De centen van de sector

Het primair onderwijs wordt bekostigd door de overheid. Hiermee is in totaal een bedrag van €11 miljard gemoeid. Een fors bedrag, maar het primair onderwijs is met circa 1,5 miljoen leerlingen, ongeveer 6700 scholen en 126.000 fte aan personeel dan ook de grootste onderwijssector. De wet van de grote getallen is er van kracht. Kleine percentages tellen snel op tot forse bedragen. Andersom geldt dat forse totaalbedragen per school of per leerling al snel weinig voorstellen. Om van betekenis te kunnen zijn, is in het primair onderwijs dus veel geld nodig.

Als je kijkt naar alle kosten van het primair onderwijs op de begroting 2022 van het ministerie van OCW, (excl. apparaatskosten OCW), dan kom je uit op een bedrag van €9.100 per leerling in 2022. In deze berekening zitten echter ook geldstromen die niet naar schoolbesturen gaan. Denk hierbij aan bekostiging Nederlands onderwijs in het buitenland, humanistisch vormingsonderwijs en de onderwijsachterstandsmiddelen die gemeenten ontvangen.

De bekostiging die daadwerkelijk naar schoolbesturen gaat, is in 2022 €8.600. Hier is echter ook de volledige bekostiging van samenwerkingsverbanden in het po, speciaal basisonderwijs en zware ondersteuning in het po en vo in verwerkt. Hier valt ook het vso onder, aangezien deze bekostigd wordt vanuit het primair onderwijs op de begroting van het ministerie van OCW. Zonder de ondersteuningsbekostiging komt het bedrag per leerling uit op circa €7.200 per leerling.

Hier valt ook onder andere ook de volgende bijzondere bekostiging onder; kleine scholentoeslag, onderwijsachterstandsmiddelen, regelingen voor onderwijs aan asielzoekers en nieuwkomerskinderen. Een school van 220 leerlingen (gemiddelde schoolgrootte in Nederland) zonder dergelijke bijzondere bekostiging, ontvangt per schooljaar 2021/2022 circa € 5.900 per leerling excl. NPO middelen (€6.600 incl. NPO middelen).

De cijfers zijn na te lezen in deze Rijksbegroting OCW 2022.

Diverse onderzoeken hebben uitgewezen dat de lumpsum heeft geleid tot beter en doelmatiger onderwijs en past bij de manier waarop wij het onderwijs in Nederland hebben ingericht (zoals McKinsey-analyse ‘How the world’s most improved school systems keep getting better‘ en een reviewstudie van het CPB). Ook voormalig minister Jet Bussemaker en staatssecretaris Sander Dekker (Onderwijs) stelden in mei 2016 dat de lumpsumsystematiek van waarde is voor de kwaliteit van het onderwijs. De alternatieven die de bewindslieden hebben laten onderzoeken, leverden geen betere uitkomsten.

De Onderwijsraad verkiest in zijn rapport ‘Inzicht in en verantwoording van onderwijsgelden’ van juli 2018 de lumpsum boven alternatieve bekostigingsmethoden. ‘De lumpsum doet het meest recht aan de autonomie van onderwijsinstellingen en waarborgt de stabiliteit en continuïteit van bekostiging en onderwijsbeleid’, aldus de Onderwijsraad.