Het onderzoek dat onlangs is gedaan naar onderwijshuisvesting laat zien dat de problematiek rondom verouderde schoolgebouwen complex is. De PO-Raad ging hierover in gesprek met Sylvia Veltmaat, schoolbestuurder bij Flores Onderwijs en Marinka Mulder, wethouder onderwijs in de gemeente Renkum. Tegen welke problemen lopen zij aan in de praktijk als het gaat om schoolgebouwen?

,,Als gemeente zijn we verplicht om te zorgen voor goede onderwijshuisvesting en daarmee bij te dragen aan goed en toegankelijk onderwijs”, zegt Marinka Mulder. Zij is als wethouder onderwijs verantwoordelijk voor de schoolgebouwen in de zes dorpen van Renkum. ,,Voor een dorp is een goede school en een aantrekkelijk schoolklimaat van groot belang voor de leefbaarheid. Door de tekortschietende bekostiging worden we alleen steeds afgeremd in onze ambities’’, concludeert Mulder.

Sylvia Veltmaat beaamt dat: ,,We hebben te maken met lastige financiële contouren. Er is nu een nieuwe norm van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) waar je goed BENG mee kunt bouwen. Maar dan moet die norm natuurlijk wel worden toegepast, daar zijn de gemeenten waar wij mee werken wat huiverig in. Dat perspectief snap ik heel goed, maar dat is voor ons als schoolbestuur wel lastig.’’

Realistische bekostiging

,,Dat komt omdat het budget dat gemeenten van de Rijksoverheid krijgen nog niet is aangepast op die vernieuwde VNG-norm’’, legt Mulder uit. ,,Als wij nieuwe schoolgebouwen BENG bouwen worden we daar niet voor bekostigd. Er is veel minder geld beschikbaar per vierkante meter, dan dat het daadwerkelijk kost om zo te bouwen. Ik zou als wethouder ook graag mijn nek uit willen steken en de verbinding willen maken tussen speciaal en regulier onderwijs. Maar daarvoor zijn flinke aanpassingen aan schoolgebouwen nodig. Het belangrijkste probleem? Als je het helemaal platslaat is het grootste probleem geld.”

Veltmaat: ,,Je kunt het wel alleen vanuit het primair onderwijs bekijken, maar dan laat je kansen liggen als het gaat om passend onderwijs, de integratie van regulier basisonderwijs met het speciaal onderwijs of de verbinding met sportcomplexen of kinderopvang. Het zijn soms hele ingewikkelde discussies die ik met gemeenten voer. We willen wel aan beiden kanten, maar realistische bekostiging is echt een issue. Als je een schoolgebouw wilt uitbreiden met een paar lokalen is je budget per definitie niet toereikend. Dan is slim samenvoegen van middelen en bestemmingen noodzakelijk en dat vraagt om samenwerking over de grenzen van domeinen heen.’’

Hoe krijg je de gemeenteraad mee?

,,Ik probeer het vanuit de inhoud te redeneren: wat is echt belangrijk? En dat is veel breder dan alleen het financiële plaatje”, concludeert de wethouder van Renkum. ,,De stip op de horizon probeer je leidend te laten zijn. Door de knellende bekostiging moeten we als gemeente regelmatig op de rem staan. Zo werk ik liever niet, want het zijn geen leuke gesprekken om te voeren met schoolbestuurders. Liever ga ik uit van wat er nodig is en hoe we dat kunnen realiseren. Hoe vinden gemeenten en schoolbesturen elkaar daarin als het gaat om verantwoordelijkheden en risico’s?”

,,Nu zitten we middenin de nieuwbouw van een school waarbij ik aangesteld ben als bouwheer”, vult Sylvia Veltmaat aan ,,Deze constructie heeft voor mij de voorkeur omdat ik in het verleden heb meegemaakt dat er schoolgebouwen werden neergezet waar ik niet achter kon staan: niet rendabele, grote gebouwen die in de exploitatie niet te financieren zijn als schoolbestuur. Als bouwheer heb ik meer zelf in de hand en kan ik daarvoor waken.’’

Dat is voor de gemeente best spannend geeft Mulder aan: ,,Als wethouder doe ik het niet in mijn eentje, maar heb ik natuurlijk ook te maken met schoolbesturen en de gemeenteraad. De gemeenteraad wil natuurlijk weten: wat kost dat allemaal?” Veltmaat: ,,De gemeenteraad zit scherp op de budgetbewaking en wil niets financieren wat niet sober is. Gelukkig hebben we met Marinka een wethouder getroffen die de context goed begrijpt, maar zij moet natuurlijk ook het College van B&W en de Gemeenteraad zien mee te krijgen. Dat vraagt om veel overleggen.’’

Mulder: ,,Doordat Sylvia bouwheer is hebben we als gemeente niet meer de totale regie in handen. We gaan daarom regelmatig terug naar de gemeenteraad om ook hun wensen en bedenkingen op te halen. Daarbij wil ik ook een groot compliment aan de onderwijspartners geven. Zij denken bijvoorbeeld graag mee in hoe we het voorstel zo gunstig mogelijk kunnen maken om er ‘ja’ op te zeggen. Zo kan de buitenschoolse opvang (bso) straks medegebruik maken van het schoolgebouw.”

Nieuw kabinet

Wat zou gemeenten en schoolbesturen helpen? Wat moet een nieuw kabinet aanpakken? ,,Bekostiging naar de VNG-norm zou in ieder geval een stap in de goede richting zijn’, zegt Mulder stellig. ,,Als het gaat om onderwijsvernieuwing zou de politiek er goed aan doen naar het complete plaatje te kijken. Een integrale aanpak: wat is nu goed voor de ontwikkeling van kinderen? Geen gedoe meer over educatieve vierkante meters en of de bso nu wel of geen gebruik kan maken van het schoolgebouw”, vult Veltmaat aan. ,,Mijn rol als bestuurder in het po is het voortdurend schaarste verdelen. Als het gaat om materiele instandhouding worden we te krap bekostigd”, vult Veltmaat aan. Wat enorm zou helpen, ook tijdens de formatie, is dat de politiek zich realiseert dat als ze iets anders willen, ze ook boter bij de vis moeten doen. Nieuw beleid? Dan ook budget meegeven om dat mogelijk te maken, óók voor schoolgebouwen.”