Kwaliteitsverbetering schoolgebouwen; de urgentie en de oplossingen
Een schoolgebouw is erg bepalend voor hoe leerlingen er zich ontwikkelen en hoe fijn het er voor leraren is om te werken. Maar veel basisschoolgebouwen in Nederland zijn sterk verouderd en vernieuwing komt moeizaam op gang. De PO-Raad schetst problemen en oplossingen in het Whitepaper Onderhuisvestiging en helpt school- en gemeentebesturen op weg in het Kwaliteitskader Onderwijshuisvesting.
De gemiddelde leeftijd van een basisschoolgebouw in Nederland is 41 jaar oud. Het binnenklimaat van 80% van de basisscholen is matig tot slecht, klaslokalen hebben nog enkele beglazing en qua ontwerp is 44% alleen geschikt voor klassikaal onderwijs. Daarmee staan de gebouwen onderwijskundige vernieuwing in de weg. Leraren in het basisonderwijs geven hun schoolgebouw gemiddeld dan ook slechts een 5,7.
Hoe is het beheer van schoolgebouwen geregeld in Nederland?
Zowel schoolbesturen als gemeenten krijgen geld van de overheid voor schoolgebouwen. Maar het is niet altijd duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is.
-
Zowel schoolbesturen als gemeenten krijgen geld van de overheid voor schoolgebouwen
-
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor nieuwbouw en uitbreiding, tijdelijke huisvesting en gymlokalen
-
Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voor exploitatie, onderhoud en aanpassingen van het schoolgebouw
-
Met name dat laatste ('aanpassingen van het schoolgebouw') is niet duidelijk gedefinieerd
-
Ook tussentijdse kwaliteitsverbetering, bijvoorbeeld om te voldoen aan eisen van deze tijd, is niet belegd
-
Daardoor is de bekostiging ook niet geregeld
Dit leidt tot:
-
Een impasse tussen schoolbesturen en gemeenten
-
Trage vernieuwing van schoolgebouwen
-
Nieuwbouw komt pas laat op gang
Vernieuwing van schoolgebouwen: wat is er nodig?
Kwalitatief goed onderwijs vraagt om kwalitatief goede gebouwen. Maar de normen waarop de bekostiging van schoolgebouwen is gebaseerd, zijn geschreven in de jaren tachtig. Ze gaan uit van enkele beglazing, het gebruik van een stencilmachine en alleen mechanische ventilatie in het toilet, maar niet in andere delen van het gebouw. Maatschappelijke vereisten en onderwijsvernieuwing vragen inmiddels om een andere - meer flexibele inrichting - van schoolgebouwen.
-
Scholen omarmen steeds vaker een onderwijsconcept waarbij klassikaal onderwijs niet langer de norm is
-
Passend en inclusief onderwijs vraagt om aanpassingen voor kinderen met speciale ondersteuningsbehoeften en om plekken voor samenwerking met Zorg en Jeugd en kinderopvang.
-
Gymlokalen omdat kinderen vanaf 2023 twee uur per week bewegingsonderwijs krijgen
-
Een goed binnenklimaat zorgt voor een fijne leer- en werkomgeving voor leerlingen en onderwijspersoneel
-
Om te voldoen aan de klimaatdoelstellingen is vernieuwing én verduurzaming van schoolgebouwen nodig
Dat vraagt om een brede kijk met kwaliteit van schoolgebouwen als uitgangspunt:
-
Integrale huisvestingsplannen met langjarige doorkijk als wettelijke verplichting
-
In de wet opnemen van renovatie als huisvestingsvoorziening en een duidelijke definitie van het begrip renovatie
-
Nuanceren van het investeringsverbod
-
Kennis, professionalisering en meer standaardisatie
Whitepaper onderhuisvestiging
De PO-Raad vindt dat de overheid de verantwoordelijkheden van schoolbesturen en gemeenten helder moet beleggen er moet zorgen voor realistische bekostiging.
Samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de VO-raad schreven wij een brandbrief namens de sector: de Whitepaper Onderwijshuisvesting. Daarin worden de belangrijkste problemen en oplossingen geschetst.
Kwaliteitskader Onderwijshuisvesting
Als sturingsinstrument en praktische leidraad ontwikkelde we ook het Kwaliteitskader Onderwijshuisvesting. Hiermee kunnen schoolbesturen en gemeenten zelf aan de slag met het maken van Integrale Huisvestingsplannen (IHP’s) om inzichtelijk te maken wat de huidige staat van de schoolgebouwen is, wat er nodig is voor verbetering en wat de kosten daarvoor zijn.