Interview

De synergie van het bouwen met een consortium

Huisvestingsprojecten in het onderwijs vragen om een intensieve samenwerking met uiteenlopende partijen. Frank van Wetten, stafmedewerker onderwijshuisvesting bij SAAM*, beschouwt ze allemaal als ‘ketenpartners’. Hij werkt met deze partners samen in een consortium, met onderling vertrouwen als belangrijke basis. En dat leidt tot meer kwaliteit voor een scherpere prijs. 

Frank van Wetten kent het basisonderwijs van binnenuit. Hij was leerkracht en later schoolleider. Zo’n acht  jaar geleden vroeg SAAM*, een stichting met 26 scholen in en rond Oss, hem als stafmedewerker onderwijshuisvesting. Sindsdien legt hij zich volledig toe op huisvestingsprojecten. Kwaliteit staat daarbij voorop. ‘Voor mij is een goed onderwijsgebouw een plek waar iedereen die er leert én werkt zich prettig voelt. Voor kinderen moet de school een fijne leeromgeving zijn en het team heeft er het gevoel: hier wil ik graag zijn.’ Daarvoor bestaan geen standaarden, aldus Van Wetten. Elk project begint met een vraag aan het team: hoe willen jullie graag werken?

Uiteraard zijn er wel degelijk vereisten waaraan een (nieuw) schoolgebouw moet voldoen. Denk aan toegankelijkheid, ventilatie en temperatuurregulatie. Of aan duurzaamheid en energiezuinigheid. Van Wetten: ‘Vanuit mijn rol houd ik rekening met dergelijke aspecten. Het team bepaalt hoe een school eruit komt te zien; kleine groepsruimtes, grote leerpleinen of andersom. Door samen aan de slag te gaan, creëer je met elkaar het gewenste gebouw.’ Als het kan, kiest SAAM* voor renovatie, maar meestal is het voordeliger een heel nieuw gebouw neer te zetten. Van Wetten: ‘Zeker in een sterk verouderd gebouw zijn de normen voor duurzaamheid en Frisse Scholen vaak lastig te halen.’

Gezamenlijk proces

Van Wetten voert de gesprekken met het team niet zelf. ‘Ik ben degene die uiteindelijk de stenen stapelt. Het is aan de schoolleider om informatie op te halen uit het team. Als de ideeën verzameld zijn en duidelijk is wat een schoolteam wil, halen we er een architect bij. Dat is niet iemand die alleen een mooie tekening maakt, ook het ontwerp is een gezamenlijk proces. Je gaat samen op zoek naar de beste oplossingen en visualiseert hoe je de uitgangspunten vertaalt naar het beoogde gebouw. Dat gaat om heel concrete dingen. Hoe is bijvoorbeeld de routing? Loopt het straks – letterlijk – prettig? En waar positioneer je de kinderopvang? Meestal is het ’t handigst om die dichtbij de onderbouwruimtes te plaatsen.’

Vervolgens is het zoeken naar de partners die het plan kunnen realiseren. Van Wetten is nadrukkelijk uit op partijen die initiatief tonen, vooroplopen in duurzaamheid en ervaring hebben met integrale samenwerkingsvormen. Vooral dat laatste is belangrijk, zegt hij. In een consortium werken de benodigde expertises in een keten met elkaar samen, licht hij toe. Zo krijg je geen losse elementen of gestapelde oplossingen, maar wordt het gebouw als het ware holistisch gerealiseerd voor het doel waarvoor het er is. De samenwerking levert volgens Van Wetten alleen maar voordelen op. Het is bovendien goedkoper, maar niet omdat SAAM* het onderste uit de kan wil hebben. In een consortium kan iedereen ook gewoon geld verdienen, zegt hij. Maar door de synergie haal je meer uit elke euro.

Elkaar voluit vertrouwen

Hoewel hij niet de uiteindelijke beslissingen neemt – dat doet binnen de SAAM* de directeur bedrijfsvoering – bemoeit Van Wetten zich wel nadrukkelijk met het proces. Vooral rond het onderlinge vertrouwen zit hij er bovenop. ‘In een consortium maak je uiteraard goede contractuele afspraken, maar het werkt alleen als je elkaar ook ten volle vertrouwt en de ander wat gunt. Als ik proef dat ergens wrijving ontstaat, komen we meteen bij elkaar. Dan wil ik dat iedereen zijn kaarten op tafel legt, ook als iets misschien niet leuk is om te vertellen.’ Het resultaat is dat alle bouwprojecten die SAAM* tot nu toe heeft gerealiseerd, binnen de normkosten zijn gebleven. ‘Als je met losse bedrijven werkt, dekken die zich al vooraf in voor eventuele problemen bij andere partijen. In een consortium hoeft dat niet, want je weet precies waar je aan toe bent in de samenwerking. Dat scheelt een heleboel opslagen. En met slimme combinaties binnen het bouwproces zit je zo 10 tot 15 procent onder de gebruikelijke budgetten.’

De opdrachten worden verleend via een keurige aanbesteding. Van Wetten: ‘Het is niet: ik vind jou een leuke bouwer, dus jij wordt het. We zoeken naar drie partijen – bouwkundig, werktuigbouwkundig én de elektra – die het project samen willen oppakken. Natuurlijk ontstaan in de loop der tijd relaties met partners met wie je vaker werkt. Maar het is beslist geen handjeklap. Alles gaat via een formele aanbesteding, die wordt uitgevoerd door een externe partij die daarin is gespecialiseerd. Het gaat dus allemaal volgens de regels.’

Eerst een Lego-boekje

Wat is voor Van Wetten nu het mooiste voorbeeld van een geslaagd consortium-project? ‘Ze zijn allemaal op hun manier mooi, maar erg trots ben ik op het Mellepark in Uden. De gemeente noemt het een ontmoetingsplein, en dat is het inderdaad geworden. Er zijn niet alleen twee scholen, je vindt er ook een kinderopvang, een wijkcentrum en een sporthal. Er is een grote keuken gerealiseerd waar de scholen gebruik van kunnen maken, maar ook de rest van de wijk. En er is een studio voor creatieve activiteiten.’ Ook hier heeft de consortium-constructie goed uitgepakt, vertelt Van Wetten. Het beschikbare budget was gebaseerd op in totaal 4.300 vierkante meter, maar binnen de begroting is uiteindelijk maar liefst 5.800 vierkante meter gerealiseerd.

Wat wil Van Wetten anderen meegeven? ‘Schoolleiders wil ik dit aanraden: neem ruim de tijd voor de voorbereiding. Bedenk met je team waar je als school over tien jaar wil zijn, zodat je nieuwe gebouw ook dan nog past bij je visie. Als je een gebouw met een vrije draagconstructie ontwerpt, zijn tussentijdse aanpassingen relatief makkelijk te doen. Pak met het bouwteam, de architect en schoolvertegenwoordigers het ontwerpproces heel gedegen aan. Wij maken altijd een Lego-boekje, zoals we het noemen. Dat versnelt het bouwen enorm. Bij ons is de bouwtijd meestal acht of negen maanden, veel sneller dan gemiddeld. Schoolbesturen wil ik dit adviseren: stel iemand aan die zich exclusief met deze processen bezighoudt. Pas als je die expertise in huis hebt, kun je ook echt de bouwheer zijn, zoals dat heet. En ten slotte de bouwers: samenwerken met scholen gaat om meer dan geld verdienen. Zet kwaliteit steeds voorop. Door jouw werk maak je het immers mogelijk om generaties kinderen op weg te helpen een volwaardige burger te zijn.’

Meer weten? 

Frank van Wetten nodigt geïnteresseerden graag uit om eens te komen kijken. Stuur hem een e-mail om een afspraak te maken. 

School SAAM*

Onze professionals staan voor je klaar

Stel je vraag of zoek een opleiding

Contact met de Juridische Helpdesk

Heb je een juridisch vraag? Als lid van de PO-Raad kun je via de pagina van de Juridische helpdesk je vraag stellen op Mijn PO-Raad (na het inloggen in het ledenportaal).

Voor dringende vragen bel met 030 - 31 00 933. We zijn bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 12.00 uur.

Helpdesk 2 mensen praten