Anko van Hoepen: 'Van eindtoets naar doorstroomtoets'
De harde overgang tussen het primair en voortgezet onderwijs zoals die er nu is, zet veel kinderen op een achterstand. Zij dreigen tussen wal en schip te raken en kunnen hun potentieel niet ten volle benutten en dat doet pijn. Eerder was de PO-Raad voorstander van het verschuiven van de eindtoets naar het einde van het jaar, hiermee werd het schooladvies leidend. Het leidende karakter van het schooladvies moet wat ons betreft gehandhaafd blijven, alleen moeten we onder ogen zien dat niet alle kinderen van het huidige systeem profiteren. Als je ouders niet zo mondig zijn, is de kans kleiner dat het schooladvies wordt bijgesteld, mocht de eindtoets hoger uitvallen dan het schooladvies. Dat dit kansenongelijkheid oplevert, kan nooit de bedoeling zijn.
Problemen die er nu zijn rondom de overgang van het po naar het vo zijn niet zomaar opgelost. Tot die tijd moeten we de kinderen van nu wel optimale kansen bieden
Het is belangrijk dat het schooladvies leidend blijft, maar het moet wel verder worden versterkt. Dat hebben de leden van de PO-Raad besloten tijdens de algemene ledenvergadering in november. De problemen die er nu zijn rondom de overgang van het po naar het vo zijn niet zomaar opgelost. Tot die tijd moeten we de kinderen van nu wel optimale kansen bieden. Een professionele sector sluit daar zijn ogen niet voor, wacht niet af, maar zet alvast een stap vooruit. De PO-Raad denkt daarom dat het goed is om de eindtoets naar voren te schuiven en onderdeel te maken van het schooladvies.
Röntgenfoto
We zijn niet zomaar tot dit inzicht gekomen. In aanloop naar de evaluatie van de eindtoets in 2019 zijn we in gesprek gegaan met de sector: leraren, ouders, schoolleiders, schoolbestuurders en wetenschappers. In verschillende sessies zijn we het gesprek aangegaan over wat er op korte termijn aangepast moet worden: de eindtoets moet onderdeel worden van het schooladvies en de professionals binnen de school moeten daarbij centraal staan. Het is toch eeuwig zonde dat je als basisschool niet alle middelen kunt gebruiken om tot een goed en evenwichtig schooladvies te kunnen komen?
Een echte professional gebruikt alle tools die er zijn om tot een professioneel oordeel te komen
Stel dat je last van je been hebt. Je arts geeft aan dat je been overstrekt is. Rust houden is de oplossing. De arts kent je al langer omdat je intensief sport en je daardoor wel vaker blessures hebt. Ondanks dat je wat rustiger aandoet blijf je last houden van je been. De arts laat een röntgenfoto maken. Vervolgens blijkt het op die foto toch wat ernstiger te zijn met je been dan eerst werd gedacht. Zoals een arts gebruik maakt van de foto om je behandeling te verbeteren, helpt de eindtoets om het schooladvies beter te maken.
Een echte professional gebruikt alle tools die er zijn om te komen tot een professioneel oordeel. De eindtoets is niet leidend, maar mag je wel helpen in je advies. Niet om leerlingen te beoordelen, maar om het proces waarmee het schooladvies tot stand komt, te verbeteren. Een zo hoog mogelijke toetsscore is immers niet het belangrijkste, maar het best passende schooladvies wél. Al zullen zowel schooladvies als eindtoets nooit één-op-één-voorspellers zijn van hoe een kind later presteert. Zij bieden een startadvies, geen eindexamenadvies, laat staan een carrièreadvies.
Evaluatie eindtoets
Minister Slob (Onderwijs) loopt in zijn brief aan de Tweede Kamer al een stukje vooruit op de evaluatie van de eindtoets in 2019. Hij noemt daarbij veel thema’s die voor ons ook van groot belang zijn. Zo omarmt minister Slob de verschillende eindtoetsen en de keuzevrijheid van scholen. Wel moet er gewerkt worden aan de vergelijkbaarheid van de toetsen. In de brief werd ook duidelijk dat de adaptieve centrale eindtoets voor het komende schooljaar niet beschikbaar is. De komst van een adaptieve eindtoets was een fantastische ontwikkeling omdat leerlingen hierdoor een toets kunnen maken op hun eigen niveau. Dat de adaptieve eindtoets dit jaar niet ingezet kan worden vind ik een gemiste kans.
Wat is onze langetermijnvisie als het gaat om de eindtoets? De eindtoets moet ingezet worden als doorstroomtoets.
Naast onze ideeën over de aanpassingen rondom de eindtoets die op de korte termijn kunnen worden gedaan, hebben we er als sector vooral voor gekozen om verder te kijken dan dat. Wat is onze langetermijnvisie als het gaat om de eindtoets? Die richt zich op meer flexibiliteit rondom de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. De eindtoets moet ingezet worden als doorstroomtoets en daarnaast zijn doorlopende leerlijnen en brede brugklassen nodig. Ook pleiten PO-Raad en VO-raad samen voor één Wet funderend onderwijs waardoor leerlingen examen kunnen doen in vakken op verschillende niveaus.
Dit is ook een antwoord op het verschil in kansengelijkheid tussen jongens en meisjes die het Centraal Bureau voor de Statistiek vandaag constateerde. Dit verschil bevestigt de noodzaak dat leerlingen onderwijs meer op maat kunnen volgen, dat het systeem minder star wordt.
Laten we de komende tijd met elkaar verder praten wat de stip op de horizon is als het gaat om de overgang van het primair naar voortgezet onderwijs. Maar laten we nu alvast de eerste stappen zetten: de eindtoets eerder in het jaar afnemen en onderdeel maken van het schooladvies. Zo helpt de toets bij het vormen van een objectief professioneel oordeel waarvan alle leerlingen profiteren.
