Blog

Anko van Hoepen: ‘Autonomie en verantwoording horen bij elkaar’

Twee jaar geleden was ik nog geen vicevoorzitter van de PO-Raad, maar schoolbestuurder in Zeeland. Naar aanleiding van de brief over verantwoording van ministers Van Engelshoven en Slob zette ik eens op een rijtje wat ons schoolbestuur deed aan verantwoording. En ik ken talloze voorbeelden van schoolbesturen in het primair onderwijs die goed bezig zijn op dit gebied. Een schoolbestuurder die elke dag weer opstaat om het beste te doen voor de leerlingen en schoolteams op de scholen moet zich na het lezen van deze brief wel even achter de oren krabben. Toch moeten we het als sector (en daarmee bedoel ik alle schoolbesturen) op het gebied van verantwoording écht nog beter doen: beleidsrijk begroten, het gesprek aangaan met de omgeving van de scholen over de gemaakte keuzes, jaarverslagen online publiceren, Vensters vullen en daarmee de cijfers duiden en financiële gegevens van de hele sector inzichtelijk maken.

De Onderwijsraad gaf aan dat lumpsum de beste bekostigingssystematiek is
voor het Nederlandse onderwijssysteem

Als sector moeten we aan de slag met de aanbevelingen uit het advies van de Onderwijsraad Inzicht in en verantwoording van onderwijsgelden. De Onderwijsraad gaf aan dat lumpsum de beste bekostigingssystematiek is voor het Nederlandse onderwijssysteem en concludeerde dat daar stevige verantwoording bij past. We moeten meer inzicht geven in welke keuzes we maken als schoolbesturen. Ook moeten we uitleggen aan onze omgeving hoe het precies zit met reserves en overhead. Geld oppotten als schoolbestuur is niet goed. Heb je als schoolbestuur toch een wat hogere reserve dan gemiddeld? Als het geld gereserveerd is om uitgaven te doen voor groot onderhoud of om risico’s op personeelsgebied op te kunnen vangen, is het prima uit te leggen.

Is de overhead gestegen doordat je als bestuurskantoor meer zelf ging doen in plaats van alles uit te besteden aan een administratiekantoor? Leg dan uit dat dit voortkwam uit behoefte van scholen zelf om de kennis binnen het schoolbestuur zelf te hebben. Bovendien is dit veel efficiënter en goedkoper. Mijn schoolbestuur nam bijvoorbeeld een medewerker in dienst op het gebied van onderwijshuisvesting. De overhead van ons schoolbestuur steeg, maar de kosten voor het inhuren van een externe expert zijn veel hoger. Deze medewerker verdiende de investering trouwens dubbel en dwars terug bij aanbestedingen en door slim te onderhandelen.

Het verhaal vertellen bij de cijfers is juist daarom zo belangrijk. Veel schoolbesturen gaan het gesprek aan met schoolteams en ouders als het gaat om het jaarverslag, strategische beleidsplannen en de begroting. Ons schoolbestuur organiseerde bijvoorbeeld sessies op scholen met leraren, schoolleiders en ouders om hen te vragen wat er in de strategische agenda moest komen. Met de strategische agenda op zak stelden we vervolgens de begroting en vierjarenplannen op. Ook organiseerde we avonden waarin verantwoording centraal stond voor gemeenteraadsleden, wethouders, kinderopvang en andere belangstellenden. Ik ken veel voorbeelden van schoolbesturen in onze sector die sterk inzetten op wat wij de horizontale dialoog noemen: door te praten met de directe belanghebbenden van de school kunnen we de onderwijskwaliteit verder versterken.

We moeten werken aan meer inzicht en transparantie
over de publieke middelen waar we als sector mee werken

De balans in de brief van de ministers is wat mij betreft wel wat zoek. Ook al doet de brief anders vermoeden, de wil om te verantwoorden, is er zeker. Laten we als schoolbestuurders de voorstellen uit de brief oppakken: we moeten werken aan meer inzicht en transparantie over de publieke middelen waar we als sector mee werken. Tijdens de regiobijeenkomsten zijn we al in gesprek gegaan over plannen voor de vereenvoudiging van de bekostiging, waarmee we beter financieel kunnen plannen. En zoals schoolbestuurder Edith van Montfoort schreef op twitter: ‘Vereenvoudiging van de bekostiging…wat zou dat mooi zijn, zodat we inderdaad met alle belanghebbenden gewoon inhoudelijk kunnen spreken over een deugdelijke inzet van middelen.’ Ik kijk er naar uit om tijdens de Algemene Ledenvergadering in november verder te praten over hoe we als vereniging verdere stappen gaan zetten om de verantwoording te versterken.