

Kansen zie ik ook in het meer flexibel maken van de studies, zoals in Leiden, zodat de drempel om leraar te worden lager wordt voor wie al een opleiding achter de rug heeft of al aan het werk is. Het zou goed zijn daarnaast ook de opleidingskosten voor zij-instroom te verlagen, zoals de regering voor Pabostudenten al wil regelen. Een zij-instroomopleiding is ‘onbekostigd’ en wordt niet zoals ‘gewone’ studies voor een groot deel door de overheid gefinancierd. Opleidingen hanteren daarom vaak flinke tarieven, kosten die vrijwel altijd door het schoolbestuur wordt gedragen. Dat bestuur kan hiervoor dan wel subsidie aanvragen, het moet er altijd nog duizenden euro’s op toeleggen. In de totale subsidiepot zit dit jaar 800.000 euro waarmee slechts veertig zij-instromers een opleiding kunnen volgen. Jammer, want het animo is veel groter. Verhoog dus niet alleen de subsidie, vergroot ook die subsidiepot, luidt mijn pleidooi. Nu worden scholen en hun besturen ontmoedigd om zij-instromers aan te nemen en gooien we de deur dicht voor goede leraren in spé.

In de totale subsidiepot zit dit jaar 800.000 euro waarmee slechts veertig zij-instromers een opleiding kunnen volgen. Jammer, want het animo is veel groter.

Met een nieuw kabinet dat het woord lerarentekort geen enkele keer noemt in het regeerakkoord, is het belangrijk dat het onderwijsveld het probleem ieder geval zelf op de agenda houdt. Maar het onderwijs kan het niet alleen oplossen en heeft de overheid hard nodig. Meer salaris, minder werkdruk zijn niet de enige oplossingen waarin het kabinet een belangrijke rol heeft. Dat geldt ook voor de oproep om zij-instroom en deeltijd aantrekkelijker te maken. Wat dat betreft is het lerarentekort oplossen, net als met koken. Van één ingrediënt maak je geen maaltijd, daar is meer voor nodig. En met de juiste bereiding en alle smaken in balans smaakt het voortreffelijk.